Waarom is de Noordpool sneller aan het smelten dan de Zuidpool? Volgens een nieuwe studie kan de Noordpool al ijsvrij zijn in de zomer in 2040, sneller dan gedacht. Ook grote delen van de Zuidpool zijn aan het afsmelten, maar veel trager en op een minder regelmatige manier.
Zeeijs is te vinden rond de Noordpool en Antarctica. Een warmer klimaat leidt in het gebied van de Noordpool onherroepelijk tot het smelten van ijs, ook op zee. Rond de Zuidpool neemt de hoeveelheid zeeijs echter toe, mogelijk door het smelten van landijs.
De smelt op het continent draagt momenteel ongeveer een halve millimeter per jaar bij aan de wereldwijde stijging van de zeespiegel.
Maar wat er in het Noordpoolgebied gebeurt, heeft wereldwijd effect. Zo'n 70 procent van alle zoetwater ter wereld ligt opgeslagen als ijs en sneeuw, grotendeels in onze poolkappen. De Groenlandse ijskap is wel 3 km dik; als die helemaal smelt, dan stijgt de zeespiegel wereldwijd met 2 meter.
,,Op de zuidpool ligt een enorm potentieel aan zeespiegelstijging.'' De ijskap van Antarctica is gemiddeld 2200 meter dik, op het dikste punt zelfs bijna 5 kilometer. Als die helemaal zou smelten, zou de zeespiegel wereldwijd met 58 meter (!) stijgen.
Dan zou je uitkomen op zo'n 75 meter zeespiegelstijging. Het werkelijke antwoord is lager, rond de 58 meter: 53 meter vanuit de Oost-Antarctische ijskap en 5 meter vanuit de West-Antarctische [1].
Antarctica is verreweg het koudste continent op aarde. Met uitzondering van een smalle kuststrook vriest het er eigenlijk altijd. Antarctica is niet alleen erg koud, maar ligt ook nog eens extreem geïsoleerd van andere continenten doordat het wordt omringd door de ijskoude en diepe Antarctische Oceaan.
Zo ziet de wereld eruit als al het ijs op aarde smelt. Van Nederland is eigenlijk niets meer over. Zoals National Geographic in 2013 al liet zien, stijgt de zeespiegel met 65 meter als al het landijs op aarde zou smelten. Dit zorgt voor ingrijpende veranderingen op alle continenten.
Dik, meerjarig ijs is rond de Noordpool zelfs vrijwel geheel verdwenen: een afname van 95 procent in dertig jaar tijd. De resterende ijslaag wordt daardoor ook steeds beweeglijker en gevoeliger voor verdere afsmelting.
Antarctica is het continent met de laagste gemiddelde luchtvochtigheid. Van al het ijs op de wereld ligt 90% op Antarctica. De gemiddelde dikte van de ijskap bedraagt 2200 meter en op het dikste punt is het ijs zelfs 4776 meter dik.
Als de hele Groenlandse ijskap zou smelten, zorgt dat mondiaal voor een zeespiegelstijging van 7 meter. De komende dagen lijkt de temperatuur in Groenland weer te dalen. Het smeltseizoen eindigt doorgaans in augustus.
Onder het ijs en de sneeuw van Antarctica ligt vaste grond: rotsen. Onder het ijs van de noordpool bevindt zich geen land, maar zeewater. De noordpool is eigenlijk gewoon een stuk drijvend ijs. Op Antarctica leven pinguins.
Vorige maand juli besloeg het zee-ijs op de Noordpool slechts 7,3 miljoen vierkante kilometer. Sinds 1979 neemt het oppervlakte aan zee-ijs op de Noordpool gemiddeld met 70.000 vierkante kilometer per jaar af, een gebied ter grootte van Ierland dat 's winters niet meer bevriest.
Antarctica is veel kouder dan het noordpoolgebied, met temperaturen die bovenop de kilometers hoge ijskap in de donkere winter tot wel -90°C kunnen dalen.
De Noordpool (we hebben het hier over de geografische pool, niet de magnetische) is een oceaan omringd door land. Het merendeel van het ijsoppervlak in het Noordpoolgebied is zeeijs. Dit ijs is bevroren oceaanwater. De Zuidpool is een eiland omringd door oceaan.
Bedreigingen voor de noordpool
Door de opwarming van de aarde smelt het zee-ijs. Dat heeft grote gevolgen voor de mensen en dieren die er leven. Zo is de ijsbeer afhankelijk van zee-ijs om te kunnen jagen.
Naar schatting leven er nog 20 à 30.000 ijsberen in het wild. Je vindt ze allemaal in het noordpoolgebied. De meeste wonen in Canada, maar ook in Rusland, Groenland, de Verenigde Staten en de Noorse eilandengroep Spitsbergen lopen ijsbeerpopulaties rond.
Wereldwijd is de zeespiegel tussen 1901 en 2010 gestegen met 17 tot 21 centimeter. Het gemiddelde tempo van zeespiegelstijging over die periode bedroeg 1.5 tot 1.9 millimeter per jaar [bron: IPCC 5e Assessment Rapport, 2013].
Van een ijskap was lang geen sprake. Maar door het afscheiden van Australië en Zuid-Amerika komt het water dat rond Antarctica stroomt niet meer in de buurt van de evenaar en blijft koud. Op Antarctica ontstaat er een ijskap, die veel zonlicht weerkaatst, waardoor het nog kouder wordt. Antarctica is geboren!
De Antarctische ijskap is 12 miljoen km² groot en bevat 29 miljoen km³ ijs. Dat is 90% van al het bevroren zoet water op aarde. De Groenlandse ijskap is 1,7 miljoen km² in oppervlakte en heeft een inhoud van circa 3 miljoen km³, 9 % van het bevroren zoetwater op aarde.
IJskappen en gletsjers
Gletsjers bestaan uit ijs dat op land ligt (landijs), gevormd doordat er steeds een laag sneeuw op valt. Momenteel is ongeveer 10 procent van het landoppervlak van de aarde bedekt met gletsjers of ijskappen, die gezamenlijk ongeveer 70 procent van het zoetwater op aarde bevatten.
Door het smelten van de Antarctische ijskap is de zeespiegel de afgelopen 25 jaar wereldwijd met 7,6 millimeter gestegen. Daarvan is 3 millimeter stijging, ofwel 40 procent, het gevolg van het smelten in de laatste vijf jaar.
Elk jaar bezoeken bijna 40.000 reizigers Antarctica. Toch is toerisme naar het zuidpoolgebied omstreden. Tegenstanders wijzen op het gevaar dat schepen aan de grond lopen en dat ze op die manier brandstof in zee bij Antarctica terecht kan komen. Ook dreigen toeristen uitheemse planten in het gebied te introduceren.
Op de Noordpool wonen wél mensen. De oorspronkelijke bewoners heten Inuït (een mooier woord voor eskimo's). Hun voorouders gingen hier duizenden jaren geleden heen om te jagen. Nu jagen de Inuït nog steeds, maar ze werken ook in de bosbouw of de oliewinning.
Er leven geen mensen op Antarctica. Er verblijven alleen wetenschappers in speciale onderzoekstations. Bijna alle dieren leven aan de kust van Antarctica. In de rest kunnen alleen speciale bacteriën leven.