De stoffen kunnen bijvoorbeeld effect hebben op het immuunsysteem, op de voortplanting en ontwikkeling van het ongeboren kind. Ook kunnen PFAS een effect hebben op cholesterol in het bloed, effecten op de lever geven en nier- en testiskanker veroorzaken.. De stoffen kunnen verder schadelijk zijn voor de natuur.
Sommige poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) kunnen een risico voor uw gezondheid vormen. Zo kunnen PFAS het immuunsysteem beschadigen en kanker veroorzaken. Het hangt af van hoeveel u binnenkrijgt, hoe vaak en hoe lang. Dat verschilt dus sterk van persoon tot persoon.
PFAS is een verzamelnaam voor 6000 chemische stoffen die in hogere concentraties schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid en het milieu. De stoffen zijn water-, vet- en vuilafstotend en worden enorm veel gebruikt: in producten die variëren van blusschuim tot teflon en cosmetica.
PFAS zijn door de mens gemaakte stoffen die worden gevonden in de leefomgeving en in mensen. Ze komen in kleine hoeveelheden voor in onder andere de bodem, het oppervlaktewater en bloed van mensen. Dit komt bijvoorbeeld doordat fabrieken ze uitstoten bij productieprocessen waar deze stoffen worden gebruikt.
Dit is bijvoorbeeld het geval bij pannen, regenkleding en verpakkingen met coating. Er zijn ook producten waarbij de PFAS 'los' zitten zoals ski-wax, blusschuim, waterafstotend impregneermiddel en smeermiddel van fietskettingen. Als de PFAS los in producten zitten komen de stoffen tijdens het gebruik vrij.
Ze zitten in verschillende producten. Bijvoorbeeld in smeermiddelen, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, anti-aanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ook worden ze gebruikt in verschillende industriële toepassingen en processen.
De pannen van Greenpan hebben een PFAS-vrije keramische Thermolon anti-aanbaklaag. Die laag is gemaakt op basis van natuurlijke materialen zoals diamant en zand. Dit is een unieke, keramische antiaanbaklaag die zonder de schadelijke stoffen, waaronder PFAS, vervaardigd is.
De meeste informatie over de schadelijke effecten van PFAS is afkomstig van PFOA en PFOS. Uit onderzoek blijkt dat deze stoffen leverschade veroorzaken, effect hebben op ons immuunsysteem, schadelijk zijn voor de voorplanting en voor de ontwikkeling van het ongeboren kind. Ook zijn ze mogelijk kankerverwekkend.
Hoge dosissen PFOS hebben langetermijneffecten zoals een verstoorde hormoonbalans, een aangetast zenuwstelsel en immuunsysteem, en volgens sommige studies ook kanker (al is er over het verband met kanker nog geen sluitend bewijs).
Volgens de normen van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid zit er veel te veel PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) in eieren afkomstig van hobbykippen. De kippen krijgen de schadelijke stoffen binnen als ze buiten lopen.
Via het afvalwater van fabrieken en bijvoorbeeld bij het naspoelen van blusschuim na een brand, komt de stof in de grond terecht. Via rivieren en kanalen verspreidt het zich verder naar bronnen die gebruikt worden voor ons drinkwater. Het stofje is niet biologisch afbreekbaar en vrijwel onverwoestbaar.
Mensen in Nederland krijgen te veel PFAS binnen via voedsel en drinkwater, zo blijkt uit onderzoek van het RIVM. Dit komt vooral door voedsel (zo'n 83 tot 98 procent van de totale inname). Ook via drinkwater is dit mogelijk, maar dit percentage is veel kleiner (zo'n 2 tot 17 procent).
In 2019 werd duidelijk dat er in Nederland te veel stikstof wordt uitgestoot en dat er te veel giftige (PFAS-) stoffen in de bodem zitten. De politiek boog zich over een aanpak om de stikstofuitstoot en bodemvervuiling terug te dringen.
PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) zijn chemische verbindingen die door de mens worden gefabriceerd. Het is een verzamelnaam voor meer dan 6.000 stoffen. Ook PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) behoort tot de grote PFAS-familie.
Er bestaat namelijk geen verplichte etikettering. Het is niet duidelijk in welk product wel en in welk product geen Pfas zit. Ook is er geen onafhankelijk consumentendesk waar consumenten met vragen over chemische stoffen naar toe kunnen gaan. Toch kun je als consument wel zelf actie ondernemen.
PFAS zijn in veel producten toegepast. Denk bijvoorbeeld aan antiaanbaklagen in pannen, textiel, cosmeticaproducten en blusschuim. Van een aantal PFAS'en is bekend dat ze negatieve effecten hebben op het milieu. Ze zijn namelijk persistent, mobiel en nauwelijks biologisch afbreekbaar.
Pfas zijn daarnaast veel gebruikt in het vuil- en waterafstotend maken van regen- en buitensportkleding, papier met een afstotende coating, zoals bakpapier en pizzadozen, cosmetica, flosdraad, meubels en tapijt.
Veilig koken: PFOA-vrije anti-aanbaklaag
Tefal-potten en -pannen bevatten geen oplosbare PFAS zoals PFOA, PFOS of PFHxA. Ze worden regelmatig gecontroleerd door externe en onafhankelijke laboratoria.
De keramische pan is de uitkomst voor mensen die gezonder willen en van koken houden. De keramische pan heeft erg veel voordelen ten opzichte van de teflon pan. Los van het feit dat deze geen schadelijke stoffen bevat welke in het lichaam of het milieu komen, wordt het eten op een veel gezondere manier bereidt.
De koekenpannen van IKEA zijn vrij van het giftige PFOA, dús goed voor de natuur. Dat de pannen wel een andere zeer giftige stof bevatten, stond niet vermeld op de site.
Het PFAS-vrije alternatief
Koken in pannen die gemaakt zijn met schadelijke chemische stoffen? Dat kan anders! GreenPan ontwikkelde in 2007 al de eerste pannen met een PFAS-vrije keramische antiaanbaklaag, genaamd Thermolon™. Die is gemaakt op basis van natuurlijke materialen, zoals diamant en een afgeleide van zand.
Het is niet te voorkomen dat je PFAS'en binnenkrijgt, omdat ze in kleine hoeveelheden in veel verschillende voedingsmiddelen kunnen zitten. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de risico's van PFAS-stoffen. Het gebruik wordt steeds meer beperkt. Nederland werkt met andere landen aan een Europees verbod op PFAS'en.
Er zijn wel merken bakpapier die van teflon zijn, die zijn vooral te koop bij webwinkels zoals bol.com en Amazon. Er staat ook vaak bij dat het gemaakt is van teflon en soms staat er zelfs eerlijk bij dat er PFAS in zit. Het wordt vaak merkloos verkocht. Dit is zeker niet zomaar bij elke winkel verkrijgbaar.
De reden dat er nu veel bouwprojecten stil liggen is dat er tijdens het bouwen van een gebouw of weg veel stikstof wordt uitgestoten in omliggende Natura2000 gebieden. De oorzaak van deze uitstoot is groot materieel, zoals graafmachines, vrachtwagens, kranen, bulldozers en shovels.
Teveel stikstof is slecht voor de natuur. Planten die van stikstof houden, zoals grassen, brandnetels en bramen, groeien extra hard. Zo verdringen ze kwetsbare planten. Stikstof is van zichzelf niet schadelijk voor mensen en de natuur.