Het jaar 2022 was een jaar met torenhoge inflatie in de supermarkt. Mede door de oorlog in Oekraïne werden de boodschappen duurder. Veel basisproducten die iedereen koopt, zoals toiletpapier en pasta, stegen het snelst in prijs. Maar niet alles werd duurder: zo daalden babyvoeding, toiletzeep en appels juist in prijs.
Agro-grondstoffen, energie en transport waren fors in prijs gestegen. Die kosteninflatie kregen ze op dat moment slechts beperkt doorgerekend aan afnemers zoals supermarkten. En dan begint de oorlog en zie je dat heel veel grondstoffen zoals graan, maïs, maar ook kunstmest en zonnebloemolie nog duurder worden.
Sinds de Russische inval zijn de Oekraïense havens gesloten. Dat levert grote problemen op, hoofdzakelijk omdat Oekraïne ook wel 'de graanschuur van de wereld' wordt genoemd. Op dit moment ligt er voor zo'n 8 miljard euro aan graan vast en dit leidt tot enorme hongersnood.
Rusland is de grootste exporteur van graan, rogge en gerst. Vooral landen in het Midden-Oosten en Afrika zijn hier sterk afhankelijk van: het graan dat bijvoorbeeld Turkije en Egypte importeren komt voor ruim 70 procent uit Rusland. Ook Oekraïne is een grote exporteur van graan, maïs en zonnebloemolie.
De Russische economie bedroeg vorig jaar zo'n 1033 miljard euro. Dat is eigenlijk maar iets groter dan Nederland (850 miljard euro), maar kleiner dan bijvoorbeeld Spanje (1200 miljard) en meer dan drie keer kleiner dan Duitsland (3500 miljard).
Schaarste bij gas en olie
Rusland is verantwoordelijk voor de levering van bijna een kwart aan gas en olie dat ons land heeft, maar door de sancties is de handel stilgelegd. Dit betekent dat er schaarste is en dat de prijzen zullen stijgen.
Zorgen over voedselvoorziening door oorlog in Oekraïne, tarwe en graan worden duurder. Rusland en Oekraïne zijn grote exporteurs van tarwe en graan. Dus stijgen de prijzen door de oorlog.
1. Oekraïne is een grote Europese staat en een grote markt met 42 miljoen consumenten. Het land is rijk aan grondstoffen (vruchtbare gronden, steenkool en erts mijnbouw (mangaan, titanium, ijzer). Het Oekraïense BNP is bij huidige prijzen bijna 131 miljard USD.
"Een deel van het boodschappenmandje werd direct duurder door de oorlog. Bijvoorbeeld door moeilijke leveringen van zonnebloemolie of graan uit Oekraïne. Of door handelsbeperkingen. Maar soms is het veel minder duidelijk waarom producten in 2022 zoveel in prijs zijn gestegen."
Hieronder vallen koffie, olieproducten als soja, palm- en zonnebloemolie.Maar ook granen, en veevoer voor de zuivel- en vleesindustrie. Nederlandse boeren exporteren veel. Zoals suiker, paddenstoelen, maar ook pootaardappelen en een speciaal gekweekte aardappelknol om aardappels te laten groeien.
De prijsstijging van voedingsmiddelen komt vooral door producten waar mensen meer van kopen, zoals zuivel, brood en granen, vlees, en groenten. Hierbij stegen dierlijke producten meestal wat meer in prijs dan plantaardige. Zo stegen de prijzen van melk, kaas en eieren met 15,6 procent.
Oekraïne levert zowat van alles aan de EU: het is een van de belangrijkste uitvoerders van granen waaronder tarwe, soja, maïs, plantaardige olie maar ook ertsen zoals ijzer, staalproducten en afgewerkte producten zoals machines.
In 2021 importeerde Nederland voor ruim 2 miljard euro aan goederen uit Oekraïne. Het merendeel van de import bestond uit granen en graanproducten, zoals maïs, en plantaardige oliën en vetten, zoals zonnebloemolie.
Leefgeld. Wanneer de asielprocedure van start gaat, ontvangen asielzoekers ook leefgeld. Dat is voor alle bewoners even hoog: € 14,02 per week. Uitgeprocedeerde volwassenen die in een gezinslocatie of een vrijheidsbeperkende locatie verblijven, ontvangen geen leefgeld.
Het gemiddelde brutoloon in de Oekraïne is 300 euro in de maand. Het Nederlands minimumloon is 1725 euro. Niet dat elke Oekraïner voor het minimumloon aan de slag wil, maar we moeten ook geen illusies hebben.
Nederland exporteerde 6,6 miljard euro aan goederen aan Rusland in 2021. Daarvan was 4,1 miljard euro export van Nederlandse makelij en 2,5 miljard wederuitvoer van buitenlandse makelij.
En bij een langdurige oorlog zullen ook de financiële markten een terugval beleven. Dat kan bijvoorbeeld leiden tot lagere aandelenprijzen en toenemende onzekerheid bij consumenten en producenten. Ook kan de groei van de wereldhandel terugvallen. Voor een handelsland als Nederland heeft ook dat belangrijke gevolgen.
Gasprijs bereikt vooroorlogs niveau: 85 euro per megawattuur | BNR Nieuwsradio.
Het devies was veel volkoren granen, aardappelen en peulvruchten in plaats van bijvoorbeeld witbrood en sla. De kookboekjes staan ook vol met bezuinigingstips: je thee vermalen tot gruis, meerdere keren koffie zetten van één zakje, een kwastje gebruiken om je pan te beboteren en een hooikist gebruiken om te koken.
Maar liefst 100 potten, blikken en dozen met onder andere asperges, boontjes, jam, honing, koffie en havermout kwamen tevoorschijn uit een holle ruimte achter rolluiken. Dit soort vondsten worden nog regelmatig gedaan. Veel oorlogs- en verzetsmusea in Nederland hebben wel noodvoorraad uit de oorlog in hun collectie.
Als het blijft regenen, eindigt een groot deel van het Nederlandse graan als veevoer. In een groot deel van het land snakken boeren naar de zon, zodat het graan kan worden geoogst. De tarwe is al rijp en elke dag dat het langer op de akkers staat, neemt de kwaliteit af.