Luxatie ook wel ontwrichting of dislocatie is het uit de kom schieten van een gewricht. De gewrichten die het meest luxeren zijn de schouder en de vingerkootjes, maar ook andere gewrichten kunnen uit de kom raken. Er is bij een luxatie vaak schade aan de omliggende kapsels en banden rond het gewricht.
Schouderluxatie is het 'uit de kom gaan' van de bovenarm. Dat betekent dat het bovenarmdeel van het schoudergewricht niet meer op zijn plaats zit in de schouderkom. De bovenarm kan gedeeltelijk uit de kom schieten (subluxatie) of helemaal (totale luxatie).
Ontwrichting treedt het vaakst op in de schouder, aan de elleboog of in de vingers. Het goede nieuws: een gewricht kan meestal snel weer teruggezet worden. Soms regenereert een (sub)luxatie spontaan vanzelf indien het gewricht niet volledig uit de kom geschoten is.
Naast de pijn en verdikking krijgt u ook last van een snel opkomende zwelling, een verdoofd gevoel in uw schouder of arm, krachtverlies en/of verkleuring. Er kan schade ontstaan in de weefsels rondom het gewricht. Ook het kraakbeen op de botten kan beschadigd raken.
Wat stel je vast? Het gewricht doet pijn. Je kan het ledemaat niet meer normaal bewegen. De plaats van de ontwrichting kan gezwollen en blauw zijn.
Een ontwrichte enkel ontstaat vaak na een verzwikking van de enkel waarbij een of meer enkelbanden scheuren. Dit kan door een ongelukkige misstap komen, of bijvoorbeeld bij sporters die plotseling van looprichting veranderen, of verkeerd neerkomen na een sprong of een val.
Het gewricht ziet er vervormd uit, soms zie je het verplaatste bot als een bult daar waar er normaal geen is. Je voelt plots hevige pijn en de beweeglijkheid is heel beperkt. Na verloop van tijd kan. Er kan ook een inwendige bloeding plaatsvinden in en rondom het gewricht met een blauwverkleuring van de huid tot gevolg ...
In bijna alle gevallen schiet de kop van de bovenarm voorwaarts van de kom af. De kop komt als waren voor de schouder te staan, dit is ook zichtbaar en voelbaar. De arm staat meestal dan ook naar buiten gedraaid en dat is dan vaak ook de enige houding die nog mogelijk is. Bewegen van de arm is niet meer mogelijk.
Herstel. Het genezingsproces duurt normaal gesproken één tot drie maanden. Sporten tijdens deze periode, of uw schouder op een andere manier zwaar belasten, leidt sneller tot een nieuwe luxatie. Na zes weken tot uiterlijk drie maanden mag u de schouder weer normaal bewegen en belasten.
Slapen Halfzittend/halfliggend slapen met meerdere kussens achter de rug en een aan de zijkant onder de arm. Laat de elleboog vrij, zodat de arm kan uithangen. Oefeningen Het is belangrijk om regelmatig oefeningen te doen met uw arm.
Bij een botbreuk doet het gebied rondom de breuk pijn. Ook is de plek rond de breuk dik (zwelling). Deze zwelling wordt veroorzaakt door een bloeduitstorting rond de breuk. Vaak is het moeilijk om het lichaamsdeel dat gebroken is te bewegen.
Er is aanzienlijke kracht voor nodig om een normaal dijbeen te breken – het is het langste en sterkste bot in het lichaam.
U hoort soms ook wel dat de schouder uit de kom schiet. Bij dit letsel zit de kop (bovenste deel bovenarmsbot) niet meer in de kom (onderste deel van het schouderblad). Herstel van dit letsel kan vier tot zes weken duren. Net zoals de scharnier van een deur kan een scharniergewricht maar op en neer buigen.
Het genezingsproces duurt normaal gesproken één tot drie maanden. Sporten tijdens deze periode, of uw schouder op een andere manier zwaar belasten, leidt sneller tot een nieuwe luxatie. Na zes weken tot uiterlijk drie maanden mag u de schouder weer normaal bewegen en belasten.
Volledig normaal en pijnvrij gebruik van de schouder wordt pas na drie maanden bereikt. Het is niet toegestaan om met een arm in een mitella of in de eerste vier tot zes weken na het ongeval een auto te besturen.
In het algemeen dient de mitella of sling tot 3 weken te worden gedragen. De laatste 2 weken kan dit worden afgebouwd. Tijdens douchen/baden en 's nachts kan de mitella worden afgedaan. Om verstijving van de schouder te voorkomen moet u zodra het mogelijk is na 1 week draai- of slingeroefeningen doen met de schouder.
Symptomen van een schouder uit de kom zijn veel pijn en vaak een grote zwelling aan de voorzijde van de schouder na een val of botsing.
Wat zijn de oorzaken van schouderinstabiliteit? Het uit de kom gaan van de schouder wordt vaak veroorzaakt door een val of een ongeluk. Het gewrichtskapsel en de banden kunnen bij een val of ongeluk scheuren en te lang worden. Wanneer banden uitrekken zijn ze te los geworden en bieden ze niet genoeg stevigheid meer.
Bij een ontsteking of spierscheur door langdurig verkeerd gebruik of overbelasting van de schouder is het enkel aangewezen om je schouder tijdelijk te laten rusten als ook kleine bewegingen zeer pijnlijk zijn. Maar probeer dan toch een paar keer per dag je arm in meerdere richtingen te bewegen.
Vroeger werd een elleboog uit de kom ook wel 'zondagsarmpje' of 'zondagselleboogje' genoemd.
Het is belangrijk dat u de arm altijd laat HANGEN in de sling/mitella. Dus geen kussens of andere ondersteuning onder uw elleboog leggen, ook niet tijdens de nachtrust. U moet rechtop of halfzittend slapen. Het is beter om gedurende de nacht rechtop te slapen, met kussen in de rug.
Het kan zijn dat de vinger (meestal het middelste gewricht) uit de kom schiet. Dit gebeurt wanneer er veel kracht op de top van de vinger komt door bijvoorbeeld een bal. Een andere oorzaak is dat de top van uw vinger draait ten opzichte van uw hand.
Door het uit de kom schieten van uw vinger scheuren er vaak bindweefsel bandjes rondom het gewricht. Dit zorgt voor een dikke, stijve en pijnlijke vinger.
Gewrichten kunnen helaas uit de kom raken, zo ook het teen gewricht. Als dit gebeurd spreken we van een (sub)luxatie, de kop en de kom zitten (gedeeltelijk) niet meer tegen elkaar aan. Omdat het gewricht niet meer op de plek zit waar hij hoort kan dit pijn veroorzaken.
Wanneer men de enkel vaker verzwikt is de kans op schade groter. Er kan dan o.a. kraakbeenschade ontstaan, dit kan op lange termijn zorgen voor artrose van de enkel. Bij chronische enkelinstabiliteit is er langdurig sprake van een instabiele enkel.