Het Centrum ter preventie van zelfdoding is een Belgische vereniging zonder winstoogmerk die werd opgericht in 1979 met als doel het voorkomen van zelfdoding. De vereniging wordt gesubsidieerd door zowel het Vlaams Gewest als het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het CPZ heeft drie diensten:
Suïcide is als doodsoorzaak een niet te onderschatten probleem en van grote maatschappelijke betekenis. Preventie van suïcide richt zich op het voorkomen van suïcidepogingen (bij risicogroepen) en wordt gedaan met verschillende soorten preventie.
Blijf vragen naar suïcidale gedachten, ook in latere fasen. Neem initiatief en wacht niet af tot iemand er zelf mee komt of tot er sprake is van een crisis. Vraag of iemand wil praten of liever iets anders wil doen. Bijvoorbeeld samen een wandeling maken, muziek luisteren of juist stil zijn en niets hoeven.
Roekeloos gedrag of het schijnbaar zonder nadenken ondernemen van risicovolle activiteiten. Gevoel vast te zitten, geen uitweg te weten. Toenemend alcohol- of druggebruik. Zich terugtrekken van familie, vrienden of de samenleving.
Er zijn meer suïcides bij werklozen en bij mensen met een lage jobstatus. Ook depressie volgt een sociale gradiënt. Het komt het meest voor bij laaggeschoolden en het minst bij hooggeschoolden. Beide gaan samen: mensen zonder werk of met weinig controle over hun werk zijn vaker depressief.
"Zelfmoord is erfelijk"
Aangeleerd gedrag is echter niet hetzelfde als erfelijk bepaald gedrag. Er bestaat geen specifiek zelfmoord-gen. Het is wel zo dat enkele belangrijke risicofactoren (bv.: biologische risicofactoren, depressie, alcoholmisbruik) voor een stuk erfelijk bepaald kunnen zijn.
Vraag of iemand wil praten of liever iets anders wil doen. Bijvoorbeeld samen een wandeling maken, muziek luisteren of juist stil zijn en niets hoeven. Bied de mogelijkheid tot mailcontact. Wijs op andere mogelijkheden voor ondersteuning, zoals een ervaringsdeskundige of (online) zelfhulp- of lotgenotengroep.
Chronisch suïcidale patiënten ervaren vaak, en soms bijna onophoudelijk suïcidale gedachten; dit kan jarenlang een dagelijks optredend fenomeen zijn. Suïcidepogingen, van welke aard ook, komen daarbij regelmatig voor (Paris, 2003).
Als iemand aan zelfmoord denkt, is er sprake van wanhoop, pijn en (grote) problemen. Daarnaast is er vaak nog iets aan de hand. Zelfmoordgedachten kunnen zichzelf namelijk versterken en vermenigvuldigen. Mensen met suïcidale gedachten piekeren veel en hebben vaak moeite om andere oplossingen te zien.
Een zelfdoding kost de maatschappij 2,8 miljoen euro, 113 wil meer aandacht voor preventie. 2,8 miljoen euro. Zoveel kost het de maatschappij als één persoon in ons land zelfmoord pleegt. Zelfmoordpreventielijn 113 liet dat uitrekenen.
Vermoed je dat iemand in je naaste omgeving een einde aan zijn of haar leven wil maken? Neem de signalen altijd serieus en bel 0900-0113 voor hulp. Op de site 113.nl staan nog meer richtlijnen voor het openen van een gesprek met iemand die aan zelfmoord denkt.
Zoals we hierboven al uitlegden, is (een poging tot) zelfdoding in Nederland, België en Suriname niet strafbaar. Hierop zijn wel enkele uitzonderingen. Een zelfmoordpoging is strafbaar als je hiermee niet alleen je eigen leven, maar ook dat van anderen in gevaar brengt.
Contact maken over de wanhoop en de weging van stress- en kwetsbaarheidsfactoren en beschermende factoren voor suïcide vormen de basis voor een beoordeling. Verondersteld wordt dat een klinische beoordeling van het suïciderisico betrouwbaarder is dan een beoordeling met een meetinstrument.
Voor informatie, advies en ondersteuning
Je kan de Zelfmoordlijn telefonisch bereiken via het gratis nummer 1813, chat en e-mail. Dit is volledig gratis en anoniem. De telefoondienst van de Zelfmoordlijn is 24/7 bereikbaar, de chat is elke avond geopend tussen 17u en 00u.
Veel zelfdodingen in januari
De meeste zelfdodingen vallen dus niet in de sombere herfstmaanden, maar juist in januari en de aangenaam zachte lentemaanden. In januari is een duidelijk patroon zichtbaar. De eerste week van die maand telt de meeste zelfdodingen: gemiddeld vijf per dag.
Bij ons kan je rekenen op een luisterend oor, veel begrip en de wil om samen met jou na te denken. Anoniem met iemand 'praten' kan helpen. Je kan ook terecht bij de Zelfmoordlijn op het nummer 1813. Ook bij de huisdokter kan je je verhaal kwijt.
Ze kunnen last hebben van sterke stemmingswisselingen, erg prikkelbaar en agressief zijn of snel huilen. Ze hebben vaak nergens meer interesse in, trekken zich terug en raken onbereikbaar. Soms verwaarlozen ze zichzelf. Slapeloosheid of juist extreem veel slapen.
Het luisteren en er zijn is zoveel belangrijker. Luister dus vooral naar hen en als je niet weet wat je moet zeggen, zeg dit gewoon of maak plaats voor een betekenisvolle stilte. Zo creëer je een open en veilige plek waarbij men weet dat men bij jou openlijk en vrij kan praten, nu en in de toekomst.
Achtergrond. Bij psychiatrische aandoeningen kan suïcidaal gedrag een symptoom van de stoornis zijn. Ook zijn er psychiatrische symptomen die verband houden met een verhoogd risico van suïcide.
iemand dierbaar verliezen, werkloosheid, geconfronteerd worden met geweld of misbruik). Psychische problemen (vb. een depressie, eetstoornis, drugsmisbruik) of lijden aan een fysieke aandoening (vb. een medische aandoening die chronische pijn veroorzaakt).
Meer dan de helft van de zelfdodingen vindt plaats op middelbare leeftijd (40 tot 70 jaar). In 2020 overleden 989 mensen tussen de 40 en 70 jaar door zelfdoding. In vergelijking met 2019 waren er in 2020 meer zelfdodingen onder ouderen van 70+.
De meeste zelfdodingen worden gepleegd door 50- tot 60-jarigen, zowel bij mannen als vrouwen. In 2021 maakten 304 mannen en 128 vrouwen van 50 tot 60 jaar een eind aan hun leven. Zowel bij mannen als bij vrouwen is dit bijna een kwart van alle zelfdodingen.