Onder verpleegtechnische handelingen vallen o.a. voorbehouden handelingen zoals injecteren, katheteriseren, puncteren en maagsonde inbrengen en risicovolle handelingen zoals trachea verzorgen, stomazorg, zuurstof toedienen en medicatie via sonde toedienen.
Voorbeelden van risicovolle handelingen zijn bijvoorbeeld intramusculair injecteren, een blaaskatheter inbrengen, zuurstof toedienen en een tracheacanule verzorgen.
Voorbehouden handelingen zijn medische handelingen die alleen een deskundige mag doen.Anders zijn de risico's voor de patiënt te groot. Voorbeelden van voorbehouden handelingen zijn: chirurgische en verloskundige handelingen, injecties en narcose toedienen.
Een risicovolle handeling kan een voorbehouden handeling zijn, maar dat hoeft niet. Het toedienen van medicatie en het verwijderen van hechtingen zijn geen voorbehouden handelingen, maar wel risicovolle handelingen. Zorginstellingen kunnen zelf bepalen welke handelingen als risicovol worden gezien.
Voorbeelden van voorbehouden handelingen verzorgenden IG:
Wondzorg.
Blaasspoelen is een risicovolle handeling die je als verpleegkundige correct moet kunnen uitvoeren. Wanneer blaasspoelen onbekwaam en onzorgvuldig gebeurt, komt de veiligheid van de patiënt in het geding. Het is belangrijk om te weten in welke situaties je wel of juist niet mag blaasspoelen.
Een voorbeeld is het toedienen van de sondevoeding. Deze handeling is niet voorbehouden, maar er zijn wel risico's. Dat wil zeggen: handelingen die bij onbekwaam en onzorgvuldig handelen vrijwel zeker tot gezondheidsschade zullen leiden.
Risicovolle handelingen en voorbehouden handelingen
Niet alle risicovolle handelingen zijn voorbehouden. Een infuus inbrengen is bijvoorbeeld een voorbehouden handeling volgens de Wet BIG. Een infuuszak verwisselen is een risicovolle handeling, maar niet voorbehouden.
Hulp bieden bij het aantrekken van therapeutisch-elastische kousen leidt tot hoge zorgkosten. Bovendien is het aan- en uittrekken van steunkousen voor zorgverleners een belastende handeling die hand- en rugklachten kan veroorzaken.
Voorbeelden van risicovolle handelingen zijn: een verblijfskatheter verwijderen; • een stoma spoelen; • zuurstof toedienen; • hechtingen verwijderen; • sondevoeding toedienen; • bloedsuiker bepalen; • de bloeddruk meten; • een klysma toedienen.
Medicijnen geven is een risicovolle handeling. Je hoeft geen BIG-registratie te hebben om dit te mogen doen. Maar je moet wel bevoegd en bekwaam zijn.
Voorbehouden handelingen zijn risicovolle, medische handelingen die alleen bevoegde zorgverleners mogen uitvoeren. Niet alle risicovolle handelingen zijn voorbehouden. Welke risicovolle handelingen voorbehouden zijn, staat in de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG).
Ambulante Compressie Therapie (ACT-zwachtelen) waarbij gezwachteld wordt met korte-rek zwachtels, wordt soms als een risicovolle handeling gezien. Van een risicovolle handeling is sprake wanneer er door onzorgvuldig of onbekwaam medisch ingrijpen gezondheidsschade kan ontstaan (Rijksoverheid, g.d.).
Blaasspoelen is een voorbehouden handeling die verzorgenden en verpleegkundigen vaker in de praktijk tegenkomen.
Omdat bij het inbrengen van een subcutane canule het lichaam binnengedrongen wordt, is het een voorbehouden handeling volgens de Wet BIG.
'Volgens de Wet BIG mag een arts een andere beroepsbeoefenaar – bijvoorbeeld verpleegkundige – de opdracht geven om een voorbehouden handeling te verrichten,' aldus een woordvoerster. 'Dit gebeurt aan de hand van een uitvoeringsverzoek. ' Alleen: ACT-zwachtelen is een risicovolle handeling, geen voorbehouden handeling.
Het inbrengen van een intramusculaire injectie is een voorbehouden handeling. Het mag alleen door een arts of door een daarin geschoolde verpleegkundige in opdracht van een arts ingebracht worden.
Het verrichten van een vaginaal toucher tijdens de zwangerschap of bevalling is een voorbehouden handeling, die in de wet is toegekend aan artsen en verloskundigen. De verpleegkundige had niet zomaar mogen toucheren.
Het toedienen van zuurstof is een risicovolle handeling die je als verpleegkundige alleen mag uitvoeren in opdracht van een arts.
Bij cliënten met een katheter wordt standaard katheterspoelen ingezet. Als het ziekenhuis de cliënt preventief blaasspoelen heeft voorgeschreven, overlegt de arts of verpleegkundig specialist in het verpleeghuis met de verwijzer van het ziekenhuis.
Bij hechten worden de wondranden doormiddel van speciaal hechtdraad en naald naar elkaar toegebracht en gesloten. Dit zorgt voor een snellere genezing en minder vorming van littekenweefsel. Hechten is een voorbehouden handeling en mag alleen door een arts worden uitgevoerd.
Het uitvoeren van een hoogopgaand klysma mag alleen worden gedaan door arts, verpleegkundigen en verzorgenden.
Zolang er geen betere zorgverlening is mag iedereen voorbehouden handelingen uitvoeren. Dus ook iemand die niet zelfstandig bevoegd is. Bijvoorbeeld de voorbehouden handeling defibrilleren. Bij defibrilleren krijgt een patiënt een elektrische schok zodat het hart weer normaal gaat kloppen.