De gezondste vleesvervangers zijn noten, peulvruchten, sojaproducten, kaas, eieren (behalve als je vegan eet) en andere vlezige groenten. Ook de kant- en- klare vleesvervangers zijn erg in opmars en geëvolueerd. Er is een ruime keuze aan vegetarische burgers, balletjes, kip en zelfs vis.
Vooral voor zwangere vrouwen en kinderen is het volwaardig vervangen van vlees belangrijk. Eiwitten haal je ook ruimschoots uit andere voedingsmiddelen: melkproducten, kaas en eieren, en plantaardige bronnen zoals granen, peulvruchten (waaronder soja), noten en zaden.
Minder vlees eten is beter voor je gezondheid en het milieu. Door minder vlees te eten en dit vaker te vervangen door peulvruchten en noten verlaag je het risico op verschillende ziekten. Minder vlees eten leidt ook tot minder uitstoot van broeikasgassen, waardoor het milieu minder wordt belast.
Je kunt prima eten met minder of zonder vlees, als je andere producten neemt met voldoende eiwit, ijzer, vitamine B1 en vitamine B12. Vitamine B12 komt alleen voor in dierlijke producten. Mensen die weinig dierlijke producten nemen en veganisten doen er daarom goed aan vitamine B12-supplementen te slikken.
Gezond eten zonder vlees of met minder vlees is niet moeilijk. Ook zonder vlees eet je volgens de Schijf van Vijf. Daarbij let je erop dat je genoeg eiwit, ijzer, vitamine B1 en vitamine B12 binnenkrijgt. Dit zijn voedingsstoffen die je vindt in vlees, maar ook in andere producten.
Een verantwoord vegetarisch voedingspatroon is rijk aan peulvruchten, volkoren graanproducten, zuivelproducten (of zuivelvervangers), eieren, noten en zaden én zeewier en algen.
Waarom kun je afvallen als je vegetarisch eet? Meer vezels en een lagere hoeveelheid calorieën per 100 gram zouden voor een deel kunnen verklaren waarom mensen gewicht verliezen als ze vegetarisch gaan eten.
De gemiddelde volwassen Nederlander eet 6 a 7 dagen per week vlees; en per dag rond de 130 gram (1). Hoewel vlees een goed bron is van eiwitten en verschillende vitamines en mineralen zoals vitamine B12 en ijzer, is het helemaal niet nodig om elke dag vlees te eten.
Rood vlees
Het kan 3 tot 5 uur duren voor je maag het heeft verteerd, daarna moet het nog door naar je ingewanden. Het kan dan nog 3 uur tot een paar dagen duren voor het je lichaam verlaat.
Kaas is geen goede vegetarisch optie. Kaas levert niet dezelfde voedingsstoffen als vlees. Kaas levert weliswaar evenveel eiwit als vlees en vitamine B12, maar bevat maar heel weinig ijzer, zo'n 0,1 milligram per 100 gram.
Rundvlees
Het behoort tot de gezondste vleessoorten die er zijn. Rundvlees is een natuurlijke bron van vitamine B3, B12, zink en ijzer. Het vetgehalte in het vlees hangt ook af van de diersoort, het lichaamsdeel en natuurlijk het voer. Mager rundvlees bevat minder dan tien gram vet per 100 gram vlees.
Er staan maar weinig kant-en-klare vleesvervangers in de Schijf van Vijf. We raden daarom aan om vooral te kiezen voor ei, peulvruchten, tofu, tempé en noten. En ook hier geldt: varieer met de verschillende opties om voldoende voedingstoffen binnen te krijgen.
Soja. In soja zit veel eiwit, ijzer en vitamine B1, dus is het een prima vleesvervanger. Soja bevat ook veel onverzadigd vet. Soja zit bijvoorbeeld in tofu en tempé.
Het Voedingscentrum adviseert om te variëren in vis, peulvruchten, vlees en ei. Het eten van 2 tot 3 eieren per week past in een gezonde voeding. Vegetariërs kunnen 3 tot 4 eieren per week eten.
Vlees belast de darmen omdat het moeilijk te verteren is. Vooral de stof haem in rood vlees is een belasting voor de darmen. Het eten van meer dan 500 gram rood vlees per week (rund-, varkens- en lamsvlees) is een risico voor het ontwikkelen van darmkanker.
Vegetarisch eten is gezond
Vegetarisch eten is niet minder gezond dan een voeding met vlees. Sterker nog: er is zelfs wetenschappelijk aangetoond dat voeding met veel rood en bewerkt vlees ongezond is. Een bewust samengesteld vegetarisch voedingspatroon levert in ruime mate alle noodzakelijke voedingsstoffen.
Het Voedingscentrum adviseert om maximaal 300 gram rood vlees per week te eten [8]. Voor bewerkt vlees is geen bovengrens gesteld, al raadt de Gezondheidsraad aan om de consumptie hiervan te beperken [7]. Jongvolwassen eten gemiddeld 70 gram rood vlees en 47 gram bewerkt vlees per dag.
Vlees en overgewicht
Uit jarenlang wetenschappelijk onderzoek blijkt geen oorzakelijke (causale) relatie naar voren te komen tussen het eten van vlees en het ontstaan van overgewicht. Vlees is in onze voeding een belangrijke bron van eiwitten, vitamines en mineralen. Daarnaast bevat vlees (verzadigd) vet.
Wil je snel een paar kilo kwijt? Eet dan even geen vlees. Volgens een Amerikaanse studie blijkt dat je daar in een maand tijd ruim drie kilo door kunt afvallen. Er wordt wel vaker geclaimd dat een vegetarisch dieet goed werkt als je wilt afvallen.
Zijn vegaproducten gezond? Het goede nieuws is dat de meeste vleesvervangers veel eiwitten bevatten . In dat opzicht is de vegaburger dus een goed alternatief voor vlees. Bovendien verlagen peulvruchten – waar soja onder valt – je LDL-cholesterol, en helpen zo je bloedvaten gezond te houden.
Vegetarische bronnen van vitamine B12 zijn producten van dierlijke oorsprong zoals melk, melkproducten, eieren en kaas. Ook is vitamine B12 toegevoegd aan sommige vlees- en zuivelvervangers. Check hiervoor het etiket. Als je óf geen zuivel óf geen eieren gebruikt, kan het noodzakelijk zijn een supplement te slikken.
Eieren. Als je voor een vegetarische maaltijd gaat, is een eitje perfecte vleesvervanger. Niet alleen heb je dit ingrediënt altijd wel in huis, maar je kan er ook nog eens eindeloos mee variëren in recepten. Met een ei in plaats van vlees krijg je zonder enige moeite al je eiwitten, ijzer, B1 en B12 binnen.
Vegan voedsel, de voordelen en valkuilen
Mensen die veel plantaardig voedsel eten worden simpelweg gezonder oud, hebben minder kans op hart- en vaatziekten, hebben een lager LDL-cholesterol, minder kans op een hoge bloeddruk, kanker, minder kans op diabetes en een gezonder gewicht.