Blijf er niet mee zitten, maar praat erover met iemand die je vertrouwt. Bijvoorbeeld je ouders, een vriend, vriendin, iemand uit je familie, of iemand van school. Je kunt ook anoniem praten met bijvoorbeeld iemand van De Kindertelefoon (0800-0432). Op Kindertelefoon.nl kun je ook met hen chatten.
Bespreek (een vermoeden van) zelfbeschadiging rechtstreeks met degene die zich beschadigt. Als iemand zichzelf net beschadigd heeft, ga dan samen na of er (medische) zorg nodig is voor de wond(en) en spreek af wie dat doet. Meestal is er geen sprake van suïcidaliteit, maar vraag dit wel na.
Praat erover, zoek hulp. Je hoeft het niet alleen te doen. Als je nu hulp nodig hebt kan je bellen naar 0800-0113 of chatten met onze hulplijn. Deze is 24/7 open.
Zelfbeschadiging. We spreken van zelfbeschadiging wanneer iemand verwondingen aanbrengt aan het eigen lichaam. Dit kan door te snijden, krassen, branden, haren trekken, slaan, hoofdbonken of schadelijke stoffen inslikken. Zelfbeschadiging wordt ook wel zelfverwonding of automutilatie genoemd.
Vormen van zelfbeschadiging zijn snijden, krassen, krabben, branden, haren trekken, hoofdbonken, schadelijke stoffen innemen, of voorwerpen in het lichaam brengen.
Praat over het waarom van de zelfbeschadiging.
Het gaat niet over wat je doet, zoals jezelf snijden, maar over de emoties die erachter liggen en je helpen om met dingen om te gaan. Door de oorzaak van het gedrag te achterhalen, kunnen jij en je vertrouwenspersoon een stap vooruit maken.
Zelfverwonding of automutilatie is wanneer je jezelf opzettelijk pijn doet of letsels toebrengt, bijvoorbeeld door in je armen te krassen met een scherp voorwerp, met je vuist herhaaldelijk tegen de muur slaan, jezelf voor de kop slaan…
Jezelf verwonden voelt voor sommige mensen fijn. Het werkt tijdelijk en daarom kan het ook verslavend zijn. Een andere reden waarom het verslavend werkt, is omdat je lichaam hormonen aanmaakt tegen de pijn: endorfine. Omdat je lichaam daaraan went, moet je jezelf steeds meer en vaker pijn doen.
Jezelf beschadigen wordt binnen de Islam over het algemeen beschouwd als 'haram', of verboden. Hieruit kun je concluderen dat jezelf snijden volgens Islam ook niet is toegestaan.
Gevolgen voor de cliënt
Iemand die zichzelf beschadigt kan zich bijvoorbeeld somber, boos of angstig voelen. Zelfbeschadiging heeft als functie dat die problemen naar de achtergrond verdwijnen. Iemand krijgt meer rust en minder chaos in het hoofd. Iemand kan ontspannen of iets of juist niets meer voelen.
Waarom beschadigt een kind zichzelf? Kinderen die zichzelf beschadigen hebben meestal problemen. Ze voelen zich bijvoorbeeld verdrietig, of misschien schuldig, of ze voelen juist helemaal niks. Wanneer ze zichzelf pijn doen, denken ze even niet meer aan hun problemen.
De drang om jezelf pijn te doen kan veel oorzaken hebben; jeugdtrauma's, misbruik, pestgedrag, maar ook persoonlijkheidsstoornissen zoals borderline. Ter Morsche ziet naast die trauma's en psychische aandoeningen vaak een ongezonde combinatie van een laag zelfbeeld én perfectionisme bij slachtoffers.
Jezelf bijten als uiting van een te hoog opgelopen spanning. Spanning die zo onverdraaglijk is dat je er wanhopig van wordt. Misschien is het af en toe zo erg dat je wel eens aan de dood denkt.
Er zijn vele vormen van automutilatie, zoals snijden, krassen en branden van de huid, hoofdbonken of het uittrekken van haar. Automutilatie kan blijvende littekens veroorzaken. Ook krijg je last van gevoelens van waardeloosheid, schuld en zelfhaat.
Gevolgen voor de cliënt
Iemand die zichzelf beschadigt kan zich bijvoorbeeld somber, boos of angstig voelen. Zelfbeschadiging heeft als functie dat die problemen naar de achtergrond verdwijnen. Iemand krijgt meer rust en minder chaos in het hoofd. Iemand kan ontspannen of iets of juist niets meer voelen.
Waarschijnlijk zijn het gevoelens die ze op de een of andere manier niet kan uiten. Het enige wat je kan doen is er zijn voor haar wanneer ze je nodig heeft. Praten over wat haar dwars zit en je eigen gevoelens uiten. Als jij jou gevoelens niet uit ga jij er dus ook mee zitten en daar heeft niemand wat aan.
Zelfbeschadiging is een manier om uiting te geven aan de boosheid, de pijn en en het verdriet. Het kan even de druk verlichten. het is niet zo dat iedereen die zichzelf pijn doet ook kampt met gedachten aan zelfmoord. Maar het kan wel.
Probeer de persoon te steunen, er vaak te zijn, door te vragen over verwondingen zonder het gedrag te veroordelen, dreigen of een ultimatum te stellen. Proberen tot een goed gesprek te komen is de eerste stap.
Het VU-onderzoek laat zien dat zelfbeschadiging en suïcidaliteit vaak samen optreden en voor een groot deel uit dezelfde erfelijke aanleg voortkomen.