Ouderen van 85 jaar en ouder voelen zich eenzamer dan ouderen van 75 tot en met 84 jaar. Van de 85-plussers voelt 63% zich eenzaam, bij 74-84 jarigen is dit 52%. Uit deze gegevens blijkt dat onder 85-plussers ongeveer even veel vrouwen als mannen zich eenzaam voelen (respectievelijk 63% en 62%, niet in figuur).
Leeftijd vertoonde een niet-lineaire kwadratische relatie met eenzaamheid; niveaus waren het hoogst in de 20 en het laagst in de 60 met een andere piek in het midden van de 40. Over alle decennia heen werd eenzaamheid geassocieerd met het niet hebben van een echtgenoot of partner, slaapproblemen, minder prosociaal gedrag en een kleiner sociaal netwerk.
Zij vertelde dat er drie soorten eenzaamheid zijn: existentiële, emotionele en sociale eenzaamheid.
75‑plussers vaakst enigszins eenzaam
Mensen van 75 jaar of ouder voelen zich vaker enigszins eenzaam1 (33 procent) dan mensen onder de 75 jaar (25 procent). Daarnaast voelt 9 procent van de 75‑plussers zich sterk eenzaam, gelijk aan het gemiddelde van alle leeftijden.
Ouderen van 85 jaar en ouder voelen zich eenzamer dan ouderen van 75 tot en met 84 jaar. Van de 85-plussers voelt 63% zich eenzaam, bij 74-84 jarigen is dit 52%. Uit deze gegevens blijkt dat onder 85-plussers ongeveer even veel vrouwen als mannen zich eenzaam voelen (respectievelijk 63% en 62%, niet in figuur).
Een chronisch gevoel van eenzaamheid is even ongezond als het roken van een pakje sigaretten per dag. Eenzaamheid kan ook leiden tot depressie en een verhoogd risico op hartziekten en de ziekte van Alzheimer.
Als je je eenzaam voelt, ben je geneigd om je terug te trekken. Je ontwikkelt steeds meer negatieve gedachten zoals “Ik ben tot last voor anderen” of “Zie je wel, niemand wilt met me omgaan”. Deze negatieve gedachten versterken gevoelens van somberheid. Omgekeerd kan een depressie het gevoel van eenzaamheid versterken.
Mensen die niet of nauwelijks met andere volwassenen praten kunnen in een isolement terecht komen waar vooral ruimte is voor piekeren en negatieve gedachten. Zie je de toekomst somber in en zie je geen uitweg meer, neem dan contact op met 113 om te praten met een van onze hulpverleners.
Eenzaamheid kun je ook herkennen omdat het ontstaat na een heftige gebeurtenis. Denk aan het verlies van een vriend of familielid, of als je te maken krijgt met een ziekte. Eenzame gevoelens kunnen ook komen als je omgeving verandert. Bijvoorbeeld na een verhuizing.
Jongvolwassenen tussen de 18 en 22 jaar zijn de eenzaamste leeftijdsgroep. Het aantal mensen dat alleen woont, is de afgelopen decennia met meer dan 30% toegenomen. Sociale isolatie is net zo schadelijk voor de gezondheid als het roken van 15 sigaretten per dag. Eenzaamheid kan het risico op vroegtijdig overlijden met wel 50% verhogen.
Eenzaamheid is aantoonbaar in de hersenen. Je kunt het meten aan de hersenactiviteit. Op het moment dat iemand voelt er niet bij te horen, buitengesloten te zijn, geen verbinding te hebben met de anderen, is dat te zien. Daarom is het een lichamelijk fenomeen: je kunt het meten in de hersenen.
Eenzaamheid ontstaat vaak door combinatie van risicofactoren
Anderzijds speelt een verandering in of het verlies van sociale contacten, activiteiten of werk vaak een rol. Ook gezondheidsproblemen, persoonlijkheidskenmerken en verwachtingen over sociale contacten kunnen bijdragen aan een ervaring van eenzaamheid.
Prevalentie van eenzaamheid
Eigenlijk is eenzaam zijn tijdens de volwassenheid heel normaal. Het piekt voor volwassenen in de leeftijdscategorie van 25-34 jaar – soms ook wel de 'leeftijd van angst' genoemd – wanneer je de druk ervaart van reizen, het vinden van een levenspartner, het opbouwen van een carrière, het kopen van een huis en het stichten van een gezin.
Een gebrek aan sociale contacten hangt samen met gevoelens van sterke sociale eenzaamheid, waarbij mensen behoefte hebben aan meer sociaal contact. In 2022 voelde 12 procent van de 65-plussers zich sterk sociaal eenzaam. Dit is hetzelfde als bij de jongste leeftijdsgroep tot 35 jaar.
Anders gezegd: de mate waarin iemand in het leven eenzaamheid ervaart is voor een deel door genen 'voorbeschikt'. Eenzaamheid is erfelijk, zo bleek.
Ook eenzame mensen kunnen gelukkig zijn. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat mensen met weinig contacten, zich niet per definitie eenzaam voelen. In 2015 gaf zo'n vier procent van de Nederlanders van 15 jaar of ouder aan geen regelmatige contacten te hebben met familie, vrienden of buren.
1 op de 8 (13 procent) geeft aan geen goede vrienden te hebben. 30 procent vindt dat hij of zij te weinig vrienden heeft en nog eens 30 procent mist een echt goede vriend of vriendin. Jongeren zijn de eenzaamste groep, van hen voelt bijna 4 op de 10 (37 procent) zich regelmatig eenzaam.
Globaal gezien gaven de deelnemers aan gemiddeld 4 beste vrienden te hebben. De leeftijd waarop een beste vriend of vriendin gevonden werd was 21. Wat betreft 'gewone' vrienden ligt het gemiddelde wereldwijd op 7. Het gemiddelde aantal goede kennissen dat iemand heeft bedraagt volgens het onderzoek ongeveer 20.
Wat is een Loner? Een loner zijn betekent dat je liever alleen bent dan met anderen . Afhankelijk van de context van de situatie en je persoonlijkheid en voorkeuren, kan dit goed of slecht zijn. Sommige mensen zien loners in een negatieve context.
Zonder voldoende contacten voel jij je eenzaam. Je hebt minder contacten dan je wenst. Of je ervaart het gevoel dat je minder contacten hebt dan goed voor je is. Gevoelens van leegte, verdriet, angst en zinloosheid leiden tot een ervaring van eenzaamheid.
Sociale terugtrekking kan een aanwijzing zijn voor een hersenaandoening, zoals depressie, autisme, schizofrenie of dementie. Mensen met schizofrenie kunnen zelfs al enkele jaren vóór de diagnose minder sociale contacten hebben.
Eenzaamheid zorgt voor overtollige stresshormonen, wat leidt tot een verhoogde hartslag, verhoogde bloeddruk en bloedsuikerspiegel . Eenzaamheid vermindert ook het aantal antilichamen dat we produceren om infecties te bestrijden en kan ons vatbaarder maken voor kanker.
Heeft u een gesprek met uw huisarts, een wijkverpleegkundige of iemand van de gemeente? Vertel hier dan over uw eenzaamheid en durf om hulp te vragen. Ga vrijwilligerswerk doen.Bijvoorbeeld bij een buurthuis, sportclub, bewonersvereniging, kerk of de school van uw kinderen.
Plan elke dag tijd in om in contact te blijven met familie, vrienden en buren, persoonlijk, via e-mail, sociale media, telefoongesprek of sms . Praat met mensen die u vertrouwt en deel uw gevoelens. Stel een activiteit voor om bestaande relaties te koesteren en te versterken.