Het sterrenbeeld Grote Beer is één van de bekendste sterrenbeelden en makkelijk te herkennen. Het bekende 'steelpannetje' wordt in de VS ook wel de 'Big Dipper (pollepel)' genoemd, in Engeland en Ierland de 'ploeg' en in Duitsland vaak de 'Grote Wagen'.
De Steelpan is geen officieel sterrenbeeld, maar deel van het sterrenbeeld Grote Beer. De zeven heldere sterren vormen het achterlichaam van de beer. Hoewel wij in Nederland het er wel over eens zijn dat de sterren samen veel op een steelpan lijken, hebben sommige andere landen heel andere associaties met het patroon.
Grote Beer (Ursa Major, afkorting UMa) is een sterrenbeeld aan de noorderhemel, tussen rechte klimming 8u05m en 14u27m en tussen declinatie 28° en 73°. Op de breedte van de Benelux is het grotendeels circumpolair en gaat dus nooit onder.
De punt van het handvat van de Steelpan heet Alkaid. Het is een hete ster die 'de leider' betekent. Het is de derde helderste ster in Ursa Major (de Grote Beer waar de Steelpan deel van uitmaakt) en zes keer zo groot als de zon.
De Kleine Beer (Ursa Minor, afkorting UMi) is een sterrenbeeld aan de noorderhemel, liggend tussen rechte klimming 00u00m en 24u00m en tussen declinatie +65° en de pool (+90°). Het grootste deel van het sterrenbeeld ligt ongeveer tussen rechte klimming 13u en 18u.
Orion (afkorting Ori) is een opvallend sterrenbeeld aan de hemelequator, liggende tussen rechte klimming 4u4m en 6u35m en tussen declinatie −11° en +23°. In de Griekse mythologie was Orion een jager die de Plejaden achtervolgde.
De ster Polaris is ook bekend als de Poolster, maar daar gaat verandering in komen. De naam Poolster hangt namelijk niet aan één bepaalde ster, maar aan de ster die zich het dichtst bij de hemelnoordpool bevindt. Momenteel bevindt Polaris – de huidige Poolster – zich op circa 1 graad van de hemelnoordpool.
Pegasus (afkorting Peg) is een sterrenbeeld aan de noorderhemel, liggende tussen rechte klimming 21u06m en 0u13m en tussen declinatie +2° en +36°.
Een schijnbaar simpele platte steelpan…
De zeven sterren waaruit het sterrenbeeld is opgebouwd heten Alkaid, Mizar/Alcor (een dubbelster!), Alioth, Megrez, Phecda, Merak en Dubhe.
Orion is een van de opvallendste sterrenbeelden. Vooral Orions gordel, die bestaat uit drie heldere sterren op een rij, is makkelijk te herkennen. Orions gordel wijst recht naar de ster Sirius in het sterrenbeeld Grote Hond.
Met het blote oog of met een goede verrekijker
Je kan op heldere nachten met het blote oog soms al onwijs goed sterren zien en voor een beginner is een sterrenkijker of telescoop echt niet nodig. Maar wat wel fijn kan zijn om mee te nemen of te gebruiken, dat is een goede verrekijker.
Als een lichtstraal door die trillende lucht gaat, wordt het licht ietwat gebroken. Het resultaat is een fonkelende ster. Het licht van een ster die laag boven de horizon staat, moet een langere weg door de dampkring afleggen. Daarom zullen die sterren meer flikkeren.
De diameter van sterren kent een nog grotere variatie dan de massa. Zo hebben de kleinste hoofdreekssterren een diameter ongeveer gelijk aan die van Jupiter (143.000 km), terwijl de grootste diameters van sterren miljarden kilometers kunnen bedragen, zoals bij de zogeheten rode hyperreuzen.
De ster met de grootste schijnbare helderheid (afgezien van de zon!) is Sirius, de hoofdster in het sterrenbeeld Grote Hond. Sirius is vooral in de wintermaanden goed zichtbaar. Hij staat linksonder het opvallende wintersterrenbeeld Orion.
Cassiopeia (afkorting Cas) is een sterrenbeeld dat op de breedte van de Benelux het gehele jaar is te zien, het is circumpolair. Het sterrenbeeld heeft de vorm van de letter W. Het ligt tussen rechte klimming 23u00m en 3u20m en declinatie +55° en +75°.
Aan de kleur van een ster kun je zien hoe heet hij is. Gele sterren zijn ongeveer 6000 graden Celsius, rode sterren zijn ongeveer 3000 graden Celsius. Blauwe sterren zijn het heetst, deze sterren kunnen heter zijn dan 30.000 graden Celsius. Elke ster heeft een zwaartekrachtsveld rond om zich heen.
Grote Beer omvat de Steelpan. Het sterrenbeeld Grote Beer is goed te zien, zelfs in gebieden met lichtvervuiling, en je vindt het sterrenbeeld het makkelijkst door eerst de Steelpan op te zoeken, die uit zeven heldere sterren bestaat.
De Grote Beer bestaat uit een groot aantal sterren. De zeven helderste sterren uit het sterrenbeeld vormen een vorm die lijkt op een steelpan. De hele constellatie heeft echter de vorm van een beer en wordt daarom door het grote publiek Grote Beer genoemd.
De Poolster is de voorste ster van het pannetje van de Kleine Beer. De Kleine Beer kun je vinden door vanaf de buitenste sterren van het pannetje van de Grote Beer een lijn te trekken. Verleng deze lijn vijf keer en je komt bij de Poolster uit. Zo kun je dus de Poolster vinden en dus ook het noorden.
Sterrenbeelden van de dierenriem
Dit zijn de twaalf sterrenbeelden die gebruikt worden bij de horoscopen. De Ram is het eerste teken van de dierenriem. De andere sterrenbeelden zijn de Stier, Tweelingen, Kreeft, Leeuw, Maagd, Weegschaal, Schorpioen, Boogschutter, Steenbok, Waterman en de Vissen.
Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormt als men ze door lijnen zou verbinden. De sterren van een sterrenbeeld lijken dicht bij elkaar te staan aan het hemelgewelf in een herkenbare vorm. Sterrenbeelden krijgen de naam die de menselijke fantasie heeft gegeven aan de vorm.
Pegasus of Pegasos (Oudgrieks: Πήγασος), in ouder Nederlands ook Pegaas, is een figuur uit de Griekse mythologie. Pegasus, het gevleugelde paard, ontstond uit een liefde tussen de gorgo Medusa en de zeegod Poseidon. Hij kwam ter wereld uit Medusa's bloed toen de held Perseus haar doodde.
De ster waar de ontdekte planeet omheen draait heet Proxima Centauri. Deze rode dwergster is de dichtstbijzijnde ster bij de aarde, op 4,2 lichtjaar afstand.
De grootste ster die ooit is waargenomen, is 1800 tot 2100 keer groter dan de zon. De rode hyperreus VY Canis Majoris is de grootste ster die ooit is waargenomen. De ster is 1800 tot 2100 keer zo groot als de zon. Als hij op de plek van de zon in het zonnestelsel stond, zou hij alle binnenste planeten opslokken.
De maan bevindt zich rond 23.00 uur hoog boven de zuidoostelijke horizon. Op grote afstand rechts van de maan staat de planeet Jupiter. Rond middernacht staat de maan vrij hoog aan de oostelijke hemel. Op geruime afstand rechtsonder de maan zie je de ster Aldebaran in het sterrenbeeld Stier.