Wat zijn hunebedden en waarvoor dienden ze? Hunebedden zijn de restanten van stenen grafkelders waarin het boerenvolk dat het noorden van ons land circa 5400 jaar geleden bewoonde, zijn doden bijzette. Vrij algemeen wordt aangenomen dat het massagraven waren, waarin veel generaties een laatste rustplaats kregen.
In de hunebedden zijn potten, sieraden en wapens gevonden die waarschijnlijk als grafgiften zijn geschonken aan de doden. De grafgeschenken worden meegegeven voor in het hiernamaals, het leven na de dood. De vele potten die zijn gevonden danken hun naam aan de vorm die ze hebben: trechterbekers.
Het Trechterbekervolk bouwden de hunebedden voor hun overledenen. Als er iemand was overleden, werd hij of zij begraven in een hunebed. Het was een gemeenschappelijk graf, want alle overledenen lagen hier bij elkaar. Soms lagen er wel honderden overledenen bij elkaar begraven in een hunebed.
De hunebedden zijn gebouwd door de mensen van de Trechterbekercultuur in de Nieuwe Steentijd (3400 – 2850 voor Chr.), het waren jagers-verzamelaars-boeren. Deze boeren in Noord-Nederland waren grotendeels afhankelijk van de jacht en het verzamelen.
Hunebedden zijn gemaakt van zware stenen. Sommige stenen wegen wel 30.000 kilo. Om een vergelijking te maken: 30 kleine autootjes of 10 olifanten. We denken dat een hunebed gebouwd kan worden door tien tot twintig man.
In die tijd was er nog geen landsgrens zoals nu, laat staan een provinciegrens. Op de plekken waar stenen te vinden waren, bouwden ze hunebedden op hogere plaatsen in het landschap. In Drenthe liggen op de Hondsrug de meeste hunebedden, omdat dit gebied hoger ligt en stenen daardoor makkelijker te verzamelen waren.
Ze zijn gebouwd van zwerfkeien die in de IJstijd naar Drenthe zijn meegevoerd. Hunebedden hebben geen naam, maar wel een nummer. In Drenthe vind je D1 tot en met D54 (D48 bleek toch geen hunebed en D33 is afgebroken). 47 van deze hunebedden vind je langs de Hunebedhighway, de Route 66 van Nederland.
De hunebedbouwers zagen er niet veel anders uit dan wij, maar waren wel kleiner: tussen de 155-165 centimeter. De mensen zullen een lichte huid hebben gehad met blond of bruin haar en blauwe ogen. Onze hunebedbouwers – de eerste boeren in het noorden van Nederland.
De Nederlandse en Noord-Duitse Hunebedden, 'megalietgraven' (uit Grieks megas, groot en lithos, steen), zijn gebouwd uit zwerfstenen, die door het landijs van het Saalien vanuit Scandinavië aangevoerd zijn. Bepaalde plekken lagen er vol mee toen de hunebedden gebouwd werden uit zwerfstenen tot ca.25.000 kg zwaar.
De eerste boeren. Hoe het ze is gelukt weet niemand, maar vroege boeren weten zo'n vijfduizend jaar geleden loodzware zwerfkeien te verplaatsen om er graven mee te bouwen. 'Hunebedden' worden de stenen grafkelders genoemd.
De hunebedden zijn grafkamers van stenen waarin meerdere mensen werden begraven. De overledenen kregen eten en drinken in potten mee, maar ook gereedschap, sieraden en wapens. Deze grafgiften bewijzen dat de hunebedbouwers geloofden in een tweede leven of leven na de dood.
De hunebedden zoals wij ze kennen zien er heel anders uit dan ze ooit gebouwd zijn. De stenen, soms wel 20.000 kilo zwaar, zijn vermoedelijk eerst op een zelfgebouwde heuvel getrokken.Zo lagen ze hoog boven de grond. Vervolgens werden de zijkanten van de heuvel uitgegraven om de draagstenen te plaatsen.
De hunebedden in Nederland zijn gebouwd tussen 3350 en 3050 v. Chr., in de meest westelijke uitloper van het territorium van de trechterbekercultuur, die verder doorloopt tot in het oosten van Duitsland.
Het beroemde hunebed D27 bij Borger is met zijn lengte van 22,5 meter het grootste stenen grafmonument van Drenthe. Parkeer de auto op de parkeerplaats van het Hunebedcentrum, want vanaf hier is het grafmonument gemakkelijk te voet bereikbaar en te bezichtigen.
Dolmen is een Bargoens woord voor 'slapen' en het is een megalithisch grafmonument.
Deze stenen werden door de hunebedbouwers verplaatst met rollers of een slede en touwen. In de winter was het gemakkelijk om de stenen over de bevroren grond te verplaatsen. De dekstenen werden op een ingegraven stapel van boomstammen of een heuvel van aarde gelegd.
Als er een hunebedden-'Book of Records' bestond, dan stond dit hunebed op nummer één. Het is het grootste (meer dan 22 meter lang), heeft de zwaarste deksteen van allemaal ( 20.000 kilo) en is als allereerste opgegraven (in 1685). Waarschijnlijk is het ook het drukst bezochte hunebed van allemaal.
De hunebedden in Nederland zijn megalithische grafheuvels gebouwd in de nieuwe steentijd, het Neolithicum, van 3450 tot circa 3250 v. Chr., maar ze zijn gebruikt tot circa 2850 v. Chr. Dit valt onder andere af te leiden uit het gebruikte aardewerk, waaronder de gedurende de gehele periode gebruikte trechterbeker.
Overzicht van alle hunebedden
Hunebedden werden vlak bij de nederzettingen van het Trechterbekervolk gebouwd. Je vindt er daarom soms een aantal vlak bij elkaar. Hunebed D13 bij Eext is het enige hunebed dat nog bedekt is met zand en graszoden. Het grootste hunebed vind je in Borger, D27.
Vlakbij de middeleeuwse kerk van Rolde en grenzend aan het kerkhof zijn deze twee beslist fotogenieke hunebedden te vinden. De grootste en bijna complete van de twee, D18, spreekt het meeste tot de verbeelding.
De hunebedden zijn de oudste, zichtbare archeologische monumenten van Nederland. Het zijn de collectieve grafmonumenten van een prehistorische boerencultuur. Deze dankt haar naam, 'Trechterbekercultuur', aan de karakteristieke vorm van het aardewerk dat in grote hoeveelheden in de hunebedden is aangetroffen.
Oog in Oog met de Hunebedbouwers
D27 ligt op openbaar terrein en is gratis te bezoeken. Je hoeft hiervoor dus geen entreebewijs van het Hunebedcentrum aan te schaffen. Toch zien we dat de meest gestelde vraag van de bezoekers is hoe de hunebedbouwers in staat waren om zo'n monument te bouwen.
In Drenthe vind je hunebedden, gestapeld van enorme stenen. Het zijn zwerfkeien die meestal bestaan uit graniet. Omdat dit gesteente in ons land niet van nature voorkomt, moeten de keien ergens anders vandaan komen.
Hunebedden zijn het symbool van de provincie Drenthe. Ze werden 5000 jaar geleden door boerenstammen gebouwd. 54 van deze graven hebben de tand des tijds doorstaan. Ieder hunebed is een tombe gemaakt van enorme, massieve stenen.