Er zijn meerdere oorzaken voor slikstoornissen: ziekten in het hoofd/halsgebied (bv. kanker in de keel en/of mond) na een beroerte heeft iemand vaak (tijdelijk) een slikstoornis. verder kunnen alcoholverslaving, een afwijking in de bouw van de slokdarm of een tumor in de slokdarm slikstoornissen veroorzaken.
Bij slikproblemen kunt u eten en/of drinken niet goed doorslikken. U kunt dikkere dranken kiezen of een medisch verdikkingsmiddel gebruiken.U kunt zacht, smeuïg of gemalen eten nemen.Zorg ervoor dat u genoeg vocht en voedingsstoffen binnenkrijgt.
Slikstoornissen kunnen lichamelijke- maar ook sociale gevolgen hebben. Lichamelijke gevolgen zijn bijvoorbeeld verslikken, moeite met kauwen, het blijven hangen van voedsel, afvallen of uitdrogen. Een sociaal gevolg van een slikprobleem is dat het plezier in samen met anderen eten en drinken kan verdwijnen.
Duidelijk is wel dat de angst in de loop der tijd steeds groter kan worden en de slikproblemen daardoor kunnen toenemen. Ook spanningen kunnen slikproblemen veroorzaken of verergeren.
Slikproblemen bij volwassenen kunnen zijn: Moeite hebben met het kauwen van voedsel. Kauwen en slikken doet pijn. U verslikt zich of moet hoesten tijdens het eten en drinken.
Gebruik zachte fruitsoorten, zoals banaan, peer en perzik. Maak hier eventueel een smoothie van.
Als kauwen en/of slikken lastig is, kan het helpen om voor zachtere voeding te kiezen. Je kunt hierbij denken aan brood zonder korst, een stamppotje, risotto. Soms is het nodig om je eten te pureren. Er zitten dan helemaal geen harde stukjes meer in de voeding.
De ernstigste vorm van een slikstoornis kan optreden na hersenstamletsel. Ook bij neurodegeneratieve aandoeningen als MS, Parkinson, Huntington, dementie komen slikstoornissen voor alsook na een beroerte, hersentumor, traumatisch hersenletsel en vele andere soorten hersenletsel.
Tips bij moeite met slikken
Neem een slok water, leg de tablet of capsule op de tong en slik deze door met 1 of 2 flinke slokken water. Drink hierna een glas water. Vindt u het lastig om uw medicijnen met water in te nemen? Vraag dan in de apotheek of u het samen met een lepel jam of slikgel mag innemen.
Losmaakoefeningen voor de hoofd- en de halsspieren
Als u andere losmaakoefeningen voor dit gebied kent, voer ze dan gerust uit. Trek uw schouders op tot aan uw oren en laat ze langzaam weer zakken. Draai uw schouders langzaam in een kringetje rond. Eerst van achter naar voren, dan van voren naar achter.
Kauw- en slikproblemen, ook wel dysfagie genoemd, kunnen diverse oorzaken hebben, zoals aangeboren afwijkingen, een hersenbloeding (CVA) en veroudering van weefsel en structuren in de mond, keel en slokdarm. Ongeveer 0,3 procent van de Nederlandse bevolking heeft slikproblemen.
Verslikken kan komen doordat de luchtweg niet goed afgesloten kan worden, maar het kan ook gebeuren als u de tong niet (goed) kan bewegen of doordat u niet goed kunt voelen waar het voedsel zich in de mond bevindt. Het is belangrijk uw arts te laten weten dat u zich (regelmatig) verslikt.
Het is vaak al een opluchting wanneer de KNO-arts geen afwijkingen vindt. Door deze geruststelling verdwijnt de klacht vaak vanzelf. Dit vindt meestal geleidelijk plaats, met af en toe nog opspelen van het brokgevoel. Na enkele weken tot maanden is het definitief verdwenen.
Ga altijd naar de huisarts bij deze klachten: Eten dat blijft hangen of het gevoel dat het niet goed zakt (passageklachten) (Veel) afvallen zonder reden.
Fruit kunt u uitpersen, fijnmaken door een zeef of er met blender fruitmoes van maken. Broodmaaltijden Vervang brood door pap (bijvoorbeeld havermout, Brinta, Bambix, griesmeel), drinkontbijt, fruitontbijt, vla, kwark of yog- hurt met of zonder vruchten.
Tips tegen verslikken
Eet en drink in een rustig tempo. Eet hap voor hap en drink slok voor slok. Gebruik bij het drinken geen rietjes of tuitbekers. Deze vergroten het risico op verslikken.
Vermijd alcohol, pittig eten of koolzuurhoudende dranken. Rook niet. Zuigen op een zuurtje of dropje kan de klachten van een keelontsteking verlichten. Neem wat rust en belast de stem niet teveel.
Kies voor zacht, smeerbaar beleg.Denk aan roomkaas, slaatje, groentespread, zacht fruit of fruitspread, vette vis, vis uit blik, zacht gebakken vis, roerei, omelet, rijpe avocado of ragout. Maak gerechten smeuïger door er een saus bij te serveren of door room, roomkaas of een scheutje bouillon of jus toe te voegen.
Het kauwen van voedsel verloopt langzamer en moeilijker doordat de kauwspieren verminderen in kracht. Het coördineren van alle bewegingen wordt lastiger. Daarnaast kunnen problemen met het gebit ervoor zorgen dat kauwen moeilijker gaat.
Mensen met keelkanker hebben in het begin vaak onduidelijke klachten. Zoals keelpijn die niet vanzelf overgaat, moeite met slikken en opgezette klieren in de hals. Deze klachten komen ook bij andere, meer onschuldige aandoeningen voor. Zoals een keelontsteking, of een poliep in de keel.
Meestal krijg je dan een onderzoek waarbij een beeld wordt gemaakt, zoals een scan of een echo. Met dit onderzoek stelt de arts vast hoever de tumor zich heeft uitgebreid en of er uitzaaiingen zijn. Zo kan de arts bepalen welke behandeling het meest geschikt is.
Keelkanker zaait meestal uit naar de nabijgelegen lymfeklieren in het halsgebied, maar kan ook uitzaaien naar andere organen als de lever, longen of botweefsel.