De dampkring, of atmosfeer, is een dunne deken van lucht om de aarde. De dampkring is opgebouwd uit vier lagen: troposfeer, stratosfeer, mesosfeer en de ionosfeer. De dampkring houdt onze planeet op een comfortabele temperatuur (ongeveer 15 graden).
Een deel van de zonnestralen wordt door de dampkring teruggekaatst de ruimte in. De rest gaat de dampkring wél door en verwarmt het aardoppervlak. Die warmte van de aarde straalt terug de dampkring in. Een deel daarvan wordt door de dampkring opgenomen, en een deel weer teruggekaatst naar de aarde.
De samenstelling van de atmosfeer
De belangrijkste gassen zijn N2 (stikstofgas) en O2 (zuurstofgas), die respectievelijk 78% en 21% van het volume innemen. Argon neemt 0,9% van het volume in en CO2 ongeveer 0,03%. De resterende sporengassen zijn neon, helium, krypton, xenon, waterstof, methaan, ozon, CO, ammoniak,….
De dampkring begint dus vanaf het aardoppervlak, en eindigt, zoals gezegd, op een hoogte van ongeveer 10.000 kilometer.
Het absolute nulpunt of nul Kelvin, is min 273 graden Celsius, de temperatuur waarop atomen in theorie volledig zouden moeten stoppen met bewegen. Met een temperatuur van 100 nanoKelvin zijn de BEC's in het ISS kouder dan de gemiddelde temperatuur in de ruimte, waar het zo'n 3 Kelvin is of -270 graden.
Voor zover onderzoekers nu weten is er geen einde aan het heelal. Er is dus geen rand waar de ruimte stopt. Sterker nog: het heelal blijft groeien. Sterren en planeten bewegen steeds verder van elkaar af.
Wanneer je je op 10 km hoogte bevindt, is die afstand 10.000 keer groter. Daar, bovenin de troposfeer, is de temperatuur circa -50°C.
Licht van een kleinere golflengte wordt beter verstrooid dan licht van een langere golflengte. Het blauwe licht wordt dus het best verstrooid, groen al wat minder, en rood het minst van allemaal. Het resultaat: de hemel kleurt hemelsblauw.
Een reis naar onze ruimtebuur de Maan duurt drie dagen als we traditionele chemische raketten gebruiken. Mars, de planetoïden en de buitenste planeten staan maanden of zelfs jaren ver weg.
Stuivertje wisselen. De voorraad zuurstofatomen op aarde raakt dus nooit op. De atomen wisselen alleen steeds van plek. Soms zijn ze bijvoorbeeld onderdeel van gasmoleculen als CO2 of van een geoxideerd gesteente, op andere momenten zitten ze als O2 (het zuurstofgas dat we inademen) in de lucht.
De Ruimte begint bij 100 km boven de aarde, de Kármánlijn.
Het is een denkbeeldige grens om een onderscheid te kunnen maken tussen luchtvaart en ruimtevaart. Deze lijn wordt beschouwd als het “begin” van de ruimte, maar eigenlijk heeft de aardatmosfeer geen scherpe begrenzing.
' En koude lucht kan minder waterdamp bevatten dan warme. Dus naarmate de luchtbel stijgt en afkoelt raakt deze meer en meer verzadigd met waterdamp. Als de lucht volledig verzadigd is en nog iets verder stijgt en afkoelt, condenseert de waterdamp tot druppels en heb je een wolk.
Volgens cijfers van Europese ruimtevaartorganisatie ESA is er sinds 1957 zo'n 7,5 miljoen kilo materiaal de ruimte in geslingerd, in ruim vijfduizend lanceringen. Er zijn 7500 satellieten in een baan om de aarde geplaatst. Daarvan zijn er op het moment nog 4300 in de ruimte.
Kapotte satellieten, lege brandstoftanks, voedselpakketten, ontlasting van astronauten en verfschilfers. Er zweeft allerlei rommel in de ruimte. De mensheid is bijzonder bekwaam in de kunst van het vervuilen, zo blijkt alleen al uit de 2 miljard ton afval die we met zijn allen jaarlijks produceren.
De satellieten zitten op verschillende hoogtes
De laagste satellieten zitten op 160 kilometer hoogte. Alle ruimte die hier tussen zit kan gebruikt worden voor satellieten, en satellieten die op verschillende hoogtes zitten kunnen niet met elkaar botsen.
Doordat de zon laag hangt, moet het zonlicht een lange weg afleggen voor het je ogen bereikt, vervolgt ze. "Daardoor stuit het zonlicht op tal van deeltjes in de lucht, zoals stof en waterdamp. Dat verstrooit alle kleuren, maar rood het minst. Dus dat blijft over, waardoor de lucht die rode gloed krijgt."
Als de zon hoog aan de horizon staat, wordt dit blauwe licht in alle richtingen verstrooid, waardoor de hemel zijn blauwe kleur krijgt, waar we ook kijken.
Als je zwemt, zie je om je heen doorzichtig water. Maar als het gaat om grote hoeveelheden water zoals in een oceaan, dan zien we een diepblauwe kleur. De zee, slibdeeltjes en plankton nemen namelijk alle rode lichtstralen op en blauwe lichtstralen worden teruggekaatst.
De buitentemperatuur is op een transatlantische vlucht zo'n vijftig graden onder nul; de luchtdruk slechts eenvijfde van die op zeeniveau. Gelukkig wordt de luchtdruk in het vliegtuig kunstmatig gehandhaafd op het 2400-meter-niveau – skihoogte zeg maar – en het zuurstofgehalte op 21 procent, zoals op zeeniveau.
De Boeing 747 heeft een kruishoogte van 10.700 meter, terwijl de Embraer 190 naar 12.000 meter klimt. De Airbus A380 kan zelfs op 13.136 meter overvliegen. Onderaan deze pagina vind je een overzicht van de kruishoogtes van de meest voorkomende vliegtuigen op Schiphol.
We kennen de temperatuur van de aarde en nu kan de stralingswet van Stefan-Boltzmann, onderdeel van de warmteleer, worden toegepast. Een eenvoudige berekening leert dat de temperatuur van de hemel 525 graden celsius is.
Een lichtjaar is de afstand die licht in een jaar kan reizen - dat is ongeveer 9 460 000 000 000 kilometer! Licht heeft ongeveer 4,2 jaar nodig om de afstand naar de dichtstbijzijnde ster buiten ons zonnestelsel te overbruggen, daarom zeggen sterrenkundigen dat Proxima Centauri 4,2 lichtjaren van ons is verwijderd.
Vooruitzicht. Astronomen hebben, met behulp van gegevens afkomstig van de ruimtetelescoop Hubble, berekend dat de Melkweg waarschijnlijk over 4 miljard jaar zich zal samenvoegen met het Andromeda-sterrenstelsel. De zon raakt wellicht uit haar koers, maar dat zal verder geen gevolgen hebben voor het zonnestelsel.
Het sterrenstelsel HD1 lijkt op zo'n 33,4 miljard lichtjaar afstand van de aarde te staan. Daarmee zou dit het verste object zijn dat ooit is gezien. De extreme helderheid ervan stelt astronomen voor een raadsel. Het sterrenstelsel HD1 is mogelijk het verste object dat astronomen ooit hebben ontdekt.