De burgemeester vormt samen met de wethouders het dagelijks bestuur van de gemeente. De burgemeester heeft eigen taken en bevoegdheden en is voorzitter van de gemeenteraad.
Gezicht van de gemeente
Veel mensen denken dat burgemeester 'de baas' is van de gemeente. Dat is niet zo. Dat is de gemeenteraad. Net als de wethouders, legt de burgemeester verantwoording af over de dingen die hij doet aan de gemeenteraad.
Als je kijkt naar een gemeente met een gemiddelde grootte (24.001 – 40.000 inwoners) komt dat voor de burgemeester neer op een salaris van € 8.560,55 bruto per maand, zeker niet verkeerd. Bij grotere gemeentes met een inwonersaantal vanaf de 60.000 loopt dit bedrag al op naar € 10.062,61.
Een burgemeester is een door de Kroon benoemde gemeentebestuurder, die lid en voorzitter is van het College van burgemeester en wethouders in een gemeente . De burgemeester heeft een belangrijke rol bij de beleidsvorming in een gemeente en heeft daarnaast speciale verantwoordelijkheid voor de openbare orde.
De burgemeester is voorzitter van B&W. Iedere wethouder heeft een eigen beleidsterrein (portefeuille), bijvoorbeeld financiën, verkeer, milieu, welzijn of volkshuisvesting. Het bepalen van het beleid gebeurt echter in het college van B&W.
De burgemeester is echter niet de baas van de gemeente. De gemeenteraad is het hoogste orgaan. De burgemeester legt, net als de wethouders, verantwoording af aan de gemeenteraad over hoe de burgemeester zijn of haar taken uitvoert.
De gemeenteraad is het hoogste bestuursorgaan in de gemeente. De leden van de gemeenteraad (raadsleden) nemen alle beslissingen die voor de gemeente van belang zijn. Bijvoorbeeld over onderwijs, nieuwbouw of de hoogte van de belastingen.
Een gemeenteraad is het gekozen vertegenwoordigende lichaam in de gemeente en daarvan tevens het hoogste bestuurlijke orgaan. De raad stelt het beleid van de gemeente vast en controleert het dagelijks bestuur: het college van burgemeester en wethouders .
De wethouders en de burgemeester besturen de gemeente. Ze zijn samen het college van burgemeester en wethouders (college van B&W).
De gemeenteraad stelt de beleidskaders vast. Het college van B&W bestuurt de stad binnen deze kaders. De raad controleert of het college zich aan de beleidskaders heeft gehouden en of de vastgestelde doelen zijn bereikt. Het college neemt andere belangrijke besluiten.
De burgemeester is de voorzitter van de gemeenteraad. Als voorzitter van de gemeenteraad heeft de burgemeester geen stemrecht. Wel kan hij in de vergadering van de raad aan de discussie deelnemen. De raad wordt in zijn werkzaamheden bijgestaan door een griffie.
Gemeente voert landelijk en eigen beleid uit
Bijvoorbeeld het bouwen van een theater, het aanleggen van een fietspad of het bouwen van woningen. Het maken van die keuzes is de belangrijkste taak van het gemeentebestuur. Daarnaast voert de gemeente ook veel landelijke wetten uit.
Bekende taken van de gemeenteraad zijn het stellen van kaders en het controleren van de burgemeester en wethouder. Daarnaast zijn raadsleden veel in gesprek met bewoners en op werkbezoek, om inwoners zo goed mogelijk te vertegenwoordigen.
Een burgemeester dient veelal zelf zijn of haar ontslag in. In het uiterste geval kan het ook zo zijn dat de gemeenteraad een aanbeveling tot ontslag indient via de commissaris van de Koning. Er is dan sprake van ongevraagd ontslag.
Het dagelijks bestuur wordt gevormd door het college van burgemeester en wethouders , bestaande uit door de raad gekozen wethouders en de door de Kroon voor zes jaar benoemde burgemeester (feitelijk bepaalt de gemeenteraad via een voordracht wie burgemeester wordt).
De burgemeester is verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid in de gemeente en moet voorkomen dat er overlast ontstaat, door bijvoorbeeld ordeverstoringen te bestrijden. De burgemeester mag openbare bijeenkomsten verbieden als er geen garantie voor de veiligheid is.
De juridische positie van de secretaris is geregeld in de Gemeentewet. Het college van burgemeester en wethouders is verantwoordelijk voor de aanstelling, schorsing en het ontslag van de secretaris (artikel 102 Gemeentewet).
Op basis van artikel 49 van de Gemeentewet kan de raad het vertrouwen opzeggen in een wethouder en desgewenst besluiten tot ontslag.
Het gezag over de politie ligt bij de burgemeester en bij de officier van justitie. Dit betekent dat zij de beslissingsbevoegdheid hebben over de inzet en het optreden van de politie. De burgemeester voert gezag over de politie voor wat betreft de handhaving van de openbare orde en de hulpverlening.
Er bestaat geen opleiding tot burgemeester en er zijn ook geen vacatures op vacaturesites voor de positie van burgemeester. Het proces van het benoemen van een burgemeester is een lange procedure. Als een gemeente en burgmeester nodig heeft kan je hiervoor solliciteren.