Wanneer een kind een grote mond geeft dan mag je dit nooit negeren of accepteren. Ook al zegt hij of zij misschien iets uit boosheid of onmacht; je moet laten weten dat je het gedrag niet accepteert. Jij bepaalt als volwassene wat de grens is en dit moet je duidelijk en zo emotieloos mogelijk aangeven.
Grenzen stellen is wel nodig
Ruimte geven is dus oké, maar grenzen aangeven is ook nodig. Alleen al om je kind een gevoel van veiligheid te geven en daarnaast uit zelfrespect. Door duidelijke grenzen te stellen leer je kinderen omgaan met waarden en normen van anderen en die van zichzelf.
Tips voor brutaal en opstandig gedrag
Als je kind brutaal is of opstandig doet, blijf dan rustig. Je stem verheffen of schreeuwen helpt niet. Als je je kind zijn zin geeft, beloon je het gedrag en gaat je kind het vaker doen. Als je kind is afgekoeld, is het belangrijk dat je met je kind over het gedrag praat.
Het ene kind vertoont misschien meer dwars gedrag dan het andere kind. Het is een normaal verschijnsel en hoort bij het opgroeien. Sommige kinderen ontdekken hun eigen wil en zitten midden in een identiteitsontwikkeling. Andere kinderen nemen niet zonder meer aan wat volwassenen tegen hen zeggen.
“De strijd aangaan heeft meestal weinig effect. Praat er op een rustig moment met je kind over. Vraag waarom hij die woorden gebruikt en vertel in de ik-vorm wat het voor jou betekent. Wil je op het moment zelf het schelden stoppen, geef het kind dan een time-out op een plek waar hij uit z'n dak kan gaan.
Dagelijks schreeuwen tegen je kind levert volgens onderzoekers namelijk angstige kinderen op, die bovendien vaak gaan liegen. "Het gevolg van een schreeuwen is dat kinderen alles gaan doen voor de goedkeuring van de ouder, om te checken of je nog wel van ze houdt."
Schreeuwen is een teken van frustratie; frustratie is een teken van goed ouderschap. Immers, een goede ouder heeft verwachtingen en hoop rondom het gedrag van haar kinderen. Als dat niet uitkomt, raakt ze gefrustreerd. Als ze gefrustreerd is, ligt het gevaar van stemverhoging (lees: schreeuwen) op de loer.
Over het algemeen bestaat de behandeling in eerste instantie uit psychotherapie voor het kind en de ouders. Het is ook belangrijk dat de school zich verdiept in de kenmerken van ODD of CD. Verder kunnen ouders begeleiding krijgen bij de opvoeding, en het kind gedragstherapie.
Kinderen in de leeftijd van zo'n 2 jaar krijgen een eigen willetje, zijn vaak ongehoorzaam (willen niet luisteren) en kunnen dwars doen. Ze zijn grenzen aan het verkennen. Ze willen vaak ook alles zelf doen. Het probleem is dat het kind feitelijk nog niet zoveel kan, en dat is ook nog eens frustrerend voor het kind.
Het gaat dus om een combinatie van aanleg en omgeving. De kans op ODD of CD is groter als er sprake is van alcohol- of drugsmisbruik van de ouders of als de ouders huwelijksproblemen hebben, crimineel gedrag vertonen en als het kind uit een groot gezin komt.
Jonge kinderen kunnen nog niet goed praten over hun gevoelens. Daarom uiten ze hun frustratie soms in dwingend, boos, brutaal, opstandig of agressief gedrag. Als kinderen ouder worden, leren ze steeds beter op andere manieren met hun emoties om te gaan. Voor sommige kinderen is dat makkelijker dan voor anderen.
Zo is één uur voor de meeste veertien- en vijftienjarigen een heel acceptabele tijd en gaan oudere tieners minstens tot twee á drie uur uit (zie tabel). Die tijd wordt doorgaans (47 procent) in overleg met het kind vastgesteld volgens de 'schippermethode': onderhandelen en een beetje water bij de wijn doen.
De stoornis is niet te genezen maar de ouders en het kind (en de omgeving van het kind) kunnen wel beter leren omgaan met het ODD-gedrag.
Een kind met ODD is vaak heel dwars en opstandig, terwijl kinderen met CD vooral antisociaal gedrag vertonen, zoals vechten, liegen of stelen. Een ODD kan later in de ontwikkeling overgaan in een CD. Een ODD kan ook de voorbode zijn van andere stoornissen, zoals angst en depressie.
ODD en medicatie
Mogelijk gebruiken de jongeren die bij ons komen medicatie, bijvoorbeeld Methylfenidaat (als ook sprake is van ADHD, ADD of autismespectrumstoornis) of kalmeringsmiddelen zoals benzodiazepinen.
Er is nog geen duidelijke aanwijzing voor de oorzaak van ODD. Er wordt uitgegaan van een combinatie van een bepaalde aanleg en omgevingsfactoren. Een aangeboren temperament van een kind kan een rol spelen, maar ook aandachtsproblemen, impulsiviteit, pesten en wellicht gepest worden of een inconsistente opvoeding.
Deze stoornissen behoren tot de meest prevalente psychiatrische stoornissen bij kinderen en jongeren, met voor odd een prevalentie van 3 % en voor cd 2%. De leeftijd van aanvang is vroeger voor odd dan voor cd.
Alle vormen van geweld tegen een kind zijn kindermishandeling. En er is nog een vorm van geweld die ook schadelijk is voor kinderen. Als je ouders elkaar slaan, elkaar uitschelden of gemene dingen naar elkaar schreeuwen, en jij bent daar bij, dan is dat ook kindermishandeling.
Van psychische of emotionele mishandeling is sprake wanneer ouders of andere opvoeders met hun houding en gedrag afwijzing en vijandigheid uitstralen tegenover het kind.