Morele reflectie leidt over het algemeen tot het vergroten van het onderlinge begrip en het vergroten van de persoonlijke morele competentie (het kunnen herkennen van morele vragen en hierover in dialoog kunnen gaan).
Het zelfstandig na- denken over keuzevraagstukken vanuit het perspectief van de langere termijn welzijn (levensgeluk) van alle betrokkenen noemen we ethische reflectie en wat dat precies is, beschrijven we in 1.6.
Moreel Beraad is géén debat en géén discussie. Je probeert elkaar niet te overtuigen, maar je onderzoekt wat je eigen overtuigingen en vooronderstellingen zijn. Je leert je oordeel uitstellen. Moreel beraad is een gesprek waarin je samen een voorbeeld uit je eigen praktijk onderzoekt.
Een Moreel Beraad is een gesprek waarin de deelnemers gezamenlijk een ethische kwestie uit hun werk bespreken. Zij doen dit gestructureerd, aan de hand van een gespreksmethodiek, en met behulp van een gespreksleider.
Morele opvattingen zijn een antwoord op de vraag hoe men zich goed en verant- woordelijk kan gedragen. Het woord 'moraal' is afgeleid van het Latijnse woord 'mos' (meervoud mores), dat zede of gewoonte betekent. Moraal is een stelsel van waarden en normen. Dat zijn opvattingen over wat waardevol is in het leven.
Morele overtuigingen maken deel uit van iemand zijn moraal. Morele overtuigingen verwijzen naar de opvattingen die iemand heeft over wat goed en kwaad is, wat men wel en niet behoort te doen. Ze verwijzen naar de criteria die men hanteert bij het morele oordelen.
Moraal (of zeden) is de opdeling van de handelingen (ofwel gedragingen), in een gegeven (voorgestelde of bestaande) maatschappelijke context, in handelingen welke correct zijn of als wenselijk worden gezien en welke niet.
Morele vraag formuleren
Belangrijk: de vraag moet met ja of nee te beantwoorden zijn en zo precies mogelijk zijn. Van belang is dat duidelijk is welke behandelingen of handelingsmogelijkheden ter discussie staan en mogelijk zijn. De formulering moet heel precies gebeuren.
Een moreel (of ethisch) dilemma ontstaat als er een botsing is tussen verschillende morele waarden. Het kiezen voor de ene waarde gaat dan ten koste van de andere waarde.
Wat is een ethisch dilemma? Wanneer verschillende waarden met elkaar botsen – bijvoorbeeld vrijheid en veiligheid – is er sprake van een ethisch dilemma. Bij een dilemma 'schuurt' de kwestie of het dilemma bovendien vaak tussen verschillende betrokkenen. Iedereen heeft namelijk ook weer zijn eigen waarden.
Dilemma 1: Mag een dochter haar moeder met dementie vastbinden voor een knipbeurt? Dilemma 2: Kun je beslissen over een ander bij dementie en autorijden? Dilemma 3: Mag je afwijken van het protocol om aan de wens van de cliënt te voldoen? Dilemma 4: Wat doe je als een cliënt intimiteit zoekt bij een andere cliënt?
De dilemmamethode is een instrument om ethische dilemma's over medische beslissingen te bespreken. Het kan worden ingezet bij een moreel beraad: een gestructureerde vergadering in dialoogvorm onder begeleiding van een daartoe opgeleide gespreksleider.
Waarden zijn algemene principes die als richtinggevend voor een bepaalde praktijk worden gezien. Waarden geven dus richting aan het handelen. Morele waarden in de gezondheidszorg zijn bijvoorbeeld eerlijkheid, weldoen, vertrouwen, privacy, respect voor autonomie, niet-schaden en rechtvaardigheid.
Als je de dikke man een duw geeft zal deze voor de trein op de grond vallen. De trein zal stoppen en de vijf mensen zullen gered worden, maar die ene man gaat dood. Zou je de dikke man duwen? Ook dit is een moreel dilemma.
Een (moreel of ethisch) dilemma is een situatie waarin uit twee of meer even (on)aantrekkelijke alternatieven moet worden gekozen. Daardoor is het een beslissing die niet op basis van logica te nemen is. De afweging is persoonlijk.
'Moraal' is het geheel van waarden en normen dat voor een persoon of een groep van belang is. 'Ethiek' is het systematisch nadenken over die moraal. Ethiek bestudeert en analyseert dus de moraal. Dit analyseren doe je door waarden en argumenten te ordenen en te beoordelen.
Bij morele dilemma's spelen een of meer van de volgende onderwerpen een rol: 'autonomie', 'goede zorg, zware wissel? ', en 'rechtvaardigheid' (zie tabel). passen bij je eigen waarden en normen. Bij morele dilemma's waarbij 'autonomie' een rol speelt, is het belangrijk dat je vrijwillig kunt kiezen.
De moraal van een verhaal is de diepere betekenis van een tekst. Deze staat er vaak niet letterlijk in, maar is de belangrijke boodschap die de schrijver van een verhaal aan jou over probeert te brengen.
Definitie van moraliteit
Moraal of moraliteit bestaat uit morele waarden en normen die in een praktijk werkzaam zijn of zouden moeten zijn. Moraal is dus praktijkgebonden. Moraliteit bestaat uit de morele waarden en normen in actie, bijvoorbeeld als individuen hun verschillende maatschappelijke rollen vervullen.
Soorten dilemma's: Er zijn diverse soorten dilemma's. De belangrijkste soorten zijn: persoonlijke dilemma's, bedrijfseconomische dilemma's, maatschappelijke dilemma's, duivelse dilemma's en tot slot morele dilemma's. Persoonlijke dilemma's Persoonlijke dilemma's zijn lastige keuze die in het privéleven gemaakt worden.
Een moreel kompas gaat over wat goed en slecht is. Het is een innerlijk 'instrument' dat staat afgestemd op 'het goede'. Je zou kunnen zeggen dat 'het noorden' van een moreel kompas bestaat uit opvattingen over wat jij als goed en juist beschouwt.
Morele competentie kan worden omschreven als: de bekwaamheid en bereidheid om taken adequaat en zorgvuldig uit te oefenen, rekening houdend met alle in het geding zijnde belangen, gebaseerd op een redelijke beoordeling van de relevante feiten.
Iemand heeft volledig moreel besef ontwikkeld als hij goed van kwaad kan onderscheiden. Dat onderscheid kan hij bedenken, voelen en hij kan ernaar handelen.
Moreel of moraal is datgene wat we als goed gedrag zien. Dit betekent niemand doden, maar ook niet stelen of iemand opzettelijk kwetsen. Het tegenovergestelde van moreel is immoreel, waarbij het handelen of gedrag tegen de ethiek in gaat.