Mentale ongezondheid kan zich uiten in verschillende klachten. Dit kunnen psychische klachten zijn als stress ervaren, je 'down' voelen en angstig zijn. Ook kunnen lichamelijke klachten optreden, zoals vermoeidheid, hoofdpijn en duizeligheid.
Mensen die zich psychisch gezond voelen, zijn in staat de eigen intellectuele en emotionele mogelijkheden te verwezenlijken. Psychisch ongezonde mensen hebben last van psychische klachten of zelfs van psychische stoornissen.
Mensen van 25 tot 35 jaar hebben het vaakst ooit in het leven één of meer psychische aandoeningen gehad en mensen van 55 tot 65 jaar het minst vaak. Stemmingsstoornissen komen het vaakst voor bij mensen van 45 tot 55 jaar, angststoornissen bij 35 tot 45-jarigen en middelenstoornissen bij 18 tot 35-jarigen.
Bij mentaal welbevinden gaat het om aspecten als tevredenheid, geluk en kwaliteit van leven. Psychische klachten zijn bijvoorbeeld gevoelens van stress, angst of somberheid. Bij psychische stoornissen is op basis van de aard en ernst van de psychische klachten een diagnose gesteld.
Gedrag waar je op kan letten zijn: nieuwe/toegenomen concentratieproblemen, slaapproblemen, gejaagdheid of onrust, opvliegendheid, maar ook problemen met voeding of gebruik van alcohol of drugs. Reacties en emoties. Wanneer we (even) niet lekker in ons vel zitten, merk je dat aan de manier waarop we ons uiten.
Voorbeelden van ernstige psychische aandoeningen zijn: verslaving, ernstige depressie, psychose en bipolaire stoornis.
U voelt u bijvoorbeeld somber, verward, angstig of gespannen. Door zulke psychische klachten heeft u minder plezier in het leven. Psychische klachten ontstaan vaak als er meer problemen zijn of heftigere dingen gebeuren dan u aankunt. De balans hiertussen is tijdelijk niet goed.
Echter, de term psychisch is wat ruimer dan psychiatrisch. Wanneer we spreken over psychisch, dan kan het gaan over zaken die met de geest te maken hebben, maar niet noodzakelijk een psychiatrische stoornis zijn. Denk hierbij aan het krijgen van buikpijn wanneer je niet naar school of je werk toe wilt.
Wat zijn psychische klachten? Psychische klachten hebben te maken met gevoelens, gedachten en gedrag. U voelt zich bijvoorbeeld somber, gespannen, eenzaam of moe. U maakt zich misschien veel zorgen, denkt steeds aan angstige situaties of bent snel geïrriteerd.
De meeste behandelaars stellen zich tegenwoordig op het standpunt dat er een variabele (door de genen bepaalde) kwetsbaarheid voor een aandoening is, die vervolgens aangewakkerd wordt door omgevingsfactoren als stress, cannabisgebruik, schokkende gebeurtenissen, trauma's in de jeugd en opvoeding.
Mentale gezondheid is een subjectief begrip en is afhankelijk van de cultuur waarin iemand leeft. Over het algemeen voelen mentaal gezonde mensen zich tevreden. Ze zijn in staat om te genieten, denken positief en zijn tevreden met hun sociale relaties. Daarnaast kunnen ze omgaan met tegenslagen.
In 2020 zegt bijna 4 procent van de jongeren van 12 tot 18 jaar voor minstens zes maanden in het afgelopen jaar een depressie te hebben gehad. Ten opzichte van 2014 zijn dat ruim twee keer zo veel jongeren die met een depressie kampen. In 2014 ging het om 1,8 procent van de 12- tot 18-jarigen.
Bijna de helft (43.5%) van alle mensen in Nederland krijgt ooit in zijn leven te maken met een psychische aandoening. Op jaarbasis heeft bijna een vijfde van de volwassenen (ongeveer 1.896.700 personen) een psychische stoornis (NEMESIS-2, meetperiode 2007-2009).
Psychisch verzuim is een vorm van ziekteverzuim. Een medewerker is dan niet in staat om te werken vanwege psychische klachten. Denk bijvoorbeeld aan overspannenheid, een burn-out, een depressie of een angststoornis. Het duurt vaak langer voor de werknemer helemaal is hersteld bij psychische klachten dan gemiddeld.
Er bestaan geen medicijnen waarmee een psychische stoornis kan worden genezen. Medicijnen voor psychische stoornissen werken als een prothese: ze ondervangen voor een deel een defect in de hersens van de lijder.
Stress kan leiden tot psychische klachten zoals slaapproblemen en moeheid, somberheid en psychose. Ook kan je last krijgen van lichamelijke klachten, zoals hartkloppingen, een gejaagd gevoel, een hoge bloeddruk en veel zweten. Dit zijn signalen dat de stress te veel wordt of te lang duurt.
Er zijn veel verschillende psychische aandoeningen met elk hun eigen kenmerken en gevolgen. Voorbeelden van psychische functiebeperkingen zijn: AD(H)D, faalangst, depressiviteit, een persoonlijkheidsstoornis als borderline, Asperger syndroom (een autistische stoornis).
Verandering in emoties
Als het niet goed gaat met iemand, merk je dat meestal aan diens emoties: vaker geïrriteerd of boos, minder fut, sneller huilen, … Ook snelle schommelingen in de stemming kunnen een teken zijn. Bij mensen die psychisch in de knoop zitten, overheerst vaak hopeloosheid.
In een nieuw seizoen van de podcast Wat is er mis met mij? gaat Maite Goossens voor De Morgen op zoek naar concrete tips voor de mentale problemen waarmee we allemaal worstelen. Beluister hieronder alle afleveringen.
Nou, sommige problemen zijn sterker genetisch bepaald dan anderen. Schizofrenie en manische depressiviteit hebben een hoge mate van erfelijkheid, en dingen uit je omgeving kunnen de kans hierop vergroten. Problemen zoals depressies en angststoornissen zijn minder erfelijk, en dan speelt omgeving dus een grotere rol.
De belangrijkste drie oorzaken zijn: biologische, psychische en sociale oorzaken. Er zijn een aantal biologische oorzaken: Uit onderzoek binnen families waar bipolaire stoornis voorkomt, blijkt dat de kans om een stemmingsstoornis te krijgen voor een deel erfelijk kan zijn.
Stemmingsstoornissen is een verzamelnaam voor psychische aandoeningen waarbij de gemoedstoestand of emoties ernstig verstoord zijn of niet passen bij de situatie waarin u zich verkeert. Depressie en dysthymie zijn de meest voorkomende stemmingsstoornissen.