De reactie van je spieren of klieren op een prikkel heet een respons. Een respons wordt geregeld door je zenuwstelsel en hormonen. Een prikkel is een waarneembare verandering in de omgeving. Een verandering van de uitwendige omgeving heet een uitwendige prikkel.
Een respons is reactie van een organisme op een verandering in de uitwendige of inwendige omgeving. Deze prikkel wordt in de fysiologie een stimulus genoemd. Veel organismen bezitten speciale organen die gevoelig zijn voor prikkels: de zintuigen.
gedrag. Zintuigen kunnen prikkels omzetten in impulsen, die na verwerking in het centraal zenuwstelsel, via zenuwen worden doorgegeven aan spieren of klieren. De acties van spieren en klieren resulteren in een respons.
Alle organismen reageren op prikkels vanuit het milieu. Een reactie op een prikkel noemen we gedrag. Om te reageren op een prikkel heeft het organisme spieren en klieren tot zijn beschikking. Vanuit de hersenen worden via motorische zenuwen de spieren of klieren aangestuurd als reactie op een prikkel.
Er zijn verschillende zintuigen waar mensen prikkels mee waarnemen. Aristoteles benoemde in de klassieke oudheid al vijf zintuigen, namelijk: zien, horen, ruiken, voelen en proeven. Tegenwoordig worden bij zintuigelijke prikkels ook evenwicht, proprioceptie en interoceptie genoemd.
Een prikkel is een waarneembare verandering in de omgeving. Een verandering van de uitwendige omgeving heet een uitwendige prikkel. Voorbeelden van uitwendige prikkels zijn temperatuur en geluid. Zo'n verschil in de omgeving kan ook inwendig zijn.
Als de prikkel laag is, blijft de depolarisatie onder de drempelwaarde. Er onstaat geen impuls. Je neemt niets waar. Is de prikkel sterk genoeg om een impuls te doen ontstaan, dan wordt je je bewust van de prikkel.
Gezonde hersenen laten alleen prikkels door die op dat moment belangrijk zijn.De rest van de prikkels wordt genegeerd en later verwerkt. Dat gebeurt onbewust. Door overprikkeling (veel te veel prikkels) kunnen de hersenen minder goed werken en daardoor ook minder goed alle prikkels verwerken.
Als een prikkel sterker is dan de drempelwaarde, zetten zintuigcellen de prikkel om in een elektrisch signaal (impuls). Deze impulsen worden doorgegeven aan zenuwcellen, die samen zenuwen vormen. Via zenuwen worden impulsen naar het brein begeleid, waar de prikkels vervolgens verwerkt worden.
Mensen met overprikkeling hebben vaak last van hoofdpijn, vermoeidheid, stress, verminderde concentratie, slaapproblemen, onrust, en het overlopen van emoties. Bij sommige mensen leidt dit tot tijdelijke uitvalsverschijnselen, koorts, overgeven of een epileptische aanval.
Wanneer raak je sneller overprikkeld? Dit kan verschillende oorzaken hebben. Bijvoorbeeld doordat jouw brein de prikkels die je binnenkrijgt niet goed filtert, waardoor je te veel prikkels binnen krijgt. Een andere oorzaak is dat je brein geen onderscheid maakt tussen hoofd- en bijzaken.
Je hebt last van zintuiglijke overprikkeling (Engels: sensory overload) als de informatie die binnenkomt via je zintuigen niet snel genoeg verwerkt kan worden door je hersenen. Het verschilt per persoon voor welke zintuigen de overprikkeling geldt: horen, zien, voelen, ruiken, proeven, evenwicht of lichaamsbewustzijn.
Je kunt allebei gebruiken. Zowel respons als response staan in het Groene Boekje en in Van Dale. Ze betekenen hetzelfde (antwoord op een oproep).
Maar ze reageren wel op lichtprikkels. De meeste bloemen gaan open bij licht en weer dicht bij duisternis. De zonnebloem richt zich naar de zon en heet daarom in het Frans 'Tournesol'. Algemeen, maar misschien minder opvallend is de groeirichting van de stengel en de wortel.
Aangeboren of erfelijk gedrag is al het gedrag dat je vanaf de geboorte kunt vertonen. Een baby hoeft bijvoorbeeld niet te leren hoe die moet ademhalen, dit kan die al vanaf te geboren. Aangeleerd gedrag is al het gedrag dat je gedurende je leven leert. Voorbeelden hiervan zijn lopen, praten, fietsen etc.
Sensorische Prikkelverwerking (SP) is het vermogen om prikkels te kunnen registeren en, indien nodig, om prikkels te kunnen negeren (of filteren). Een voorbeeld is Jules, die moet letten op wat de leerkracht zegt en doet. De leerkracht noemen we voor het gemak hier 'een prikkel' (of een bron van informatie).
Sensibele neuronen merken een impuls op, zetten deze om in een elektrisch signaal en sturen deze naar de hersenen, waar het in een specifiek deel verwerkt wordt. Om de reactie tot stand te brengen wordt er vanuit de betreffende delen van de cortex weer elektrische signalen via motorische neuronen naar spieren gestuurd.
Cognitieve overprikkeling kan optreden als er teveel bewuste denktaken verricht (moeten) worden, zoals geheugentaken, leertaken, taken waar de aandacht voor nodig is of om iets te begrijpen. Of als informatie te snel wordt aangeboden voor het verwerkingstempo van de persoon.
Als je prikkels niet goed kunt selecteren en/of prikkels langzamer dan gebruikelijk verwerkt dan ontvangen de hersenen teveel prikkels. Alles komt tegelijkertijd en/of even sterk binnen. Hierdoor raakt je brein overbelast en kun je geen nieuwe informatie meer opnemen of verwerken.
Een zintuig of organum sensus is een gespecialiseerd orgaan dat een organisme in staat stelt bepaalde, voor het zintuig specifieke, stimuli (prikkels) waar te nemen. Ieder afzonderlijk zintuig geeft mens en dier toegang tot een bepaald deel van de fysische werkelijkheid.
Wat helpt bij Prikkelverwerking
De meeste hoog gevoelige kinderen hebben erg veel baat bij een verzwaringsknuffel, verzwaringskussen. Daarmee kunnen ze op een prikkelrijke dag heerlijk op de bank mee tot rust komen. Maar ook schommelen of springen op de trampoline is een effectieve manier om prikkels te verwerken.
Als iemand overprikkeld is, voelt hij of zij zich meestal emotioneler, gestresst, onrustig en vermoeid. Gevoelig zijn voor overprikkeling komt voor bij sommige stoornissen, zoals een angststoornis, depressie en autisme. Maar iemand hoeft geen psychische stoornis te hebben om er gevoeliger voor te zijn.
Dat kan bijvoorbeeld iets zijn wat je ziet, ruikt of hoort, maar ook een gedachte of gevoel. Alles wat je ervaart binnen en buiten je lijf noemen we prikkels. Je zintuigen vangen prikkels op en sturen deze door naar je hersenen. Je hersenen 'vertellen' je vervolgens wat voor prikkel het is en hoe je erop moet reageren.
Overprikkeling gaat vaak gepaard met hoofdpijn, vermoeidheid, stress, verminderde concentratie, slaapproblemen, onrust, en het overlopen van emoties. Bij sommige mensen leidt dit tot tijdelijke uitvalsverschijnselen, koorts, overgeven of een epileptische aanval.