Zout, pittig, zuur, vet, umami, bitter en zoet zijn de zeven smaken die je wilt gebruiken in de keuken.
Umami zit van nature in onder andere rijpe tomaten, sardientjes, oude kaas, kombu (een soort zeewier), truffels en paddenstoelen, maar ook olijven, ansjovis, knoflook, sojasauzen, vissaus en (gebakken) ui bevatten deze basissmaak. Echte smaakmakers voor je gerecht dus.
Amerikaanse onderzoekers hebben ontdekt dat de mens naast de basissmaken zoet, zuur, zout , bitter en umami, een zesde smaak kan onderscheiden.
Hoewel onze tong het detecteert als aparte smaak, kunnen wij umami niet onderscheiden van de andere smaken die we proeven. Anders dan de andere vier smaken, die we goed uit elkaar kunnen houden, herkennen we umami eigenlijk alleen als een kleuring van een andere smaak, of in combinatie met andere smaken.
Lange tijd nam men aan dat de mens maar vier smaken kan proeven. Deze zogenaamde primaire smaken zijn zoet, zuur, bitter en zout. Alles wat je proeft in je mond is een combinatie van die vier. Zo smaakt een grapefruit bijvoorbeeld zoet en ook een beetje zuur en bitter; olijven vooral zout en bitter enzovoorts.
Overal op je tong proef je zoet, zuur, zout, bitter en umami, sinds enkele jaren de vijfde smaak. Het is dus niet zo dat je zoet op het puntje van je tong proeft en bitter aan de zijkant. Overal op je tong liggen smaakpapillen en die kunnen alle smaken waarnemen, want één papil bevat alle smaakreceptoren.
Umami verhoogt de speekselafscheiding en versterkt de zoute en zoete smaken. Umami komt van nature in veel etenswaren voor die vrij veel glutamaat bevatten, zoals tomaten, champignons, vlees, erwten, belegen kaas en zeewier.
Dan blijkt dat we al veel klassieke combinaties hebben met umami. Bijvoorbeeld zuurkool met rookworst, mosterd en jus.” Vooral chefs die geïnspireerd zijn door de Oosterse keuken, gebruiken inmiddels producten met deze smaak. Sommige restaurateurs verwerken umami zelfs in hun bedrijfsnaam.
Een umami-smaak wordt veroorzaakt door het stofje glutamaat, dat ook een zoete smaak kan versterken. Glutamaat komt van nature voor in tomaten, paddenstoelen, ansjovis, sojaproducten, oude kaas, vlees, kombu en meer.
Zoet, bitter, zout, zuur en umami; iedereen ter wereld proeft deze vijf basissmaken.
Daarvoor beschikken we over smaakpapillen. Dit zijn groepjes cellen op de tong en achterin de mondholte waarmee we 5 basissmaken kunnen waarnemen: zoet, zuur, zout, bitter en umami (hartig). Een belangrijke voorwaarde is wel de aanwezigheid van speeksel. Een uitgedroogde tong en mond nemen geen smaken waar.
Je tong kan vijf smaken onderscheiden: zoet, zuur, zout, bitter en umami. Umami wordt ook wel 'hartig' genoemd.
Van shiitake tot Parmezaanse kaas: producten met umami zijn echte smaakbommen. Een gerecht dat naast zoet, zuur, bitter of zout ook umami bevat, heeft ontzettend veel diepgang.
De smaak van umami is te omschrijven als hartig, wat dus wordt veroorzaakt door de stof glutamaat. In lage concentraties is deze stof te vinden in tomaten, zalm, truffel, paddenstoelen en kaas. Hoe ouder de kaas, hoe meer glutamaat. Dat houdt in dat oude kaas dus meer umami is dan jonge kaas.
Waar komt umami vandaan? De naam komt voort uit twee Japanse woorden, namelijk umai (Japans voor heerlijk) en mi (Japans voor smaak). Samen vormen deze umami, ofwel 'smaak van heerlijkheid' of 'heerlijke smaak'.
Het proeven van pittig of 'heet' eten heeft niets te maken met de smaakpapillen. Deze sensatie wordt veroorzaakt door andere receptoren, die pijn registreren. Het is een misverstand dat je zoet alleen maar aan de voorkant van je tong proeft en bitter achteraan. Iedere smaakppapil op je tong kan elke smaak waarnemen.
“Pikant” is geen smaak, net zoals het koele effect van pepermuntjes. Ze ontstaan doordat ze je lichaam doen geloven dat je eten (te) warm of koud is en soms zelfs doorgeven dat je pijn hebt. Mosterd zorgt enkel voor een (pijnlijk) warmtegevoel, terwijl chilipepers er nog een extra pijngevoel bovenop gooien.
Soms verwijst het woord 'hartig' naar het Japanse begrip umami. Veel hartige producten bevatten (van nature of toegevoegd) smaakversterkers zoals mononatriumglutamaat die deze umami-smaak veroorzaken of versterken.
Hij ontdekte dat de umamismaak komt van producten die veel glutamaat bevatten. Glutamaten zijn natuurlijke smaakversterkers, zoals hierboven werd beschreven zitten er veel natuurlijke glutamaten in Parmezaanse kaas.
Bitter eten ontgift onmiddellijk en bevordert de natuurlijke reiniging van de lever. Het geeft calcium, kalium, magnesium, foliumzuur, vezels en plantaardige natrium aan het lichaam af. Daarnaast activeert bittere voeding de spijsvertering en darmwerking.
Bij zout denken wij aan: oester, haring en ansjovis. Maar ook aan ziltige plantjes als zeekraal en lamsoor.
Je gebruikt vetsin in hele kleine snufjes. Uit onderzoek is gebleken dat het optimale smaakresultaat wordt bereikt bij 0.3% vetsin in een gerecht. Een klein snufje dus. Als je meer gebruikt wordt het niet extra lekker, maar juist viezer.
Op onze tong zitten namelijk smaakpapillen waarmee we proeven. We kunnen vijf verschillende basissmaken herkennen: zout, zoet, zuur, bitter en umami. Onze tong bezit ook tastzintuigen waarmee we ons voedsel voelen. We kunnen voelen wat de textuur is: korrelig of glad, zacht of hard, draderig of slijmerig.