Een asielzoeker krijgt bij aankomst onderdak, maaltijden en zaken zoals toiletartikelen en wasmiddel. Tijdens de asielprocedure ontvangt een asielzoeker weekgeld voor eten, kleding, toiletartikelen en andere persoonlijke uitgaven.
Bent u statushouder en heeft u geen baan waarmee u in uw eigen inkomen kunt voorzien? Dan heeft u waarschijnlijk recht op een bijstandsuitkering.
Rechten en Plichten
Alle asielzoekers hebben recht op opvang wanneer zij niet voldoende middelen hebben om voor zichzelf te voorzien. Het recht op opvang omvangt ook recht op onderdak, leefgeld, toegang tot gezondheidszorg en toegang tot educatie voor minderjarigen.
Bijna 70% van de sinds 2014 naar Nederland gekomen statushouders zit in de bijstand, wat gaat om een groep van 150.000 en 200.000 mensen. Slechts een kwart van de statushouders met een verblijfsvergunning heeft momenteel betaald werk. Dit blijkt onderzoek van de Sociaal-Economische Raad (SER).
De noodopvang in hotels, schepen en evenementhallen kost gemiddeld 53.400 euro per asielzoeker per jaar. Dat staat in het financiële jaarverslag over 2022, dat het COA dinsdag heeft gepubliceerd. In dat jaar steeg het aantal mensen in de asielopvang in Nederland van 36.000 naar 52.000.
Mensen met een verblijfsvergunning betalen zelf de huur voor hun woning. Zij betalen, net als iedereen, de normale huurprijs.
Hoe lang mogen de statushouders blijven in Nederland? In principe wordt een vergunning voor 5 jaar afgegeven. Dat heet asiel bepaalde tijd. Na 5 jaar kan er verlengd worden en wordt de vergunning omgezet naar onbepaalde tijd.
Kinderbijslag: De kinderbijslag moet de statushouder zelf aanvragen bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Dit moet men direct doen als men een verblijfsvergunning heeft. Kindgebonden budget: Dit is een extra maandelijkse bijdrage van de Belastingdienst voor gezinnen met kinderen tot 18 jaar.
In 2021 bedroeg de werkloosheid onder deze groep 8,4% ten opzichte van 4,0% voor de gehele bevolking. 1 Divosa; Factsheet statushouders: jaarrapportage werk, onderwijs en inburgering 2020. 2 Dieleman et al. 2021.
Uit de laatste cijfers blijkt dat 45 procent van die groep in 2022 betaald werk had. De afgelopen jaren vinden statushouders ook steeds sneller een baan.
Geen sollicitatieplicht
Toch werkt een klein deel van de statushouders dus al tijdens de inburgering. Aan die inburgering zijn ze een paar dagen per week kwijt, er blijft dus wel wat tijd over om te werken. Ze hebben meestal geen sollicitatieplicht, omdat ze nog bezig zijn met de verplichte inburgering.
Mensen met een asielstatus krijgen eerst een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd (5 jaar). Deze vergunning wordt na 5 jaar meestal omgezet in een vergunning voor onbepaalde tijd. Behalve als er belangrijke redenen zijn om de vergunning in te trekken.
Krijgen vluchtelingen voorrang voor een sociale huurwoning? Er is al jaren een tekort aan sociale huurwoningen in Nederland.Daarom hebben gemeenten aparte regels voor groepen die met spoed een woning nodig hebben. Vluchtelingen die het asielzoekerscentrum moeten verlaten kunnen daar ook onder vallen.
Het prijskaartje is op dit moment 1,5 miljard euro. Waar in een normale opvangsituatie de kosten voor een asielzoeker 27.100 euro per jaar bedraagt, is dat bij een noodopvangplek 53.400 euro per jaar, twee keer zo duur als in een regulier asielzoekerscentrum. In reguliere asielzoekerscentra is alleen te weinig plek.
Het recht op behoorlijke huisvesting is een fundamenteel mensenrecht voor iedereen. Dus zowel voor de huidige inwoners van Nederland als voor statushouders.
Gemeenten hebben na de koppeling tien weken de tijd om een geschikte woning te vinden en vervolgens nog twee weken voor de verhuizing." "Het lukt gemeenten dan niet altijd om dat vereiste aantal woningen beschikbaar te stellen voor statushouders, zonder hen voorrang te geven op andere woningzoekenden."
En die financiële toelage? Die is gebaseerd op Nibud-normen en de procedurele fase waarin de asielzoeker zit, en bedraagt voor een alleenstaande asielzoeker maximaal 60 euro per week: 47 euro voor eten en kleren, 13 euro is 'zakgeld'. Een gezin met twee kinderen krijgt iets meer dan 117 euro per week.
Heeft een asielzoeker werk? Dan betaalt hij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) een eigen bijdrage. Onder meer voor de kosten van de opvang. Hij mag 25% van de inkomsten houden, tot maximaal € 246,00 per maand.
Waar komen asielzoekers vandaan? Medio 2023 verblijven er bijna 55.000 mensen in de asielopvang in Nederland. Het grootste deel van de bewoners komt uit Syrië (39%), Turkije (6%), Jemen (6%) en Eritrea (5%). De asielzoekers uit deze landen hebben allen grote kans om een verblijfsvergunning te krijgen.
Op het totaal aantal vrijkomende sociale huurwoningen van corporaties, wordt gemiddeld 5 tot 10% aan statushouders toegewezen en meer dan 90% aan andere woningzoekenden. In 2022 zijn er in totaal 2,3 miljoen sociale huurwoningen en daar komen er jaarlijks gemiddeld 200.000 van vrij.
,,Eigenlijk is het veel te veel.” Alle 342 Nederlandse gemeenten samen moeten voor het eind van het jaar nog woonruimte vinden voor 32.000 statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning). In de eerste helft van het jaar waren dat er 'maar' 21.000 en zelfs dat werd niet gehaald.
Oekraïense vluchtelingen hebben geen recht op een bijstandsuitkering of bijzondere bijstand. Op grond van de Participatiewet worden zij niet gelijk gesteld aan een Nederlander. Wel kunnen zij op aanvraag Leefgeld ontvangen om in hun levensonderhoud te voorzien (zie tekst onder Leefgeld).
Naturalisatie geeft statushouders dezelfde rechten als andere Nederlanders, zoals stemrecht en vrije vestiging binnen de Europese Unie. Slechts 4% van de statushouders heeft al een Nederlands paspoort.
Krijgen statushouders voorrang? Oorspronkelijk kreeg elke statushouder voorrang op de 'normale' wachtenden, maar sinds 2017 gebeurt dat niet meer automatisch. Wel kunnen gemeenten ervoor kiezen om achterstanden in hun taakstelling in te halen door tijdelijk meer of alle huurwoningen die vrijkomen te reserveren.
In aanmerking voor hereniging komen: echtgenoot of partner;biologische kinderen;pleegkinderen of adoptiekinderen die deel uitmaakten van het gezin in het land van herkomst.