Maar een record zoals vorig jaar halen we (gelukkig) niet. Toen sneuvelde het 72 jaar oude hitterecord van 27 juni 1947. Maar die zomer van 1947 was wel heel extreem: vier hittegolven, waarvan eentje die maar liefst negentien dagen zou duren.
Maastricht noteerde 38,4 graden, op 0,2° na de hoogste temperatuur ooit in ons land gemeten. De hele maand juli bleef het op enkele koelere dagen na warm en op 22 juli begon de derde hittegolf met in Maastricht acht dagen achtereen 30 tot 35 graden.
2020 was samen met 2014 het warmste jaar in de meetreeks. De gemiddelde temperatuur was 11,7 °C. 2018 staat met 11,3 graden op de tweede plaats. De jaren 2006, 2007 en 2019 staan met 11,2 graden op een gedeelde derde plaats.
Uiteindelijk klokte de hittegolf van '76 af op een gemiddelde temperatuur van 32,9 graden Celsius. Op de warmste dag die zomer werd het 35,4 graden. Dinsdag klom het kwik op sommige plaatsen in ons land richting de veertig graden Celsius.
Op 19 juli werd het extreem warm, in een deel van het land gaven we code oranje uit vanwege de hitte. Die dag werd het vrijwel overal warmer dan 35 °C en in Beek werd met 39,5 °C de hoogste temperatuur van de zomer gemeten. Augustus staat in de top 3 warmste augustusmaanden sinds 1901.
39 graden is al uniek
Op 24 juli werd het 75(!) jaar oude hitterecord van Warnsveld gebroken toen het in Eindhoven39,3 graden werd. Ook dat was een barrière want nooit eerder werd er in ons land 39 graden gemeten.
2020 was volgens de NOAA het warmste jaar ooit gemeten, met 2016 op de tweede plaats. De Amerikaanse overheidsorganisatie keek hierbij alleen naar het noordelijk halfrond. De opwarming van de aarde is een proces dat zich over een langere periode voltrekt.
Het middeleeuws klimaatoptimum, ook wel bekend als de middeleeuwse zomer of de middeleeuwse warme periode (MWP), is een periode ten tijde van de hoge middeleeuwen met een significant hogere temperatuur dan de voorafgaande en navolgende perioden. De middeleeuwse warme periode duurde grofweg van 950 tot 1250.
Smogalarm in heel Nederland
De warmste dag ooit werd op 25 juli 2019 gemeten in Gilze-Rijen. Het werd destijds 40,7 graden. In Zeeland werd het op die dag 40,6 graden.
De laagste gemiddelde temperatuur was -2,3 °C op 2 januari 1974 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 20,6 °C op 15 augustus 1974.
Hoogste temperaturen ooit gemeten
Noord-Amerika: 56,7°C op 10 juli 1913 in Furnace Creek, Death Valley, Verenigde Staten. Afrika: 55,0°C op 7 juli 1931 in Kébili, Tunesië Azië: 55°C, in Al Majmaah, Saoedi-Arabië, op 8 juni 2019.
Furnace Creek in Death Valley in de Amerikaanse staat Californië is de heetste plek op aarde. Op 10 juli 1913 werd het daar 56,7 graden en dat is officieel de hoogste temperatuur ooit gemeten.
De zomer van 2022 is extreem zonnig verlopen. Gemiddeld over het land komen we uit op ruim 820 zonuren, terwijl dat er normaal gesproken ruim 640 horen te zijn. Daarmee schurkt deze zomer tegen het recordzonnige zomerseizoen van 1976 aan, maar die was nog nèt iets zonniger met gemiddeld 837 zonuren.
De winter van 1946–1947 was de koudste winter in Nederland en België sinds de revolutiewinter van 1789. Deze winter behaalde in De Bilt 348,3 hellmannpunten, 11,1 punten meer dan de bekende winter van 1962-1963. De winter als geheel werd hier uiteindelijk de op een na koudste van de 20e eeuw.
Sinds 1901 telt het KNMI het aantal landelijke hittegolven . De teller staat nu totaal op 25 hittegolven. De langste duurde achttien dagen en viel in juli en augustus 1975. Het daaropvolgende jaar neemt, samen met een hittegolf uit 1947, met 17 dagen een gedeelde tweede plek in.
Het zijn echt tropische dagen. Op 25 juli 2019 haalden we in Ukkel 39,7°C als maximumtemperatuur. Dat was een verbetering van het record van 27 juni 1947 met maar liefst 2,9 graden. Op verschillende plaatsen in België gingen we op 25 juli 2019 zelfs naar 40 graden en iets meer.
De hoogste temperatuur in Nederland sinds het begin van de metingen is 40.7°C op 25 juli 2019 in het Noord-Brabantse Gilze-Rijen. In de zomer van 2019 kwam voor het eerst in Nederland de temperatuur boven de 40°C.
Siberisch koud
De koudste plek op aarde waar mensen wonen, is het noordoosten van Siberië. Daar staat het kouderecord op 67,8 graden onder nul. De laatste keer dat die temperatuur werd gemeten was in 1933.
Vandaag 80 jaar geleden werd de laagste temperatuur ooit in Nederland gemeten. Op 27 januari 1942 werd het in Winterswijk -27,4 °C.
Acht graden
De gemiddelde wereldwijde temperatuur lag in de ijstijd rond de 8 graden Celsius. Dat is zo'n zes graden lager dan de gemiddelde wereldwijde temperatuur in de vorige eeuw lag. “Dat klinkt misschien niet als een groot verschil, maar dat is het in feite wel,” aldus Tierney.
Gemiddeld lag de temperatuur in de Kleine IJstijd in ons land zo'n 1 tot 2 graden onder de temperaturen van tegenwoordig. In de Grote IJstijden lag de jaargemiddelde temperatuur in West-Europa rond minimaal 15 graden. Daarna trad een stijging van de temperatuur op, vooral in de tweede helft van de twintigste eeuw.
Voor een lange tijd verwarmde mensen zich aan een open vuur op de vloer of bij een vuur in de wand. In de middeleeuwen kwam de eerste gesloten kachel op. Een gesloten kachel had verschillende voordelen. Je had geen last van de rook die wel van een open vuur komt.
De langste hittegolf beleefde ons land in 1975. Op 29 juli begon een aaneengesloten reeks van achttien zomerse dagen, waarvan er zes tropisch waren. In de zomer van 1976 kwam een hittegolf voor van 17 dagen, waarvan er 10 tropisch waren.
De hittegolf van 1975 was vooral recordbrekend vanwege zijn duur: 18 dagen achtereen was het heter dan 25 graden, weet het KNMI, en daarvan was het zes dagen achtereen tropisch heet. ,,Begin augustus was het elke dag meer dan dertig graden.
In sommige jaren met warme zomers loopt dat aantal wel op tot meer dan 20 tropische dagen. In de zomer van 1976 werd op een aantal plaatsen in het zuiden van Nederland en in België, op vijftien opeenvolgende dagen een maximumtemperatuur boven de 30 °C gemeten.