Soms is een tic een symptoom van een somatische of psychische aandoening. Dan wordt dit een ticstoornis genoemd. De tic verdwijnt dan niet. Een bekende aandoening waarbij tics optreden, is het syndroom van Gilles de la Tourette.
Kenmerken van Tourette
Het belangrijkste kenmerk van Tourette is het hebben van tics: plotselinge bewegingen en geluiden waar je weinig controle over hebt. Iedereen heeft weer andere tics. Zo kan het zijn dat je steeds snel knipoogt, met je hoofd schudt, of je schouders optrekt.
De precieze oorzaak van Gilles de la Tourette is niet bekend. Wat we wel weten is dat genetische aanleg een rol speelt. Daarbij is waarschijnlijk niet één gen betrokken, maar meerdere genen. Vervolgens zijn er één of meerdere 'triggers' voor nodig om de tics tot uiting te laten komen.
De oorzaak van tic-stoornissen is niet volledig duidelijk, maar vermoedelijk zijn ze voor een groot deel genetisch bepaald, in combinatie met bepaalde omgevingsfactoren, zoals angst, emotionele stress en vermoeidheid.
Ongeveer één op de vijf tot tien mensen heeft als kind wel eens last van tics. Tics zijn dus helemaal niet zo zeldzaam. Meestal gaan tics binnen een jaar vanzelf over, maar als ze blijven kan er sprake zijn van een ticstoornis.
Bijvoorbeeld hoe tics ontstaan en dat het met stofjes in je hersenen te maken heeft. Maar ook welke soorten tics er allemaal zijn, hoe tics vaak vanzelf wisselen en zelfs ook een tijd helemaal weg kunnen zijn. En dat bij veel kinderen de tics minder worden of zelfs kunnen verdwijnen tijdens de puberteit.
Aangezien de tics niet onder contrôle te brengen zijn, heeft een beloningssysteem geen zin. Zo weinig mogelijk aandacht aan schenken is het beste voor iedereen. Tics gericht op personen zijn altijd onaanvaardbaar (maar kunnen wel uitgelokt zijn). Formuleer regels positief.
De eerste tics beginnen meestal rond de leeftijd van 6 jaar. Soms doen ze zich pas later voor, maar in principe voor het 21e levensjaar. De tics kunnen je hele leven blijven. Maar in meer dan de helft van gevallen worden het aantal en de intensiteit van de tics minder rond de pubertijd.
De meeste tics verdwijnen weer na enkele maanden tot een jaar. Een tic is een plotselinge, onwillekeurige, snelle, herhaalde, niet ritmische motorische beweging of vocale uiting. Een persoon met een tic heeft het gevoel deze tic moeilijk of niet te kunnen tegen houden, de tic wordt ervaren als onbedwingbaar.
Tourette gaat vaak samen met andere aandoeningen, voornamelijk ADHD en OCD (dwangneurose) en minder vaak ook ASS (autisme spectrum stoornis). Mensen met Tourette zijn extra gevoelig voor onder andere depressie, angststoornissen, slaap- en concentratieproblemen.
Zwangerschapscomplicaties, infectieziekten of psychosociale stress kunnen bijvoorbeeld mogelijk Tourette triggeren. We weten dat bij een deel van de kinderen Tourette begint met een infectie, bijvoorbeeld een keelontsteking. Ze krijgen dan een explosie van tics die plotseling ontstaan.
Tics komen vrij veel voor bij kinderen als ze opgroeien. Vaak ontstaan ze ergens tussen het vierde en twaalfde jaar. Tics hebben niets met opzettelijk gedrag te maken. Het komt uit de hersenen en kinderen kunnen er niets aan doen.
Ook al kunnen de tics een leven lang aanwezig blijven, het is niet zo dat dit een aandoening is die altijd maar verergert. De meeste kinderen die behandeld worden, hebben er na een tijdje minder last van.
Welke medicijnen worden gebruikt bij tics? Antipsychotia kunnen soms helpen tics te onderdrukken. Voorbeelden zijn haloperidol, olanzapine, pimozide en risperidon. Cannabis wordt gebruikt bij het syndroom van Gilles de la Tourette.
Mensen met een dwangstoornis zijn bang dat iets helemaal misgaat en controleren daarom steeds of de deur op slot zit of wassen constant hun handen omdat ze heel erg bang zijn om ziek te worden. Als je een tic hebt dan beweegt jouw lichaam zonder dat jij dat wilt.
Gilles de la Tourette is niet te genezen. Wanneer je Gilles de la Tourette hebt, moet je leren leven met je aandoening. Omdat de tics en klachten van persoon tot persoon verschillen, is een behandeling niet bij iedereen met Gilles de la Tourette nodig.
Onder deze beperkingen vallen onder andere: Licht verstandelijke beperking, Ernstig meervoudige beperking, Autisme, Moeilijk verstaanbaar gedrag, Doofblindheid, Prader Willi Syndroom, Syndroom van Down, Syndroom van Gilles de la Tourette, Smith Magenis Syndroom en Foetaal Alcohol Syndroom.
Tourette kan het autorijden en behalen van een rijbewijs lastig maken. Tics, met name met de ogen, en het gebruik van medicatie kunnen het rijden gevaarlijk maken. Ook dwanggedachten, zoals 'ik moet de sloot inrijden', dragen niet bij aan een veilig gevoel in de auto.
Sommige kinderen met Tourette hebben heel veel tics tegelijk, anderen maar een paar. Bij sommige kinderen kun je ze goed zien, bij anderen vallen ze niet echt op. Wat wel hetzelfde is: iedereen met Tourette heeft minstens 3 tics gehad: 2 bewegingstics en 1 geluidstic. Ook moeten de tics er al meer dan een jaar zijn.
Wanneer je kampt met te veel stress, kun je impulsen niet goed genoeg verwerken. Dit kan zich dus ook fysiek gaan uiten, onder andere in tics (zenuwtrekjes) door stress. Heb je hier last van, dan kan dit zeer vervelend zijn.
Een ticstoornis wordt gekenmerkt door korte en plotselinge bewegingen of geluiden die iemand ongewenst maakt. Zoals hoofdschudden, oogknipperen, keelschrapen en geluiden maken. We noemen dit motorische (bewegingen) en vocale (geluiden) tics.
Stotteren is gerelateerd aan het extrapiramidaal motore systeem en vertoont veel klinische overeenkomsten met TS dat ook veroorzaakt wordt door een extrapiramidale disfunctie. Deze bevindingen wijzen er met grote waarschijnlijkheid op dat stotteren en Tourette syndroom pathogenetisch verwant zijn.
Veel kinderen met Tourette houden niet van onverwachte veranderingen. Zorg dat er een ruimte beschikbaar is, waar het kind kan “ontladen.” De mogelijkheid dat dit kan, werkt op zich al stress verminderend voor het kind. Het kind voelt zelf aan wanneer het even weg moet. Sport helpt soms de tics verminderen.
Mensen met tics maken onwillekeurige, onverwachte, terugkerende bewegingen en/of geluiden. Er zijn motorische tics, vocale tics en dwangmatige tics. Mannen blijken vaker deze afwijking te hebben dan vrouwen. Vaak begint een tic in de jeugdjaren.