Vogeltrek. Trekt over een breed front van de Europese broedgebieden naar Afrika. Tapuiten uit Alaska trekken over Azië naar Afrika; vogels uit Oost-Canada, Groenland en IJsland trekken over de Atlantische Oceaan en de Britse eilanden naar Afrika. Het is de verst trekkende zangvogel voor zover bekend.
De gierzwaluw is de vogelsoort die veruit het langst onafgebroken door de lucht kan zweven. Onderzoekers aan de Universiteit van Lund hebben aangetoond dat de dieren maar liefst 10 maanden aan één stuk kunnen vliegen, zonder tussenlanding om pakweg te rusten of zich voort te planten.
Een trekvogel heeft het wereldrecord langste non-stopvlucht gebroken met een tocht tussen Alaska en Nieuw-Zeeland. The Guardian meldt dat de grutto in elf dagen een afstand van meer dan 12.000 kilometer aflegde. De rosse grutto, geringd als 4BBRW, vertrok op 16 september vanuit de Amerikaanse staat Alaska.
De piek van de vogeltrek valt in oktober. Vinken, spreeuwen, graspiepers, koperwieken, kolganzen, kievieten, kokmeeuwen, boerenzwaluwen, aalscholvers, veldleeuweriken, zanglijsters en nog veel meer. Met miljoenen gaan ze op de vleugels. Maar er zijn vogels die al veel eerder vertrekken.
De oeverzwaluw, boerenzwaluw, blauwborst, grutto, tjiftjaf, zomertaling, zwartkop, kleine plevier en zwartkopmeeuw zijn de eerste trekvogels die terugkeren. Maak kennis met onze lentevogels.
Grote groepen vinken, goudhanen en lijsterachtigen trekken door. Overal in ons land kun je ze tegenkomen en natuurlijk altijd het allermeest langs de kust. Ga op een droge en niet al te winderige dag maar eens vroeg naar buiten. Zeker weten dat je de nodige zangvogels zult zien.
De Canadese gans – die in 1758 van Carl Linnaeus de naam 'grote Canadese gans' kreeg – kan 24 jaar oud worden en in die tijd dus zo'n 24 keer de vogeltrek maken, waarbij hij op steeds dezelfde locaties tussenstops maakt om uit te rusten. Maar er zijn uitzonderingen op die regel.
In augustus trekken niet alleen vogels weg. In ons land zijn ook al vogels op doortrek te zien. Het gaat dan om de soorten die in Scandinavië en omgeving gebroed hebben: kemphanen, groenpootruiter, regenwulpen, bosruiter en witgatten.
Trekvogels zoeken voedsel en nestplaatsen
Trekvogels leggen vaak duizenden kilometers per jaar af. Ze gaan net als veel andere dieren op zoek naar plekken waar ze betere kansen hebben om te nestelen en voedsel te vinden, of waar het klimaat dat seizoen prettiger is.
Migrerende dieren als het paard, kameel en gnoe en jagende dieren als wolf, hyena en hond leggen regelmatig lange afstanden rennend af. Ook de mens is een duurloper en neemt daarmee een bijzondere positie in.
Maar ook giganten zoals de grijze walvis maken jaarlijks tijd vrij voor een flinke trek. Dit tot wel zestien meter lange dier legt elk jaar tussen de 15.000 en 21.000 kilometer af. De zomer brengen grijze walvissen door nabij de Noordpool waar ze zich tegoed doen aan heerlijk voedsel.
Bijna 120 vogelsoorten trekken van Europa naar Afrika. Uit Nederland zijn dat bijvoorbeeld: zwaluwen, nachtegalen, koekoeken, weidevogels, veel watervogels en sommige roofvogels. Deze vogels overwinteren in warmere streken. In het voorjaar maken de vogels deze weer terug.
Gierzwaluwen doen het allemaal in de lucht. Volgens een recent wetenschappelijk onderzoek uit Zweden kunnen de vogels tien maanden achterelkaar vliegen, zonder te landen. Geen enkele andere vogel blijft zo lang in de lucht.
De meeste groepen vliegen lager dan 1500 meter, toch zijn er meldingen van kleine vogels die 3000, 5000 en zelfs 6300 meter hoog vlogen.
Een van de meest spectaculaire natuurverschijnselen in het najaar zijn spreeuwenwolken. De vogels overnachten in grote groepen en voordat ze hun slaapplaatsen bezetten, dansen ze in steeds grotere groepen door de lucht. Ga ook eens kijken naar zo'n indrukwekkende vliegshow.
Vogels kijken in september: de soorten
Soorten als bosruiter, groenpootruiter, kanoet, witgatje, oeverloper, bonte strandloper, drieteenstrandloper en soms een bijzondere soort als de blonde ruiter, gestreepte strandloper of breedbekstrandloper. In het begin van de maand trekt ook de krombekstrandloper door.
In de winter zijn ze in een warmer land dan in de zomer. Vogels die heen en weer reizen tussen een zomergebied en een wintergebied noem je trekvogels. Sommige vogels trekken een paar honderd kilometer weg, bijvoorbeeld van Nederland naar Zuid-Frankrijk. Andere vliegen wel duizenden kilometers, zoals naar Zuid- Afrika.
Eigenlijk net zoals wielrenners die elkaar afwisselen tijdens een etappe zodat ze in elkaars slipstream kunnen rijden. De energiebesparing is overigens direct een verklaring waarom ganzen niet in hun uppie reizen: dan zou elke vogel als het ware altijd 'voorop' vliegen.
Vogeltrek. Huiszwaluwen trekken in grote groepen tussen eind juli en oktober weg in zuidelijke tot zuidoostelijke richting, via Frankrijk en Italië naar tropisch Afrika. Tussen half april en juni keren zij terug, met een piek in mei.
Trek van juli tot en met november
Ook gierzwaluw, koekoek en bosrietzanger vliegen al weer een maand in tropisch Afrika rond. Andere soorten vertrekken in de loop van september; ooievaars, purperreigers, boomvalken, grauwe vliegenvangers en tuinfluiters. De grote bulk van de vogels staat nu op punt van vertrekken.
Wat vogels betreft, valt er in de wintermaanden genoeg te beleven. Nederland is gedurende dit seizoen een belangrijk gebied voor verschillende soorten ganzen, vooral kolganzen, grauwe ganzen en rietganzen.
De brandgans bijvoorbeeld broedt in arctisch Rusland, Spitsbergen en Groenland. Na hun lange reis komen ze begin oktober aan in ons land. Het overig deel van de populatie overwintert in Duitsland, Schotland of Ierland. Nederland is bij uitstek een land om ganzen te kijken.
In de bossen begint een aantal soorten dus al met zingen. Koolmees, zwarte mees, merel, bosuil en natuurlijk de verschillende soorten spechten, hoewel je bij spechten niet van zingen kunt spreken.