Kookham valt onder de verhitte niet verkleinde vleeswaren en is de meest geconsumeerde vleeswaar. Er zijn vele soorten hammen, deze worden verkregen door bijvoorbeeld toevoeging van kruiden, grillen of koken van het vlees. Verder kan ham ingedeeld worden in een gevormde en ongevormde soort.
Er zijn twee soorten ham, gekookte ham en rauwe ham. Het verschil zit hem in de manier van zouten, gekookte ham wordt namelijk nat gezout, en rauwe ham (minstens) droog. Gekookte ham, zoals de welbekende achterham, wordt een tijdje in een pekelbad van water, zout en eventuele kruiden gelegd.
Gekookte ham wordt eerst ingespoten met een pekelmengsel van water, zout en eventueel kruiden. Het vlees mag vervolgens een tijdje rusten, om ervoor te zorgen dat de pekel zich goed door de ham verspreidt. Daarna wordt de ham gekookt. Sommige soorten, zoals Limburgse achterham en Yorkham, gaan ook nog de rookoven in.
Welk vlees kan mijn kind eten op zijn boterham? Al het onbewerkt vlees dat in de Schijf van Vijf staat is geschikt voor je baby, dreumes of peuter. Dat is bijvoorbeeld kipfilet of kalkoenfilet. Bewerkt vlees, zoals boterhamworst, gekookte ham, ontbijtspek en snijworst, staat niet in de Schijf van Vijf.
Zijn vleeswaren gezond? Vleeswaren staan niet in de Schijf van Vijf omdat het vlees bewerkt is. Bewerkt vlees wordt in verband gebracht met beroerte, diabetes type 2 en darmkanker. Het advies is om vleeswaren als worst, ham en paté niet te vaak te eten.
Verschil met andere gerijpte hammen: de Spaanse serranoham is de gezondste. Zowel de “Bayonne ham” als de Prosciutto di Parma en San Daniele staan langer en overvloediger in contact met zout, een bron van nitrieten. Bij serranoham duurt dit contact hoogstens 15 dagen terwijl dit bij andere hammen tot 30 dagen kan zijn.
Culatello Stagionato is de kern van de parmaham. Hiermee heb je superieure klasse in handen want dat is het malste stuk ham van het varken, namelijk de binnenste bil, de fiocco. De Culatello Stagionato is eenzijdig verrijkt met vet waardoor de juiste balans ontstaat tussen vlees en vet.
De "Bellota" Iberico ham is de meest exclusieve, het is gemaakt van varken dat gevoerd is met eikels en het varken is 100% Iberico ras. Qua smaak wordt Ibericoham beschouwd als complexer en smaakvoller dan serranoham, met een nootachtige zoetheid en een intenser aroma.
Jamon Iberico is wereldwijd erg gewild en heeft net als champagne de exclusieve eis dat het uit het juiste gebied komt. De duurste ham ter wereld is ook een van deze Spaanse schoonheden en kost maar liefst € 4.000.
Schouderham komt, zoals de naam al zegt, van de schouder van het varken. Schouderham is wat steviger en donkerder van kleur dan achterham, en tevens gekookt en gezouten.
Rauwe ham is een heerlijk licht gerookte ham die je eigenlijk over voor kunt gebruiken. Lekker om te serveren op de borrelplank, om zo te eten, op een heerlijk vers sneetje brood of om te bakken met een eitje.
Bereiding: kan zowel koud als warm geserveerd worden.
Ham is het vlees van de achterpoten van een varken dat gezouten is en daarna gekookt, gedroogd en/of gerookt. Het zouten van de ham kan op verschillende manieren, droog en nat. Bij droog pekelen wordt er direct zout op het vlees gedaan. Het rijpen op deze manier is echter een langdurig en daardoor ook duurder proces.
Achterham wordt net als beenham gemaakt van het achterbeen van het varken. Achterham verwijst verder niet naar een speciale bereiding en deze kan dus per ham verschillen.
Gezouten vleeswaren zoals rookvlees en ontbijtspek bewaar je ongeveer één week in de koelkast. Gekookte vleeswaren zoals kipfilet, leverworst en gebraden gehakt blijven ongeveer 4 dagen goed. Fricandeau en rosbief zijn minder lang houdbaar, zo'n 2 dagen na openen.
Het rijpen van de hammen
Meestal worden de hammen zo uit de kelder, inclusief deze schimmel verkocht. Een goede Iberico-ham kan wel 24 tot 30 maanden gerijpt zijn, voor hij voor consumptie geschikt geacht wordt. Dit verklaart ook waarom hij zo duur is.
Jamón Ibérico, (ookwel Pata Negra) wordt tot de beste rauwe hamsoorten gerekend. De Iberische varkens waarvan de hammen worden gebruikt hebben zwarte hoeven, vandaar de bijnaam 'pata negra' wat zwarte poot betekent. De voorpoten worden meestal gedurende 14-18 maanden gerijpt, de achterpoten 24-26 maanden.
Magere vleeswaren (18-23 kcal)
De top 10 magere vleeswaren luidt als volgt (kcal per plakje): kalkoenfilet (15 kcal), runderrookvlees (15 kcal), fricandeau (18 kcal), kipfilet (19 kcal), beenham (19 kcal), runderlever (20 kcal), casselerrib (20 kcal), schouderham (20 kcal), achterham (20 kcal), rosbief (23 kcal).
Officieel is mager vlees vastgelegd in het warenwetbesluit waarin staat dat vlees de vermelding “mager” mag krijgen zodra het minder dan 20% vet bevat. Voor gehakt is dat 15%. Hiermee sluit je de meest vette soorten zoals spek wel uit (spek bevat 53% vet), maar toch zijn deze percentages nog relatief hoog.
Vooral Engelstalige radioamateurs noemen zichzelf ham. Ham is geen afkorting; in het Engels betekent hamming sinds de middeleeuwen overacteren en is een ham een slechte acteur. In de betekenis van telegrafist wordt de term HAM voor het eerst vermeld in het studieboek The Telegraph Instructor van G.M. Dodge in 1899.
Sommige soorten vleesbeleg zijn heel mager en bevatten minder dan 3 vet per 100 g. Denk bijvoorbeeld aan zelf gebakken kipfilet of rosbief of gekookte ham. Het vetgehalte in bereide vleeswaren zoals worsten en patés ligt meestal hoger en kan oplopen tot 25 g vet per 100 g en meer.
Magere vleeswaren zoals achterham, schouderham, beenham, casselerrib, varkensfricandeau, kalfs- en runderrollade, rookvlees, rosbief, kiprollade, kipfilet, kalkoenfilet, kalkoenham, kalkoenrollade, ongelardeerde lever, rundertong.
Filet americain staat niet in de Schijf van Vijf; eet het dus niet te vaak. Kant-en-klare filet americain bestaat uit fijngemalen rauw vlees met een saus erdoor. Vooral in deze saus zitten vaak toevoegingen die niet gezond zijn, zoals zout of suiker. Filet americain kan soms veel verzadigd vet bevatten.