Slechts van weinig diersoorten is bekend dat zij zichzelf in een spiegel herkennen. Naast mensen zijn alleen de bonobo's, chimpansees, orang oetans en gorilla's, de tuimelaardolfijn, de Aziatische olifant en de ekster geslaagd voor deze test.
Sommige zoogdieren als chimpansees, dolfijnen en olifanten, en vogels als eksters blijken in staat hun eigen spiegelbeeld te herkennen in de zogeheten spiegelproef. Deze tekenen van zelfherkenning kunnen wijzen op aanwezigheid van zelfbewustzijn bij dieren.
Honden zijn zich bewust van hun eigen lijf, hebben -een vorm van- zelfbewustzijn. En net als mensen, kunnen ze de gevolgen van hun eigen acties begrijpen. Veel hondeneigenaren zullen dat wellicht al lang gedacht hebben, maar een nieuw Canadees onderzoek bevestigt dat nu.
Als dieren voor de test slagen, blijkt daaruit dat ze begrijpen dat hun reflectie (met de stip) in de spiegel een weergave van hun eigen lichaam is, en niet een of andere soortgenoot. Alleen dieren die als zeer intelligent worden beschouwd, zijn voor de spiegelproef geslaagd: mensapen, dolfijnen, olifanten en eksters.
Dat katten geen zelfbewustzijn hebben blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat ze zichzelf niet herkennen in de spiegel. Een kat kan angst-agressie laten zien als ze denkt een andere kat in huis tegen te komen, maar in werkelijkheid in de spiegel kijkt. De meeste dieren hebben een 'niet-reflectief bewustzijn'.
Hond verwacht straf
Precies zoals we onszelf gedragen als we ons schuldig voelen (en een staart zouden hebben). 'Een hond kan zich niet schuldig voelen. Veel waarschijnlijker is het dat hij een situatie leert te associëren met het krijgen van straf', stelt Schilder.
Nee, zegt de wetenschap, het is niet gezond om hond of kat op je bed te laten slapen. De reden is eenvoudig: dieren - en dus ook huisdieren - dragen in hun vacht, onder hun poten en in hun bek bacteriën met zich mee die je flink ziek kunnen maken. Beruchte voorbeelden zijn Q-koorts en vogelgriep.
Naast mensen zijn alleen de bonobo's, chimpansees, orang oetans en gorilla's, de tuimelaardolfijn, de Aziatische olifant en de ekster geslaagd voor deze test. Deze diersoorten beschikken over speciale VEN-cellen, die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van zelfbesef en empathie.
Emoties hebben een duidelijke biologische functie. Als gevolg van negatieve emoties zoals angst en pijn, kunnen dieren een bepaalde situatie ontvluchten of voorzichtig worden. Een prooidier zoals een hert in een omgeving met wolven, ervaart angst.
Honden hebben echter geen zelfbewustzijn. Een hond ziet in de spiegel een andere hond en blaft soms tegen zijn spiegelbeeld. Maar meestal reageert een hond niet eens op zijn spiegelbeeld. Zijn zintuigen zeggen hem dat het spiegelbeeld niet relevant kan zijn.
Heel wat honden kwispelen ook als ze hun favoriete acteur of actrice horen. Labradors, Spaniels, Collies, Jack Russells en Staffordshire Bull Terriers zouden het meest geïnteresseerd zijn in tv kijken. Een van de onderzoekers geeft aan te denken dat honden tv kijken om zich te ontspannen met of zonder hun baasje.
Zoals alle zoogdieren (waaronder wij mensen zelf), bestaan de hersenen van uw hond of kat uit drie delen: de neocortex, het limbische systeem en het reptielenbrein.
Filosofie. Het bewustzijn is een groot onderwerp in de filosofie, in het bijzonder van de richting aangeduid als de filosofie van de geest. Naast de mentale processen, functies en eigenschappen wordt het bewustzijn in een bepaald verband gebracht met het lichaam.
Dat sociale gedrag is belangrijk voor ze: zo vinden ze bescherming, liefde en genegenheid. Wetenschappers hebben ontdekt dat dolfijnen zelfbewustzijn hebben, je kunt ze daarom makkelijk vergelijken met een mens, met een kind. Door hun mooi gestroomlijnde lichaam kunnen dolfijnen hoge snelheden bereiken in het water.
Sommige dieren herkennen zichzelf in de spiegel, net als mensen. Maar dat betekent niet dat ze zich bewust zijn van hun eigen gedachtes of gevoelens. Sommige dieren herkennen zichzelf in de spiegel. Het is echter niet bekend of katten dit ook kunnen.
Apen hebben empathie
Dieren kunnen zich inleven in de gevoelens van een soortgenoot. Apen vlooien een ander bijvoorbeeld als die net een gevecht verloren heeft. Empathie komt ook voor bij onder meer muizen, varkens, eksters, kippen en olifanten.
Honden observeren het gedrag van hun baasje en merken het meteen als er iets loos is. Ze kunnen emoties aanvoelen en raken beïnvloed door de stemming waarin het baasje zich bevindt. Honden zijn geweldige vrienden die met je meeleven en waarmee je een sterke band kunt vormen.
Ook chimpansees rouwen. Hun manier van verdriet uiten lijkt misschien nog het meest op die van mensen. Zo houden ze zelfs begrafenissen en laat een onderzoek uit 2010 zien dat chimpansees, net als mensen, minder eetlust hebben in de periode na een overlijden en de plek van overlijden proberen te vermijden.
Dieren hebben verstand. Ze hebben hersenen en gebruiken die, net als wij: om de wereld te ervaren, om te denken en te voelen en om de problemen op te lossen waarmee ze worden geconfronteerd. Net als wij hebben ze een persoonlijkheid. Ze hebben stemmingen en emoties; ze lachen en spelen.
Ze herkennen zichzelf in de spiegel. Dat kunnen maar weinig dieren. Dolfijnen kunnen trucjes leren en ze gebruiken zo nu en dan gereedschap. Ze leggen bijvoorbeeld een stuk spons op hun neus om hun neus te beschermen als ze in het zand van de zeebodem woelen, op zoek naar voedsel.
Honderdduizenden konijnen zitten in hun eentje doodongelukkig in Nederlandse woonkamers en achtertuinen. Zo kopte de kranten deze week. Dat konijnen een sociaal bewustzijn hebben en liever tussen konijnen verkeren dan tussen mensen, is kennelijk onbekend.
Een kat zoekt naar een warmtebron, en als ze die niet in de zon vinden, vinden ze het wel bij jou. Een kat slaapt simpelweg bij jou omdat die je leuk en gezellig vindt, ze voelen zich comfortabel en vallen daardoor gemakkelijk in slaap. Een kat markeert zijn territorium, zodat deze plek vertrouwd aanvoelt.
Is je kat koppig en wil hij maar niet geknuffeld worden? Dan is de kans groot dat je viervoeter boos op je is. Dit is waarom. Mensen kunnen ook weleens geïrriteerd zijn wanneer ze zijn gekwetst, maar katten blijven blijkbaar langer met deze gevoelens rondlopen.
Als je kat of hond in de REM-fase zit en je zou ze wakker maken, kunnen ze erg schrikken. Door het schrikken zouden ze dan wel eens kunnen uithalen naar jou of je kind.”