Spreekwoorden: (1914) Voor dag en dauw, d.w.z. voor het aanbreken van den dag, zeer vroeg.
Voor dag en dauw,
d.w.z. voor het aanbreken van den dag, zeer vroeg. De uitdr. dateert uit de 16de eeuw en is o.a. aangetroffen bij Spieghel, Hertspieghel, 133: Voor dagh voor douw; doch ook in omgekeerde volgorde vinden wij voor dou voor daech (Jan v.
In de zegswijze 'het schip is met man en muis vergaan', d.w.z. met alles vergaan, alle manschappen zijn vergaan en er is geen muis (alliteratie!) aan ontkomen.
Een uitdrukking heeft net zoals een gezegde vaak een figuurlijke betekenis en bevat (in tegenstelling tot een spreekwoord) meestal geen wijsheden. Voorbeelden van veelvoorkomende uitdrukkingen zijn: Met de Noorderzon vertrekken - Onaangekondigd vertrekken en niks meer van je laten horen.
Een zo'n uitdrukking is: 'waar rook is, is vuur'. Een uitdrukking direct gekoppeld aan roddelen. En als feitelijkheid in zich heeft dat, als er iets naars over iemand wordt verteld is, er vast wel een kern van waarheid bij hoort.
wat de boer niet kent, dat eet hij niet. (=Mensen houden niet van (zijn bang voor) wat ze niet kennen.)
De uitdrukking betekent: als het erop aankomt.
Spreekwoorden: (1914) Met lange tanden eten, d.w.z. met tegenzin eten; langzaam en gerekt kauwen, kieskauwen.
in de zegswijze 'daar is kop noch staart aan te vinden', daar is geen verband in, d.w.z. begin noch einde aan te vinden, daar is niet uit wijs te worden.
zon schijnt [hij zit niet achter de wolken]er is niets nieuws onder de zon [niets nieuws]zij is het zonnetje in huis [brengt de vrolijkheid in huis]hem in het zonnetje zetten [huldigen, prijzen]men moet hooien als de zon schi...
bijv. naamw. (ruimschoots) `Je hebt het dubbel en dwars verdiend!` voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten (=tegen minimale kosten maximaal voordeel verlangen.)
Als je bijvoorbeeld zonder blikken of blozen onwaarheden vertelt, doe je dat onbeschaamd, zonder iets van gêne of aarzeling te laten zien. In de zeventiende eeuw was de uitdrukking iets anders, namelijk zonder bleken of blozen. Bedoeld is eigenlijk 'zonder bleek te worden (bleken) en zonder rood te worden (blozen)'.
vluchten (ww) : aan de haal gaan, de benen nemen, de wijk nemen, ervandoor gaan, het hazenpad kiezen, op de vlucht slaan, uitwijken, vlieden, weglopen, wegrennen, wegvluchten.
Te hard van stapel lopen betekent 'te snel iets aanpakken, zonder plan of overleg'. De uitdrukking wordt ook weleens gebruikt als het om verliefde stellen gaat: ze zijn zó verblind door verliefdheid dat ze overhaaste beslissingen nemen, zoals vrijwel meteen gaan samenwonen.
Wie meelacht met anderen, zonder zelf een reden tot lachen te hebben, lacht als een boer met kiespijn, vaak met een wat zuur gezicht.
De betekenis van deze uitdrukking (in al haar varianten) is: 'als je ergens als eerste bent om iets op te halen of te kopen, weet je zeker dat datgene wat je wilt hebben nog verkrijgbaar is'. Oftewel: 'degenen die het eerst komen, worden het eerst geholpen en krijgen dus precies wat ze willen hebben'.
Wie a zegt, moet ook b zeggen,
d.i. men moet voortgaan gelijk men begonnen is; of ook: na de eerste schrede kan men niet meer stilstaan; fr.