Mensen verliezen snel gewicht en hun lijf en gezicht veranderen. Zo vallen de wangen in, wordt de neus spits en komen de ogen dieper in de kassen te liggen. Normaal wanneer iemand niet genoeg vocht binnen krijgt leidt dit tot dorst maar in de stervensfase blijft het dorstgevoel uit.
Omdat het bloed zich meer en meer terugtrekt naar de borst- en buikholte, kunnen handen, armen, voeten, benen en neus koud aanvoelen. Op de benen kunnen paarsblauwe vlekken ontstaan. De gelaatskleur wordt grauw en bij de laatste ademtocht trekt de kleur helemaal uit het gezicht weg ('doods - bleek').
Snelle, zwakke polsslag. Koud aanvoelende, soms blauw verkleurde handen en voeten, lijkvlekken aan de achterkant van de benen en op de rug. Spitse neus (de huid over neus en jukbeenderen verstrakt). Dit wordt ook wel doodsmasker genoemd.
Bij een langdurig stervensproces kan het voorkomen dat sprake is van een fase van opleving in de stemming waarin men verkeert (euforie). Vaak gaat dit samen met het verdwijnen van de pijn. Vervolgens beginnen zintuigen hun functie te verliezen. Het gezichtsvermogen neemt af.
Hoe lang blijft de ziel bij het lichaam? Sommige culturen denken dat geesten op aarde kunnen blijven om te waken over hun geliefden of om onafgemaakte zaken af te handelen. Hoe lang een geest op aarde blijft, kan een paar dagen tot meerdere jaren zijn. Dit is per cultuur verschillend.
Een stervende heeft meestal weinig of geen behoefte meer aan eten en drinken. Hij of zij kan snel vermageren. De wangen vallen in, de neus wordt spits en de ogen komen dieper in hun kassen te liggen. Dit is natuurlijk en hoort bij het sterven.
Definitie. De stervensfase gaat in op het moment dat het overlijden zich onafwendbaar aandient en omvat de laatste dagen (tot zeven dagen) van het leven De aanbevelingen zijn gericht op wat haalbaar is om te doen in de laatste levensdagen.
Reutelen is een symptoom van naderend sterven en wordt veroorzaakt door overmatig slijm in de luchtwegen. Het is een naar, gorgelend geluid dat bij ongeveer de helft van de patiënten in de stervenfase optreedt en dat naasten ongerust maakt.
Meestal sterven mensen rustig. In gemiddeld twee tot drie dagen nemen hun krachten af, worden ze suffer en slapen ze meer, tot de slaap overgaat in de dood. Maar helaas gaat het niet altijd zo. Patiënten met kanker bijvoorbeeld hebben vaak pijn.
Wanneer het hart de handdoek in de ring gooit en men technisch wordt doodverklaard, kan de overleden persoon een volledig begrip van de situatie hebben en zelfs mogelijk aanwezige toeschouwers horen.
In de dagen voor het sterven kan een beeld ontstaan waarbij de patiënt zeer onrustig en verward is. Het bewustzijn van de patiënt is ernstig verstoord, hij kan draaien in bed, plukken aan de dekens, kreunen en schreeuwen. Dit heet terminaal delier.
Gebroken ogen en het stervensproces
Een ander opvallend kenmerk van het doodsmasker zijn de gebroken ogen. Meestal zijn de ogen halfopen en hebben ze een doffe en waterige uitstraling. Dit wordt veroorzaakt doordat de stervende niet in staat is om de ogen volledig te sluiten.
Sterven betekent loslaten. Dat is voor niemand makkelijk, of met geliefden bent of niet. Je zult merken dat het sterven moeilijke én mooie momenten heeft: momenten van verdriet, angst, machteloosheid, boosheid, maar ook van dankbaarheid, liefde, opoffering, humor en hoop.
In de palliatieve fase gaat de nadruk meer liggen op comfortzorg, het optimaliseren van je klachten en een verhoging van de kwaliteit van leven. Dit doen we door een optimale pijn -en symptoomcontrole na te streven.
Uiteindelijk houden alle lichaamsfuncties ermee op: de ademhaling komt tot stilstand, het hart stopt met kloppen, het bloed stroomt niet langer en geleidelijk aan dooft de hersenactiviteit. Na de laatste ademhaling trekt de kleur helemaal weg uit het gezicht, de gestorvene wordt 'doodsbleek'.
Versterven kan worden omschreven als het natuurlijke proces van uitdrogen in de laatste levensfase. De stervende patiënt gaat steeds minder eten en drinken, omdat het lichaam daaraan geen behoefte meer heeft. Het lichaam droogt vervolgens uit, de patiënt wordt steeds suffer en slaapt tenslotte in.
Al spoedig na overlijden treden mede door uitdroging de verschillende verschijnselen op zoals: Lippen worden rimpelig (door uitdroging), oogbollen worden dof (doordat geen traanvocht meer wordt gemaakt en knipperen achterwege blijft), haar lijkt door te groeien (in de eerste instantie doordat haar door rigor mortis bij ...
Vooral tijdens de korte opleving één dag voor het overlijden kunnen zaken uit het verleden plots bovenkomen. Er komen herinneringen boven waar ze nog iets over willen zeggen. Dat kan de familie een goed gevoel geven. Maar het kan ook voor minder leuke momenten zorgen.
Symbolische tekenen: Soms ervaren mensen symbolische tekenen van overledenen, zoals het plotseling verschijnen van veertjes, muntjes, vlinders of bepaalde nummerreeksen. Deze tekens kunnen vaak verschijnen op momenten dat mensen het nodig hebben of op speciale datums die belangrijk waren voor de overledene.
De laatste weken of maanden van het leven zijn vaak waardevol en emotioneel, voor u zelf en voor de mensen om u heen. U neemt afscheid van het leven. Het geeft rust als u het leven goed kunt afronden. Misschien kunt u thuis blijven, misschien gaat u naar een hospice of een andere instelling.
Zo kan de ziel het lichaam verlaten in herinnering aan de eenheid van God. Vervolgens brengt de doodsengel de ziel voor het tribunaal van God zodat de overledene verantwoording kan afleggen voor zijn of haar daden.
Veel mensen in rouw hebben ervaring met knipperende lichten, muziekjes die opeens gaan spelen, een bepaald nummer dat je hoort op de radio, nét als je hem aanzet, een geur in huis. Enfin, er zijn allerlei tekens waarmee jouw overleden dierbare misschien laat merken dat hij nog bij je is!
De 3e, 9e en 40e dag na de uitvaart zijn bijzondere dagen waarop men naar de kerk gaat voor een speciale dienst ter ere van de overledene. De dienst op de 40e dag heeft een afsluitend karakter. Deze veertig dagen zijn nodig om de ziel los te maken van de aarde.