Onweer is een bui of
Licht gaat sneller dan geluid
De lichtsnelheid is ongeveer 300.000 kilometer per seconde. Het licht, de bliksemflits, is dus heel snel bij je. Veel sneller dan het geluid (de donder). Want de snelheid van geluid is ongeveer 330 meter per seconde.
Donder gaat steeds gepaard met bliksem en omgekeerd. Door de extreme hitte die in minder dan een duizendste van een seconde ontstaat in een bliksemschicht, zet de lucht er zeer sterk uit en ontstaat een drukgolf die te horen is als donder.
Men spreekt van weerlicht wanneer men een oplichtende hemel waarneemt zonder een donderslag te horen. In gunstige omstandigheden kan het onweer worden waargenomen van enkele tientallen kilometers tot wel 200 km ver of meer. Om een voorbeeld te geven, mensen die in Gent wonen kunnen dus onweer op de Noordzee zien.
Onweer ontstaat wanneer deeltjes in de atmosfeer razendsnel langs elkaar bewegen. Er ontstaat een statische lading die ontlaadt wanneer de ladingsverschillen te groot worden. Wat een onweersbui anders maakt dan andere buien is dat er in een onweerswolk elektrische ontladingen plaatsvinden.
▸ Het onweert vaker 's middags of 's avonds. "Dat komt doordat de lucht gedurende de dag vaak opwarmt en het 's ochtends nog niet warm genoeg is om onweer te veroorzaken", zegt de woordvoerder van Weerplaza.
Blijf daarom binnen tijdens onweer en doe de volgende dingen: Sluit ramen en deuren. Blijf uit de buurt van elektrische kabels. Ga niet in bad of onder de douche.
In een huis ben je ook redelijk veilig, mits je niet in de buurt van koperen leidingen of elektrische kabels bent. Ook schijnt douchen en badderen een afrader te zijn. De kans dat je geraakt wordt door de bliksem is gemiddeld 1 op 2 miljoen.
Ook binnenshuis moet je je voorzorgen nemen, want ook in huis gluurt het gevaar om de hoek. Trek alle stekkers van elektrische apparaten uit het stopcontact. Ontkoppel de telefoonaansluiting en de aansluitingen van de computer en de tv.Trek ook de stekker van het waterbed of het elektrische deken uit.
Vermijd contact met stromend water
Als je binnen in huis bent, wil dat nog niet zeggen dat je geen risico meer loopt tijdens onweersbuien. Je vermijdt best alle contact met stromend water. Dus: niet douchen, geen bad nemen, je handen niet wassen en de afwas of handwas moeten ook maar even wachten.
De bliksem kiest de gemakkelijkste weg en slaat in waar het elektrische veld het grootst is. Zo goed als alles geleidt stroom beter dan de lucht, dus slaat de bliksem vaak in op het hoogste punt. Ook ijzeren constructies geleiden erg goed en trekken dus de bliksem aan.
Tijdens nabij onweer met de fiets aan de hand lopen is vragen om moeilijkheden. Maak in geen geval gebruik van een paraplu. In een groep loopt je een groter risico op blikseminslag. Blijf dus niet bij elkaar maar zoek beschutting of blijf minstens 3 meter van elkaar.
Als een boom naast je huis wordt geraakt kan de spanning via de leidingen in de grond, zich naar je huis verplaatsen en slaat door op je elektrische apparaten. Als bliksem thuis inslaat kan er brand ontstaan, muren kunnen scheuren of inzakken.
Soms word je overvallen door een onweersbui en is er geen plek in de buurt om binnen te schuilen. Dan moet je voorzichtig zijn, want een ontmoeting met een bliksem is gevaarlijk en levert vaak ernstige verwondingen op, zoals brandwonden en zenuwschade.
Als een bom
"Als dit soort bliksem inslaat klinkt het alsof er een bom inslaat." Dit soort bliksem komt in slechts vijf tot tien procent van de gevallen voor.
Dat record komt nu in handen van een ontlading die op 18 juni 2020 plaatsvond boven de grens tussen Uruguay en Argentinië, en die zo'n 17 seconden duurde. Ter vergelijking: een gemiddelde bliksemschicht dooft al na zo'n 0,2 seconden weer uit.
Het lijkt een klassiek fabeltje, maar het is toch echt waar: vermijd contact met stromend water. Slaat de bliksem dichtbij in, dan zoekt de stroom een uitweg langs leidingen. Dus niet alleen een douche en een bad kunnen gevaarlijk zijn, of kranen in het algemeen, maar ook radiatoren.
Elke blikseminslag is nu eenmaal uniek! Bij naderend onweer kun je meren, plassen en zee het best vermijden.
In een open veld languit op je buik liggen
Als de bliksem vlakbij inslaat loop je namelijk het risico dat je in de wegvloeiende bliksemstroom ligt. Ga in plaats van liggen juist op je hurken zitten, met je voeten tegen elkaar aan.
Als de bliksem daar in slaat, kan het raam namelijk springen door de klap en de energie van de bliksem. Ook door metalen voorwerpen (dit kan zelfs een mobiele telefoon zijn) verplaatst de elektrische lading van onweer zich erg snel. Vermijd deze dus om bliksemschade te voorkomen.
Het is belangrijk om je ramen en deuren te sluiten bij onweer. Dat komt doordat ramen en deuren meestal van materialen zijn gemaakt die elektriciteit niet geleiden. Daardoor kan de bliksem niet door een raam of een deur heen – en vanzelfsprekend is de bliksem wel gevaarlijk als je ze open hebt staan.
Een blikseminslag is een gebeurtenis die ongeveer een op de twee miljoen mensen per jaar persoonlijk treft. Een aanzienlijk deel van de getroffenen overleeft dit natuurgeweld. Er zijn twee belangrijke mechanismen die tot letsel leiden: hartritmestoornissen en brandwonden.
Als de bliksem op het water inslaat gaat de stroom alle kanten uit en zal je raken. Over tientallen meters kan dit dodelijk zijn. Ben je bijvoorbeeld in een buitenzwembad en hoor je onweer? Ga er dan zo snel mogelijk uit.
Eén zo'n warmte onweersbui duurt gemiddeld 1/2 tot 1 uur. Maar blijven meestal op één plaats hangen.
Voorzorgsmaatregelen bij onweer
Bij naderend onweer kun je het beste ergens naar binnen gaan en daar wachten tot de bui over is getrokken. Het bos biedt geen bescherming. Schuil nooit onder bomen, een alleenstaande boom, langs een bosrand of in de buurt van een metalen afrastering.