Soms is een kankerverwekkende of mutagene stof niet verpakt, maar komt deze vrij tijdens het werkproces. Voorbeelden zijn hardhoutstof, kwartsstof en dieselmotoremissie. Deze stoffen zijn niet voorzien van een verpakking en hebben dan ook geen H-zinnen (gevaarsaanduidingen).
Kankerverwekkende stoffen
De belangrijkste drie stoffen die grote problemen geven zijn: teer, koolmonoxide en nicotine. Teer kan leiden tot bronchitis, longemfyseem, longkanker en keel-, slokdarm- en strottenhoofdkanker.
Mutagene stoffen zijn stoffen die (langzaam) het DNA ofwel het erfelijk materiaal veranderen waardoor ze ook kankerverwekkend kunnen zijn of een miskraam kunnen veroorzaken. Voorbeelden van deze stoffen zijn cytostatica, houtstof, lood, benzeen, kwarts en asbest.
Groep 1: stoffen die zeker kankerverwekkend zijn voor mensen. Voorbeelden zijn arseen, asbest, benzeen, cadmium, bepaalde chroom- en nikkelverbindingen, bepaalde hormoonverstorende stoffen, tabaksrook, fijn stof en vinylchloride.
Het begrip 'CMR-stoffen' staat voor carcinogene, mutagene en reprotoxische stoffen. Carcinogene stoffen kunnen kanker veroorzaken, mutagene stoffen kunnen genen (DNA) beschadigen (en in combinatie met andere stoffen kanker veroorzaken) en reprotoxische stoffen kunnen een schadelijke effect hebben op de voortplanting.
De carcinogene stoffen zijn te herkennen aan de H-zinnen H350 (bewezen carcinogeen) en H351 (verdacht carcinogeen). Mutagene stoffen zijn te herkennen aan de H-zinnen H340 (bewezen mutageen) en H341 (verdacht mutageen).
Kan irritatie van de luchtwegen veroorzaken. Kan slaperigheid of duizeligheid veroorzaken. Kan genetische schade veroorzaken <blootstellingsroute vermelden indien afdoende bewezen is dat het gevaar bij andere blootstellingsroutes niet aanwezig is>.
De term kankerverwekkend verwijst naar de eigenschappen van een stof. Een stof zoals asbest of chroom kan bijvoorbeeld schade aan het DNA veroorzaken waardoor cellen de controle over hun groei kunnen verliezen en evolueren tot kankercellen.
In vlees, vis, gevogelte en andere eiwitrijke producten zitten eiwitten die bij het bereiden op hoge temperaturen (400 0C of hoger) kunnen veranderen in kankerverwekkende stoffen. Deze stoffen heten heterocyclische amines (HCA's). Er zijn aanwijzingen dat HCA's op lange termijn de kans op darmkanker vergroten.
Er bestaan stoffen die kunnen kanker veroorzaken (carcinogeen). Daarnaast zijn er stoffen die onze genen kunnen beschadigen (mutagene stoffen) en stoffen die schadelijk zijn voor de voortplanting of het nageslacht (reproductietoxisch).
Mutaties kunnen natuurlijke oorzaken hebben, maar ook experimenteel worden veroorzaakt. De drie hoofdcategorieën bij mutaties zijn puntmutaties, segmentmutaties en ploïdiemutaties. Puntmutaties zijn wijzigingen in het DNA of RNA doordat er in een sequentie iets veranderd, toegevoegd of verwijderd wordt.
Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die door hun specifieke eigenschappen, reeds in kleine hoeveelheden, gevaar, schade of ernstige hinder veroorzaken voor mens, dier en milieu.
Wanneer een stof op de reprotoxische stoffenlijst staat, heeft dit als betekenis dat de stof bekendstaat als oorzaak van verminderde vruchtbaarheid of afwijkingen in de ontwikkeling van een embryo of foetus.
Voor patiënten met uitgezaaide kanker kan leven en dood dicht bij elkaar liggen. Er is soms een kans op genezing en soms een mogelijkheid om met (innovatieve) behandeling nog vele jaren te leven. Maar als een behandeling niet aanslaat kan het ook snel aflopen.
Longkanker wordt vaak met roken geassocieerd, maar er zijn steeds meer mensen, die niet of nauwelijks gerookt hebben en toch longkanker krijgen. Deze groep wordt de laatste jaren, vooral onder vrouwen steeds groter. Sommige onderzoekers beweren dat inmiddels een kwart van de longkankerpatiënten niet-rokers zijn.
De klachten die uitzaaiingen in de longen geven zijn vaak beperkt en onopvallend, denk aan hoesten en kortademigheid, of het ophoesten van bloed. Hierdoor kan het enige tijd duren voordat de uitzaaiingen worden ontdekt.
Carcinogeniciteit: Zwarte koolstof is door het International Agency for Research on Cancer (IARC) ingedeeld als een stof uit Groep 2B (mogelijk kankerverwekkend voor de mens).
In één woord: ja. In alle verbrande en verkoolde voeding – dus niet alleen vlees en niet alleen van de barbecue!- worden kankerverwekkende stoffen gevonden, die het risico op met name darmkanker kunnen verhogen1. Daarom is het goed om zo veel mogelijk verbrand en verkoold eten te vermijden.
PAK's zijn een groep organische stoffen die ontstaan door onvolledige verbranding. Ze worden bijvoorbeeld gevormd bij het aanbranden van eten (barbecuen), het stoken van houtkachels en open haarden en ze zitten in sigarettenrook. PAK's komen voornamelijk in het lichaam door voeding en inademing.
Chroom-6 kan in verschillende producten zitten, zoals verf(lagen), hout, cement, leer of tatoeage-inkt.
Chroom-6 is op veel grotere schaal gebruikt in bijvoorbeeld bruggen, viaducten, defensiematerieel, flatgebouwen, gemeentehuizen, grote tankers, schoolgebouwen,treinen en viaducten.
P-zinnen – waarbij de P staat voor precaution (oftewel voorzorg) – geven aan welke (voorzorgs)maatregelen je dient te nemen wanneer je een product gebruikt wat gevaarlijke stoffen bevat.
De H400-serie zinnen bevatten waarschuwingen die betrekking hebben op de milieugevaren van een stof. Enkele voorbeelden van H-zinnen: H411 Giftig voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen.
De prestaties 'zorg zoals specialisten ouderengeneeskunde en artsen verstandelijk gehandicapten bieden' en H335 behandeling specialist ouderengeneeskunde en H336 behandeling arts verstandelijk gehandicapten zijn inhoudelijk hetzelfde.