Winti is een traditionele Afro-Surinaamse religie. De term wordt tevens gebruikt voor alle bovennatuurlijke wezens die door Anana Keduaman keduampon, De Schepper van het universum, zijn geschapen. De winti's zijn door West-Afrikaanse slaven in de slavernijperiode meegenomen naar Suriname.
Afro-Surinamers geloven dat de goden ( Winti ) met de Afrikaanse voorouders naar Suriname zijn meegereisd. Zij worden ook jeje of konfo genoemd. Alle Winti bestaan uit goedaardige aspecten ( boen-sé ) en boosaardige ( ogri-sé ). De winti zijn erfelijk voor het nageslacht van de eerste Afrikaanse man en vrouw.
Fodoe is het belangrijkste onderdeel van de winti-kultus, de religie en kultuur van de Surinamers, waarin magische rituelen een grote rol spelen. Oorspronkelijk is deze kultus, waar de fodoe verering deel van uitmaakt, afkomstig uit West-Afrika.
Geen goden maar natuurkrachten
Winti is een religie met Afrikaanse wortels, en onderdeel van de cultuur van de tot slaafgemaakten. Het is de Surinaamse versie van wat in Brazilië candomblé heet, op Cuba santeria, vodou op Haiti, en voodoo in de Verenigde Staten.
Mama Aisa wordt vaak als hoogste winti beschouwd en zelfs als moeder van andere winti, hoewel Anana uiteindelijk alle winti heeft geschapen.
Centraal staat het geloof in een opperschepper (Keduampon), de voorouders en de winti (wind) van de aarde, lucht, water en bos. De winti van de aarde, lucht, water en bos zijn door Keduampon geschapen om de mens bij te staan in zijn groei en ontwikkeling op aarde.
Voodoo-praktijken omvatten lezingen, spirituele baden, gebeden en persoonlijke ceremonies . Het wordt gebruikt om angst, verslavingen en gevoelens van depressie of eenzaamheid te genezen, en om de armen, hongerigen en zieken te helpen.
De winti's zijn (deels) erfelijk.De winti's waken net als de vooroudergeesten over alle familieleden uit een bepaalde stamboom (bere), die hen eren en offers brengen als dank. Als men echter de spirituele regels en wetten overtreedt kan dit tot vergelding door de winti's leiden.
Nee, Voodoo en hekserij zijn twee aparte dingen . Voodoo is een synthetisch religieus geloof dat vooral in Haïti wordt beoefend. Het vindt zijn oorsprong in traditionele West-Afrikaanse overtuigingen. Hekserij is het geloof dat bepaalde mensen magische krachten bezitten en dus beoefenen wat als duistere kunsten wordt beschouwd.
Boris legt uit: “Winti is een levenshouding die in Suriname is ontstaan maar haar roots in West-Afrika heeft. Het is gebaseerd op allerlei geloofsconcepten die tot slaaf gemaakte meenamen vanuit hun geboortegrond en tot iets eigens samenvoegden. Voorouders spelen een zeer belangrijke rol in winti.
De Akantamsi is een sterke en dappere winti, en is af en toe ietwat confronterend. Als er een foeka (familieruzie) binnen zijn bere (familiestamboom) is, is hij één van de eerste winti's, misschien wel eerder dan de Ampuku winti, die dit zal aangeven.
De Apoekoe of Ampuku Winti is een Winti met het element aarde. Het is een bos winti (Boesie Winti) . De winti heeft ook een rangorde. In de rangorde van de winti is de Ampuku een van de lagere winti soorten.
In de Afro-Surinaamse Winti cultuur staan de kleuren blauw en wit voor de voorouders, de kabra. Het blauw verwijst naar de koninklijke voorouderlijke lijn van West-Afrika, het wit voor de dood, maar ook voor reinheid en zuiverheid.
Masha deed onderzoek in Suriname. Ze ging daar heen vanwege pimba, eetbare kalk. De inname hiervan is een spiritueel gebruik in Suriname. Binnen de traditionele religie Winti gelooft men dat het eten ervan ze in contact brengt met hun voorouders.
Winti werd in 1776 door de koloniale overheid tot 'afgoderij' verklaard en strafbaar gesteld, en bleef tot 1971 verboden. De rituelen en tradities overleefden eeuwenlang ondergronds, verborgen in de spelonken van het bewustzijn van christelijke Afro-Surinaamse gemeenschappen.
Hoeveel mensen Winti beoefenen, of hoeveel priesters en priesteressen er zijn, is niet bekend. Waarschijnlijk doet een groot deel van de 360.000 Surinaamse Nederlanders weleens een Winti-ritueel om iets te vieren. Net als Markelo's christelijke familie gaat een groot deel van de Surinamers naar de kerk.
De winti's leven in het bos, in de lucht, in het water en op aarde. Ze beschermen je en kunnen boodschappen doorgeven van generaties voor jou. Deze natuurgoden zijn door Anana Keduaman Keduampon, de oppergod in winti, geschapen om de mens bij te staan in zijn groei en ontwikkeling op aarde.
Winti, wat ook een ander woord is voor deze goden en godinnen, zijn vaak verbonden met de krachten van de natuur: lucht, aarde, water en het bos. De hoogste Winti is Mama Aisa (Moeder Aarde), ook wel Wanaisa of Maisa genoemd.
en gewoon opleiden. Het doel is om op te leiden, nooit om te beledigen. Maar Voodoo is een gesloten praktijk , wat betekent dat je uitgenodigd moet worden. of ingewijd moet worden. of het moet in je bloedlijn zitten.
Wetten die verschillende vormen van hekserij en waarzeggerij verbieden, zijn te vinden in de boeken Exodus, Leviticus en Deuteronomium. Deze omvatten het volgende (zoals vertaald in de herziene JPS, 2023): Exodus 22:18 – U mag geen tovenares tolereren.Leviticus 19:26 – U mag niets eten met haar bloed.
Antwoord en uitleg: Voodoo is een samensmelting van katholicisme, West-Afrikaanse stamovertuigingen en Afro-Caribische rituelen. Er is geen specifieke tekst die de praktijken ervan regelt .
Ze dragen Westafrikaanse namen. Daarnaast kent men de boeskromanti (=kromanti die in het bos wonen) en de watrakromanti (=kromanti die in het water wonen). Er zijn dus verschillende soorten kromanti winti die verschillende soorten kromanti spreken.
Ingi winti, rood wit, verschillende soorten blokjes, gestreept. (Saramaccaans heeft ook geel erin) Bus ingi winti, Pina ede sarpoes of blauwe zwarte stof.
Opete kan zich laten zien als een aasgier, maar verschijnt meestal als een zwarte man in officiersuniform; en Apuku neemt de gestalte aan van een baby, een kleine jongen of een grote kikker.