Bij angst gaat een signaal van de hypofyse naar de bijnieren waar stresshormonen als adrenaline en cortisol aangemaakt worden.
Waar het sympatisch zenuwstelsel is gekoppeld aan dagelijkse acties zoals opstaan, lopen, zitten, eten en drinken, zorgt het parasympatisch zenuwstelsel voor onbewuste acties in het lichaam zoals slapen, spijsvertering, ademen en zuurstof binden. Het parasympatisch zenuwstelsel zorgt voor rust en herstel na een actie.
Methoden waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat ze het parasympatisch zenuwstelsel activeren zijn bijvoorbeeld dagelijkse mindfulness meditatie, ademhalingsoefeningen, regelmatig yoga beoefenen, seks en zoenen, sport, naar de sauna gaan en massages nemen.
Het autonome zenuwstelsel (autonoom=zelfstandig, onwillekeurig) regelt automatisch bijna alle onbewuste functies en processen in je lichaam, zoals je ademhaling, je hartslag, je bloeddruk, de energieproductie, de spijsvertering en de stofwisseling.
Het somatisch zenuwstelsel dient voor bewuste waarneming, willekeurige bewegingen en verwerking van opgenomen informatie (integratie). Hier zijn zintuigen en skeletspieren bij betrokken. Door het somatische zenuwstelsel worden houding en beweging van het lichaam geregeld.
Sympathische zenuwen werken bij activiteit en stress. Ze activeren de spieren, ademhaling en hartslag, en maken dat de bloeddruk stijgt en het zweet ons soms in de handen staat. Hierbij spelen de hormonen adrenaline en noradrenaline (afkomstig uit het bijniermerg) een belangrijke rol.
Bij een zenuwstelsel dat stress ervaart, zijn er twee mogelijkheden. Symptomen: Angstig, hyperactief, niet kunnen ontspannen, rusteloos, snel schrikken/angstig, moodswings, chronische klachten, slapeloos, woede/irritatie, problemen met de spijsvertering, grenzeloosheid.
Regelmatige beweging in de buitenlucht en voldoende slaap zijn daarbij essentiële pijlers voor een gezond functionerend zenuwstelsel. Ook regelmatig mediteren draagt aanzienlijk bij: het normaliseert de bloeddruk en verlaagt de niveaus van cortisol en adrenaline.
Ook spoort de zenuw de productie van neurotransmitters aan, waaronder GABA, wat een inhiberende (remmende) werking heeft op ons zenuwstelsel. De functie van de nervus vagus is kortom het bewerkstelligen van voldoende rust en herstel in je lichaam, zodat je je goed voelt.
Een aantal automatische processen volgt elkaar snel op: je hartslag gaat omhoog, je ademhaling versnelt zich, je bloed stroomt naar je spieren…… je bent klaar voor (fysieke) actie! Je bent klaar om te vechten of te vluchten.
De nervus vagus is een zenuw die uit de hersenen komt en naar organen in de borstkas en buik gaat. De mens heeft een linker en een rechter nervus vagus, onder elk sleutelbeen. Ze geven allebei vooral informatie door in de richting van het lichaam naar de hersenen.
Zingen, neuriën, gorgelen
Onderzoek heeft aangetoond dat zingen, neuriën en zelfs gorgelen kan helpen de nervus vagus te stimuleren (1). Zing dus gerust mee met je favoriete nummer of neurie je dag door om relaxt te blijven. Gorgelen kan je daarnaast standaard twee keer per dag doen bij het tandenpoetsen.
B-vitamines (met name B1, B6, B11/foliumzuur en B12) helpen bij de aanmaak van de signaalstoffen tussen de zenuwcellen en ze houden de myelineschede (vettige omhulsel rond de zenuwcellen) in stand. Je kunt je dan ook voorstellen dat bij een ernstig tekort aan B-vitamines problemen kunnen ontstaan met het zenuwstelsel.
Mensen met overprikkeling hebben vaak last van hoofdpijn, vermoeidheid, stress, verminderde concentratie, slaapproblemen, onrust, en het overlopen van emoties. Bij sommige mensen leidt dit tot tijdelijke uitvalsverschijnselen, koorts, overgeven of een epileptische aanval.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen het centraal en het perifere zenuwstelsel. De hersenen en de ruggengraat vormen het centrale deel. Het perifere deel is de verbinding tussen het centrale stelsel, de spieren en de organen. Het bestaat uit zenuwen en kleine concentraties grijze stof.
Sympathisch deel – stress!
Dit deel van het autonome zenuwstelsel is actief wanneer er sprake is van stress en opwinding. Het andere deel – de parasympaticus – is dan inactief. Je hart gaat nu sneller kloppen, je pupillen verwijden, je bloeddruk stijgt en je darmbewegingen nemen af.
Het vegetatieve zenuwstelsel regelt, samen met het hormonale stelsel, de vegetatieve functies van het lichaam. Het bestaat uit een orthosympathisch en een parasympathisch systeem.
Het parasympathische zenuwstelsel is het deel van het autonome zenuwstelsel dat de organen zodanig beïnvloedt dat het lichaam in een toestand van rust en herstel kan komen. Het heeft hiermee een tegengestelde functie aan het andere deel van het autonome zenuwstelsel, het orthosympathische zenuwstelsel.
Het somatische zenuwstelsel is vooral gericht op de interactie met de omgeving (via actie en waarneming), het autonome zenuwstelsel staat ten dienste van de homeostase. Er zijn somatische en autonome reflexen, die beide tot stand komen via afferente en efferente vezels en een of meer centrale synapsen.
De sympathicus regelt waakzaamheid, zorgt ervoor dat we alert zijn en coördineert actie. Het is een soort gaspedaal. De parasympathicus daarentegen regelt ontspanning, herstel van het lichaam en rust. Dit is als het ware het menselijk rempedaal.