PTSS (Posttraumatische stressstoornis) Als je iets engs of schokkends (een trauma) meemaakt en dat niet goed verwerkt, dan kun je PTSS (posttraumatische stressstoornis) ontwikkelen. Het voelt dan alsof de nare gebeurtenis je achtervolgt met nachtmerries en levensechte herinneringen (flashbacks).
Wat is een posttraumatische stressstoornis? Als u iets ergs heeft meegemaakt, bijvoorbeeld geweld of een ongeluk, kunt u klachten krijgen. De nare gebeurtenissen komen steeds terug in uw gedachten of dromen, u kunt het niet tegenhouden. Dat geeft heftige emoties: u bent bang, boos en/of verdrietig.
De belangrijkste klacht bij een psychotrauma of PTSS is het steeds weer opnieuw beleven van de verschrikkelijke gebeurtenis. De klachten kunnen grofweg worden onderverdeeld in vier soorten klachten: herbelevingen, vermijdingsreacties, negatieve gedachten en gevoelens en sterke prikkelbaarheid of hyperactivatie.
Een PTSS kenmerkt zich door vier groepen verschijnselen die ontstaan als u een psychotrauma heeft doorgemaakt. Dit soort gevoelens uiten zich via woede-uitbarstingen, agressie of prikkelbaarheid, slecht slapen, concentratieproblemen, heel wakker en alert zijn en heftig schrikken van onverwachte dingen.
Bij herinneringen aan het trauma, kunt u zich plotseling bang of verdrietig voelen. Ook kan uw lichaam hierop reageren door middel van zweten, trillen, misselijkheid, hartkloppingen, benauwdheid en een droge mond. Door deze klachten lijkt het alsof er steeds weer gevaar dreigt. Een gevoel van walging kan ook optreden.
Yoga, mindfulness en sensomotorische therapie (waarbij de zintuigen door allerlei spelletjes en beweging worden geactiveerd, DE) zijn andere manieren om in een veilige omgeving te voelen wat er gebeurt in hun lijf. Ook tekenen helpt kinderen om het verlammende effect van traumatische ervaringen tegen te gaan.
PTSS leidt vaak tot ernstige relatieproblemen
Cliënten met nachtmerries, herbelevingen, zelfmoordneigingen; psychiater Joop de Jong en klinisch psycholoog Ingrid Wigard, beiden specialismeleider van PsyQ psychotrauma, horen vaak heftige verhalen in hun spreekkamers.
Ze raken snel overspoeld, emoties nemen dus de overhand, en ze zijn moeilijk te kalmeren. Sommige mensen proberen emoties weer de baas te worden door zich risicovol te gedragen of zichzelf te beschadigen. Alleen een psycholoog of psychiater kan op basis van onderzoek een diagnose stellen.
Trauma is vaak goed te behandelen met therapievormen die gebaseerd zijn op cognitieve gedragstherapie. Een voorbeeld daarvan is 'Eye Movement Desensitization and Reprocessing' (EMDR).
Herbelevingen worden meestal uitgelokt (getriggerd) door een zogenaamde 'trigger'. Dit kan gaan om subtiele dingen, zoals een geur of de klank van iemands stem. Mensen met PTSS staan eigenlijk continu op scherp, door angst voor mogelijke dreigingen. Hierdoor kunnen zij snel schrikken.
Ingrijpende gebeurtenissen zoals een overval, oorlogsgeweld, een verkeersongeluk, mishandeling of een verkrachting zijn traumatisch en kunnen (langdurig) psychische klachten tot gevolg hebben. Deze psychische klachten kunnen leiden tot een posttraumatische stress-stoornis, oftewel PTSS.
PTSS gaat meestal niet vanzelf over, maar is wel goed te behandelen. Bij nieuwe schokkende gebeurtenissen is het belangrijk dat je niet teveel met de gebeurtenis bezig bent. Zoek afleiding in dagelijkse routines en in vrienden en familie.
Het verschil tussen PTSS en andere psychische stoornissen is dat een PTSS altijd een direct gevolg is van een trauma. Bij andere stoornissen kunnen negatieve gebeurtenissen in iemands leven ook een rol spelen, maar is de stoornis niet een direct gevolg van een trauma.
Is PTSS te genezen? Ja, er zijn verschillende behandelwijzen voor PTSS. Bijvoorbeeld stapsgewijs en onder begeleiding de schokkende gebeurtenis onder ogen zien. En door gesprekken over de traumatische ervaring te voeren slijt het gevoel wat die ervaring nog oproept.
Hoelang het duurt voordat iemand een trauma verwerkt heeft, verschilt sterk per persoon. Van een eenvoudig trauma heb je minimaal één tot drie maanden last.
Een posttraumatische stressstoornis is een angststoornis. Na een of meerdere ingrijpende gebeurtenissen blijft de angst bestaan. Die angst kan korte of lange tijd grote impact hebben op je leven. Je hebt last van acute PTSS als je klachten ongeveer een maand aanhouden.
Wat is het effect
Een trauma verbrijzelt iemands veilige aannames over de wereld om zich heen. Een van de nadeligste gevolgen is innerlijke fragmentatie en emotionele splitsing tussen lijf en hoofd, emoties en handelingen, aan- en afwezigheid.
Kun je onbewust een trauma hebben? Ja. Het kan zijn dat je jezelf bewust of onbewust afsluit voor de verwerking van het trauma. Dan stop je het weg en vermijd je nadenken over je gevoelens en gedachten die met het trauma te maken hebben.
Zeg niet dat het 'snel over zal zijn' of dat diegene 'er vast snel over heen is'. Dit is niet realistisch. Het kost tijd om te herstellen van een trauma. Ook kan dit ervoor zorgen dat degene met PTSS het zichzelf kwalijk neemt wanneer het herstel niet snel genoeg gaat.
Onder Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering wordt verstaan: de schadelijke psychische, biologische en sociale gevolgen van (een combinatie van) stressvolle en potentieel traumatische gebeurtenissen tijdens de kinderjaren.
Klachten na een traumatische gebeurtenis gaan bij een groot deel van de mensen geleidelijk over. Zij verwerken het trauma en pakken hun leven weer op. Wanneer je een PTSS hebt, heb je het trauma niet verwerkt. Je houdt klachten of krijgt jaren later ineens klachten.
Mensen met PTSS hebben vaak moeite zich te concentreren, last van spanning en kunnen depressieve gedachten hebben. Dit is veelal geen goede combinatie met werk waardoor langdurig verzuim kan ontstaan. Re-integreren van werknemers met PTSS is mogelijk.
EMDR is niet gevaarlijk wanneer de behandeling wordt uitgevoerd door ervaren EMDR therapeuten. EMDR kan gevaarlijk zijn wanneer een onervaren begeleider het protocol niet goed opvolgt. Er kunnen dan bijvoorbeeld nieuwe trauma's bij je naar boven komen, waar je vervolgens niet de juiste nazorg voor krijgt.