Welke patiënten hebben een verhoogd risico op een delier? Een delier kan op elke leeftijd voorkomen maar ouderen, ernstig zieken of patiënten met een opname langer dan 48 uur op de Intensive care (IC) afdeling hebben een hoger risico op het ontwikkelen van een delier.
Meestal komt een delier door een ziekte, na een operatie, of door medicijnen. Een delier komt vaker voor bij oudere mensen, bij mensen die problemen hebben met hun geheugen en bij mensen vlak voor hun overlijden. Ook jongere mensen kunnen een delier krijgen, bijvoorbeeld als ze erg ziek zijn.
pijnmedicatie, stress, angst of te weinig slaap bijdragen aan verwardheid. Iedereen kan een delier krijgen maar ouderen hebben hier een hoger risico op.
Mogelijke prognostische risicofactoren voor de ontwikkeling van een delier zijn: reeds bestaande verminderde cognitie, zintuiglijke beperking, hoge leeftijd, fysieke beperking, ernst van de ziekte, het hebben van een infectie en een voorgeschiedenis van alcoholgebruik.
Bij ouderen is een delier meestal het gevolg van een lichamelijke ziekte of het gebruik van geneesmiddelen. Symptomen zijn angst, onrust, veranderd gedrag, wisselend bewustzijn, moeite met concentratie en aandacht en hallucinaties. Familieleden geven vaak aan dat de persoon plotseling veranderd is.
Lichamelijke aandoening vaak oorzaak
Een delier wordt meestal veroorzaakt door een lichamelijke aandoening zoals een infectie, bijwerkingen van bepaalde medicijnen of ontwenningsverschijnselen (van alcohol of drugs). Dit laatste noemt men delier tremens.
Een delirium (delier) is een plotse verwardheid die ontstaat door een verstoring van de normale werking van de hersenen. Deze verwardheid wordt uitgelokt door een lichamelijke oorzaak of overmatige stress.
Meestal komt een delier door een ziekte, na een operatie, of door medicijnen. Een delier komt vaker voor bij oudere mensen, bij mensen die problemen hebben met hun geheugen en bij mensen vlak voor hun overlijden. Ook jongere mensen kunnen een delier krijgen, bijvoorbeeld als ze erg ziek zijn.
Het risico op een delier neemt in belangrijke mate toe met leeftijd en cognitieve achteruitgang. Veelvoorkomende oorzaken en/of precipiterende factoren van delier zijn infecties (urineweginfecties, pneumonieën) en valincidenten/fracturen.
We onderscheiden 3 soorten delirium:
hyperactief delirium: de patiënt is onrustig en opgewonden; hypoactief delirium: de patiënt is stil en teruggetrokken; combinatie van hyperactief en hypoactief delirium. Dit wisselt zich af gedurende de dag.
De DOS-schaal (Delirium Observatie Screening) is een hulpmiddel om te bepalen of er sprake is van een delier. De schaal bestaat uit dertien vragen waarop gescoord wordt met een ja (1 punt) of nee (0 punten), tenzij anders aangegeven wordt.
Een delier is niet altijd te voorkomen. Wel kunt u een aantal maatregelen nemen: Zorg dat u voldoende eet en drinkt. Als u bent opgenomen in het ziekenhuis, zorg dan dat u zo snel mogelijk een paar keer per dag uit bed komt.
Stil delier (ook wel: apatisch of hypoactief delier)
Kenmerkend is dat iemand niet of niet normaal reageert. Dit ligt aan angst door de waanideeën en hallucinaties. Juist daarom durft iemand niets meer te doen of te zeggen. Een onrustig en stil delier komen soms ook samen bij één persoon voor.
Ouderen die op de ic een delier doormaken, lopen veel kans om binnen enkele jaren te overlijden of dementie te ontwikkelen. Dit schrijven onderzoekers van het AMC in een artikel dat vandaag verschijnt in JAMA (Journal of the American Medical Association).
Symptomen zoals desorientatie, wanen en hallucinaties zijn kenmerkend voor beide, al wordt psychose meer gekenmerkt door auditieve hallucinaties en delier door visuele hallucinaties. Tenslotte komt psychose meer voor bij jongere mensen terwijl een delier meer voorkomt bij oudere mensen.
Die vraag is onbeantwoord gebleven, maar de preventieve oplossing is gezocht in het neutraliseren van de predisponerende factor (de enig beïnvloedbare factor overigens). In de geneeskunde is het gebruikelijk (niet altijd geheel terecht) om die factor als 'oorzaak' aan te duiden die beïnvloedbaar (gebleken) is.
Onder de algemene bevolking komt delier weinig voor (1-2 procent). Hoe hoger de leeftijd, hoe vaker delier voorkomt. Bij 14 procent van de mensen ouder dan 85 jaar treedt een delier op. Van mensen die in het ziekenhuis zijn opgenomen krijgt 14 tot 24 procent een delier.
Een delier dat niet wordt herkend, kan flinke gevolgen hebben. Zo kunnen er meer complicaties ontstaan, met een langer verblijf in het ziekenhuis als resultaat. Ook is er na het doormaken van een delier een grotere kans op overlijden en op blijvend cognitief verlies en lichamelijke achteruitgang.
Nee, een delier is op zichzelf niet dodelijk. Het is vooral de combinatie met de omstandigheden die kunnen bijdragen aan het voortijdig overlijden van degene die een delier krijgt.
Dementie verloopt nooit plotseling zo snel dat de patiënt van de en op de andere dag veel verder achteruit gaat en zomaar verward en onrustig is. Acute dementie bestaat niet! Er is dan wat anders aan de hand. Een delier is een teken dat de verzorging van hersenen met bloed en zuurstof niet meer goed verloopt.
Verwarde mensen kunnen vergeetachtig zijn. Vooral de dingen die net verteld of gedaan zijn, worden dan vergeten. Desoriëntatie in tijd, plaats en persoon. Mensen met acute verwardheid weten soms niet meer hoe laat het is, welke dag het is of waar ze zijn.
Behandeling van de verschijnselen van het delier
Vaak behandelt een psychiater of geriater (bij een delier bij ouderen) de verschijnselen van een delier. De patiënt kan medicijnen krijgen tegen onrust, waanideeën en hallucinaties. Als het delier over is, zijn de medicijnen niet meer nodig.
Een delier of een delirium is een plotselinge toestand met schommelingen in bewustzijn en vaak verwardheid, die ontstaat in reactie op een medische of lichamelijke oorzaak. Kenmerkend zijn wisselingen in het bewustzijn en verward denken.
Bedenk dat een depressie vaak langzamer ontstaat dan een delier en dat een voorgeschiedenis met eerdere depressies de diagnose 'depressie' waarschijnlijker maakt. Bij een depressie is het bewustzijn helder en zijn er geen stoornissen in de waarneming.