De in 2017 overleden neuropsycholoog Jaak Panksepp onderscheidde in zijn baanbrekend hersenonderzoek zeven emotiesystemen namelijk Zoek, Spel, Lust, Zorg, Paniek/Verdriet, Angst en Woede.
Vreugde, verdriet, angst, woede, verbazing en afschuw worden de basisemoties genoemd omdat er bij deze emoties sprake is van universele expressie.
Er zijn 4 basisemoties: blij, bang, boos, bedroefd. Alle andere emoties zijn hiervan afgeleid.
In “De 5 B's van …” vragen we aan een van onze medewerkers naar hun associatie bij de woorden Blij, Bang, Boos, Bedroefd en Beschaamd. Deze keer is Laura Detering aan de beurt.
Hevige emoties
En wat bleek: vernedering leidt inderdaad vaak tot heviger emoties dan boosheid of blijdschap. Sterker nog: het is een van de sterkste emoties die een mens kan voelen.
Een emotie is een lichamelijke reactie op hetgeen wat je voelt of ziet. Het is een reactie op ons gevoel: het gekleurde gevoel of onze intuïtie. In ons lichaam zitten spiegel neuronen. Als je iemand heel hard ziet vallen van zijn fiets, dan voel je dat.
Kortom: je vindt de emotie van boosheid in verschillende vormen. Van enige geraaktheid, geprikkeldheid, knorrigheid tot irritatie en frustratie. En van irritatie tot boosheid, verontwaardiging, kwaadheid, razernij en ongekende woede.
In Vermoeidheid als emotie stelt psychotherapeut Ronald Pino dat moeheid, hoewel ervaren als een lichamelijke toestand, toch veeleer een geestesgesteldheid is. Bij moeheid is er hetzelfde aan de hand als bij blozen, dat zichtbaar lichamelijk van aard is, maar de uitdrukking is van een psychologisch verschijnsel.
Laten we eens beginnen bij de basis. In de psychologie worden 4 emoties genoemd waar alle gevoelens naar terug te herleiden zijn: Bang, Boos, Blij en Bedroefd, oftewel: Angst.
Teleurstelling is na angst en boosheid de negatieve emotie die we het vaakst ervaren. Maar door onze verwachtingen bij te stellen, kunnen we de pijn verzachten – en er zelfs nog iets van leren.
Stress is in de basis de ervaring dat men zich in een bedreigende situaties bevindt waartegen men niet opgewassen is. Een nogal heftige emotie, vooral op de werkvloer, maar wel een met een functie.
Verdriet is een intense emotie die vaak het gevolg is van een vervelende, pijnlijke of teleurstellende gebeurtenis. Verdriet is een belangrijke basisemotie die symbool staat voor een moment van intens lijden waarbij we ons ongelukkig voelen.
Er zijn veel gevoelens die een vorm van 'blij' zijn, zoals: tevreden zijn, opgelucht zijn of vrolijk zijn. Vaak worden we blij van dingen die we met ons lichaam kunnen voelen: het zien van iets moois, het horen van goede muziek, aangeraakt worden door iemand die we aardig vinden, het proeven van lekker eten.
Liefde kan bijvoorbeeld een speciaal soort aantrekking tot een persoon of voorwerp zijn. Het is dan een gevoel of emotie. In de sterkste vorm geeft het mensen de indruk dat ze zonder het object van hun liefde niet meer verder kunnen in het leven, de indruk dat ze psychologisch afhankelijk zijn van de aanwezigheid.
Psychologen hebben lang gedacht dat onze emoties zijn onder te verdelen in 6 hoofdcategorieën: blij, boos, verdrietig, angstig, afschuw en verbazing. Maar onderzoekers van de University of California veronderstellen dat het anders zit. Er zouden geen 6 maar wel 27 verschillende groepen te onderscheiden zijn.
De kleinste taken zijn al te veel gevraagd en dat kan zorgen voor gevoelens van falen. Als je een burn-out hebt, dan heb je vaak ook veel klachten die voorkomen bij een depressie. Zo voel je je vaak somber, lusteloos en heb je last van schuldgevoelens. De ziektebeelden zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden.
Als je verdriet maar niet overgaat, of als je vaak zomaar verdrietig bent zonder duidelijke aanleiding, dan ben je misschien depressief. Doe de depressietest om te ontdekken of dat zo is.
Lichamelijk moe en uitgeput, hoofdpijn of andere ziekten en niet kunnen eten of slapen zijn typische symptomen zijn van een burn-out. Uitputting en verlies van motivatie zijn belangrijke tekenen dat een burn-out op de loer ligt.
Antisociaal gedrag: Als je antisociaal gedrag laat zien word je niet alleen vaak boos, maar doe je ook dingen die echt niet mogen. Bijvoorbeeld schreeuwen, pesten, liegen en vechten. Ook maak je wel eens dingen stuk of steel je. En het kan zijn dat je weleens spijbelt of wegloopt.
'Het gevoel van boosheid vertelt je iets', legt hij uit. 'Het is een manier om tegen jezelf te zeggen: als ik op deze manier word behandeld, is er iets mis. Het is een signaal dat je je miskend voelt, of niet rechtvaardig behandeld. ' Op die manier kan boosheid werken als een beschermingsmechanisme, legt hij uit.
Angst is een emotie die bij dreigend gevaar, echt of in het voorstellingsvermogen, een reactie prikkelt in het brein. Die kan leiden tot een automatische reactie: een vecht-, vlucht- of verstijf reactie.
Vrijwel elke emotie veroorzaakt meer activiteit in de borst: een blijk een versnelde hartslag en ademhaling. Dat mensen het hoofd ook vaak rood inkleuren duidt op activiteit van de gezichtspieren, maar ook op veranderingen in gedachten en gevoelens.
Ervaar je weinig tot geen gevoelens en/of emoties, dan is er in de meeste gevallen sprake van onderdrukking ervan. Dat kan al vanaf heel jong zijn, en is doorgaans totaal onbewust. Vrouwen hebben vaker een probleem met het toelaten van boosheid, mannen met het toelaten van verdriet.