Een angel (ook: straal) is een gifoverdragend steekorgaan dat voorkomt bij de vliesvleugelige insecten zoals mieren, bijen, hommels en wespen.
Alle vrouwtjesbijen hebben een angel en kunnen dus in meer of mindere mate steken. Dit hangt af van de lengte van de angels van de verschillende soorten bijen. Sommige angels zijn niet lang genoeg om bij mensen door de huid heen te komen.
In tegenstelling tot de bij heeft een wesp geen weerhaakjes aan zijn angel en houdt hij zijn angel als hij steekt. De wesp kan hierdoor meerdere keren achter elkaar steken en zal hier nooit dood aan gaan. Ben je gestoken en blijft er een angel achter? Dan ben je hoogstwaarschijnlijk door een bij gestoken.
Naast bijten, bestaan er ook mierensoorten die steken met een angel. Gelukkig hebben lang niet alle 62 in Nederland voorkomende mierensoorten zo'n angel. Een mier met een angel die in Nederland voorkomt is bijvoorbeeld de gewone steekmier. Een steek van dit beestje is vervelend, maar niet gevaarlijk.
De honingbij heeft een angel met weerhaken. Wanneer een honingbij steekt, zorgen die weerhaken ervoor dat zowel de angel als de bij zelf in je huid blijven hangen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld een hommelsteek waarbij de angel door de huid prikt, er weer uit gaat en de hommel wegvliegt.
Bij de hommels hebben, net als bij honingbijen en wespen, alleen de koninginnen en werksters een angel. De mannetjes kunnen niet steken. De angel is bedoeld als verdedigingswapen. Tijdens een steek wordt een geringe hoeveelheid gif via de angel in het lichaam gepompt.
Door de angel met een pincet eruit te halen, heb je kans dat je tijdens het knijpen nog een restje gif in je huid 'perst'. Schrapen met een pas is vaak al voldoende om de angel eruit te halen. Mocht je in de buurt van een keuken zijn: een broodmes helpt ook.
Bovendien poepen en plassen ze continu als ze lopen en die ontlasting is onhygiënisch. Als het bij je voedsel komt, kun je zelfs een voedselvergiftiging oplopen. En mierenkolonies kunnen behoorlijk uitdijen als ze zich eenmaal ergens hebben gevestigd.”
Daarentegen heeft de hommel een angel waar geen weerhaken aanzitten. Hierdoor blijft de angel bij het steken aan het lichaam van de hommel vastzitten. De hommel kan daardoor meerdere malen steken. Maar zelden komt het voor dat het insect zijn angel verliest en daaraan overlijdt.
Wist je dat niet alleen rode maar ook zwarte mieren kunnen bijten? Gelukkig bijten mieren niet zo vaak, maar als ze wél bijten kan de beet pijn veroorzaken.
Het beste antwoord. Bijen en wespensteken komen regelmatig voor, hommelsteken zijn eerder uitzonderlijk. Bijen steken vooral wanneer zij zich bedreigd voelen en gaan na de steek dood, doordat de angel in de huid achterblijft.
Bijen zijn vreedzamer dan wespen, maar als hun nest wordt bedreigd of als je op ze trapt, halen ze hun wapen tevoorschijn. Een bijensteek is doorgaans minder pijnlijk dan een wespensteek, al bevat een bijensteek meer gif. Bijen steken echter maar één keer, waarna ze langzaam sterven.
Als een wesp in je buurt komt, sla je hem het liefst snel weg. Maar daar moet je mee oppassen, want de stekelige insecten kunnen boos worden.
In tegenstelling tot een bijenangel, bevat die van hommels geen weerhaken. Hommels kunnen hun angel dus terugtrekken zonder dat deze loskomt van hun achterlijf. Hierdoor kunnen ze ook meermaals steken. Bij de meeste mensen veroorzaakt een hommelsteek enkel een plaatselijke reactie.
Zij kan dus meerdere keren steken. Dit maakt een wesp eigenlijk gevaarlijker dan bijen, los van het feit dat wespen zich ook agressiever verdedigen dan bijen als ze zich bedreigd voelen.
De angel van een hoornaar is net als bij de wesp niet voorzien van weerhaken. Hij kan er dus meerdere keren mee steken zonder dood te gaan. Het aanwezige gif wordt bij iedere steek in kleine hoeveelheden afgegeven. Het gif is in normale omstandigheden niet dodelijk voor de mens maar wel voor andere insecten.
Steek van een hoornaar
Ook een hoornaar kan steken. De steek van deze superwesp is heel wat pijnlijker dan de steek van een standaard wesp. Dit komt omdat de angel van de hoornaar groter is en daardoor het gif direct in een ader kan spuiten.
Een volwassen bij leeft meestal slechts enkele weken. De rest van het jaar zijn de bijen alleen in andere levensstadia (larve, pop) aanwezig, zoals hierboven beschreven. Uitzonderingen zijn hommels en sommige groefbijen, waarvan bevruchte vrouwtjes overwinteren en zo wel een half jaar oud kunnen worden.
Hebben mieren hersenen? Als je alle hersencellen van 40.000 mieren samenneemt, verkrijg je de grootte van een menselijke brein. De hersenen van een mier tellen immers 250.000 hersencellen terwijl een menselijk brein er 10.000 miljoen telt.
Mieren kunnen in ieder geval wel verdrinken. Ze hebben geen longen, maar kleine buisjes (trachea heten die) over hun lichaam waar zuurstof in komt. Als de buisjes door water worden afgesloten krijgt de mier geen zuurstof en gaat dood. Als hun nest geheel onder water komt hebben de mieren inderdaad wel een probleem.
Een wat dieronvriendelijk middel is een mengsel van gist (bijvoorbeeld baking soda) met iets zoets (stroop of jam) en een beetje water. Mieren zijn gek op zoetigheid, en eten onbewust de gist in dit mengsel ook op. De gist zet uit, de mierenmaagjes ontploffen en de mier gaat dood.
De bosbodem huisvest het insect met de pijnlijkste steek ter wereld, de kogelmier. Zijn gif bevat de stof poneratoxine. De gifstof beïnvloedt de elektrische signalen in de hersenen en blokkeert ionenkanalen in de synapsen. Justin Schmidt beschrijft de steek van de kogelmier als 'Pure, intense, uitstralende pijn.
Kan het kwaad als een angel van een wesp of bij blijft zitten? Dat voelt oncomfortabel. Bovendien kan het gaan ontsteken. Verwijder de angel niet met een pincet, omdat bij het fijnknijpen meer gif kan vrijkomen.
Als je een wesp doodt, komt er namelijk via hun gif een bepaald feromoon vrij. Daardoor worden andere wespen agressiever en maak je dus meer kans op een wespensteek. Het fabeltje dat wespen hun dode soortgenoten wreken, klopt dus echt.