Het Big Five model voor persoonlijkheid is een theorie die in 1949 werd ontwikkeld door D.W.Fiske (1949) en later verder werd uitgewerkt door andere onderzoekers, waaronder Norman (1967), Smith (1967), Goldberg (1981), en McCrae & Costa (1987).
Vijf persoonlijkheidskenmerken. De vijf persoonlijkheidskenmerken uit de Big Five persoonlijkheidstheorie zijn extraversie, vriendelijkheid, emotionele stabiliteit, ordelijkheid en openheid. Op basis van iemands score op deze vijf persoonlijkheidskenmerken krijg je een goed beeld van iemands persoonlijkheid.
Via de Big Five persoonlijkheidstest willen recruiters inzicht verwerven in het karakter en de persoonlijkheid van de sollicitant. Dit doen ze door je te scoren op de 5 hoofddimensies nl. extravert/introvert; inschikkelijkheid, zorgvuldig/onzorgvuldig, emotioneel stabiel/instabiel en openheid voor ideeën en ervaringen.
Uit eerder onderzoek blijkt dat de Big Five-dimensie Consciëntieusheid als sterkste (negatieve) voorspeller van contra‐ productief werkgedrag naar voren kwam (Salgado, 2002).
Er bestaat een onderscheid tussen karakter en persoonlijkheid. Je karakter is aangeboren en is in de kern niet te veranderen. Iemand die van nature extravert is kan geen introvert iemand worden. Iemand die vanaf de geboorte temperamentvol is zal dit zijn hele verdere leven zijn.
Mensen die sterk neurotisch zijn, hebben de neiging om in stressvolle situaties geprikkeld, angstig of anderszins 'negatief' te reageren. Sterk neurotische mensen hebben daardoor last van intense stemmingswisselingen. Ze zijn gevoeliger dan emotioneel stabiele mensen.
Het verschil met karakter is dat persoonlijkheid door opvoeding en omgeving beïnvloed wordt en pas vorm krijgt tijdens de adolescentie, terwijl karakter vaak meer als de biologische aanleg, de (aangeboren, vrij onveranderlijke) aard van die persoon wordt beschouwd.
De Big Five staat voor de 5 machtigste zoogdieren die u tijdens een safari of gamedrive kunt zien. Het zijn de heersers in het dierenrijk: de leeuw, de olifant, de buffel, de neushoorn en het luipaard.
Vriendelijkheid (tegenover vijandigheid) Zorgvuldigheid (tegenover laksheid en gebrek aan motivatie) Emotionele stabiliteit (tegenover Neuroticisme) Openheid voor Ervaringen/Intellect autonoom/Creativiteit.
Spot de Big Five op de Veluwe
Ook op de Veluwe komt de Big Five voor, weliswaar geen leeuw of buffel, maar de wilde dieren van deze Big Five komen soms qua formaat aardig in de buurt. Het kan zelfs voorkomen dat u niet eens op pad hoeft om wild te spotten.
Tegenwoordig gebruiken psychologen vragenlijsten om iemands persoonlijkheid te meten, i.e. persoonlijkheidstests. De invuller moet over een reeks uitspraken aangeven in hoeverre hij/zij het met elke uitspraak eens is.
NEO FFI: De NEO-FFI persoonlijkheidsvragenlijst is een verkorte versie van NEO-PI-R Personality Inventory van Costa & McCrae (1992). De persoonlijkheidsvragenlijst meet vijf persoonlijkheidskenmerken waarbij respondenten moeten aangeven welke uitspraak het beste bij hun past.
Emotionele stabiliteit beschrijft de mate waarin mensen de neiging hebben om negatieve emoties te ervaren. Mensen die laag scoren op emotionele stabiliteit zijn neurotisch: ze maken zich vaak zorgen, zijn gevoelig voor mogelijke gevaren, snel geraakt, nerveus en angstig.
Openheid voor ideeën en ervaringen: openstaan in de zin van het op zoek gaan naar nieuwe ervaringen. Mensen die hoog scoren op deze schaal zijn nieuwsgierig en fantasievol. Degenen die laag scoren zijn down-to-earth en houden zich het liefst bezig met de feiten van het hier en nu.
De 'Big Seven' is een groep van zeven zoogdieren, alleen in Oeganda te vinden en uniek voor Afrika. De meeste bezoekers aan Afrika kennen het begrip 'Big Five', een jagersterm, waarmee leeuw, luipaard, Afrikaanse buffel, neushoorn en olifant wordt bedoeld.
De term grote 5 slaat in dit verband niet op het grootste of gevaarlijkste dier. Het nijlpaard bijvoorbeeld is groter dan de leeuw en wordt als gevaarlijker dan de buffel beschouwd. Tegenwoordig wordt de term in dit verband nog veel gebruikt door toeristen in Afrika op zoek naar de vijf op safari.
Maar onze ergste vijand – en 's werelds gevaarlijkste dier – is de mug. De kleine bloedzuiger brengt elk jaar ziekten over op honderden miljoenen mensen en ongeveer 1 miljoen mensen sterven daaraan. De mug is dan ook het dier dat wereldwijd de meeste mensen doodt.
Uit onderzoek is gebleken dat de helft van ons karakter genetisch bepaald is (en dus wordt overgedragen door onze ouders), terwijl we de andere helft ontwikkelen terwijl we opgroeien. Als het om een jonge baby gaat, speelt erfelijkheid een belangrijkere rol.
Temperament blijkt al in je kinderjaren. Je temperament is dan ook voor een groot deel erfelijk. Je temperament hangt af van de manier, of eerder de felheid, waarmee je op prikkels reageert. Ook hangt het af van je energieniveau en mate van intro- of extraversie.
Je persoonlijkheid kun je zien als jouw persoonlijke mix van (aangeboren) karaktertrekken en (ook aangeleerde) eigenschappen. Soms begint een van je (karakter)eigenschappen te overheersen, op een extreme manier. Dat verandert hoe je denkt en hoe je dingen ervaart en doet. Anderen zullen vinden dat je gedrag afwijkt.
Symptomen van psychische instabiliteit
Je maakt impulsieve en plotselinge besluiten. Je hebt last van woede-uitbarstingen, je reageert snel boos op anderen. Je snapt niet waarom je gevoelens zo sterk zijn of waarom je juist zo leeg voelt. Je voelt jezelf onbegrepen door anderen en onzeker over jezelf.
Hoe komt het dat we zo emotioneel worden? Het feit dat je emotioneel reageert op iets, wordt voor een groot deel verklaard doordat je geraakt bent in iets dat héél belangrijk is voor jou. Wat jij belangrijk vindt in het leven of werk, zijn jouw (onbewuste) waarden en daar leef jij naar.