Agressie en geweld worden vaak in één adem genoemd maar zijn niet hetzelfde. Iedere vorm van gewelddadig gedrag is altijd agressief, maar andersom zijn agressieve gedragingen niet altijd gewelddadig.
Van agressie en geweld is sprake wanneer een werknemer verbaal of fysiek wordt lastiggevallen, bedreigd of aangevallen. Dit kan veroorzaakt worden door mensen binnen de organisatie (collega's, leidinggevenden), maar ook door derden (klanten, cliënten, patiënten).
Er zijn 3 vormen van agressief gedrag: verbale, psychische en fysieke agressie.
Er zijn verschillende manieren om agressie te onderscheiden. Zo valt er o.a. onderscheid te maken tussen instrumentele agressie, frustratie agressie en pathologische agressie.
Er zijn verschillende manieren om met de gevoelde boosheid om te gaan. Je kunt je boosheid uiten, of niet uiten. Je boosheid uiten kan gebeuren op een adequate manier, maar ook op een niet- adequate manier. Wanneer boosheid direct en op een niet-ade- quate manier wordt geuit, spreken we van agressie.
Net zoals trillen een fysiek signaal van irritatie is, kunnen andere bewegingen ook indicatief zijn voor opkomende agressieve uitingen. Voorbeelden hiervan zijn het schudden met een vinger of het hoofd, het ballen van een vuist, of rusteloos schuifelen met een voet.
Als mensen op een constructieve manier met hun boosheid kunnen omgaan hoeft woede niet tot problemen te leiden. Wanneer iemand duidelijk zijn of haar grenzen aan kan geven, goed voor zichzelf kan opkomen en aan kan geven waar hij of zij behoefte aan heeft, noemen we zo iemand assertief en dat is gezond.
De gevolgen voor het individu variëren aanzienlijk, van demotivatie en minder voldoening van het werk, tot stress en schade aan de lichamelijke en/of geestelijke gezondheid. Er kunnen zich posttraumatische symptomen zoals angst, fobieën en slaapproblemen voordoen.
Agressie kan heel wat verschillende oorzaken hebben. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de agressor heel bewust iets van je gedaan wil krijgen. Ook drugs, alcohol of medicatie kunnen leiden tot agressie. Of het kan ontstaan vanuit een gevoel van onmacht, uit frustratie.
Agressie is volgens psychologen een aangeleerde gewoonte, het is dus iets anders dan de emoties waar je mee geboren wordt, zoals blijdschap, angst of boosheid. Ieder mens heeft zijn eigen opvoeding genoten, in zijn eigen omgeving. Agressie kan daarom bij iedereen anders zijn.
We spreken van geweld of gewelddadig gedrag als het agressieve gedrag doelbewust wordt gesteld. Bijvoorbeeld om schade aan te richten, de andere bang te maken, zijn goesting te krijgen, geld te verwerven, ... Psychisch agressief gedrag is een vorm van gewelddadig gedrag.
Emotionele of geestelijke mishandeling
Van emotioneel of geestelijk geweld is bijvoorbeeld sprake als een volwassen persoon een kind regelmatig uitscheldt, vernedert of het kind opzettelijk bang maakt.
Het kan agressie als (levens)energie activeren. De negatieve uitingsvorm van agressie wordt hier agressief-gewelddadig gedrag genoemd. Een positieve uiting is bijvoorbeeld strijdbaar zijn tegen een slopende ziekte of het afreageren in opruimen. Niemand wordt zomaar agressief-gewelddadig.
Geweld wordt wel gedefinieerd als een kracht van meer dan geringe betekenis uitgeoefend op personen of zaken. Hoewel men bijvoorbeeld ook wel spreekt over natuurgeweld, gaat het meestal om een doelbewuste actie van een of meer personen, al of niet met gevechtswapens of andere hulpmiddelen.
Fysiek geweld valt ook onder het Wetboek van Strafrecht, want dit is een strafbaar feit. Als je betrokken bent bij fysiek geweld is het noodzakelijk zijn om hier aangifte van te doen bij de politie.
Schelden, bedreigen en soms zelfs fysiek geweld: het komt in de zorg helaas steeds vaker voor. Inmiddels ervaart een groot deel van de zorgverleners agressie op de werkvloer. Soms is dat door eigen collega's, maar steeds vaker door patiënten, hun naasten en bezoekers.
Wie emoties opkropt, wordt op den duur ziek of raakt gefrustreerd. Af en toe je boosheid ventileren, is dus best gezond. Maar als je andermans grenzen overschrijdt, (bewust) schade berokkent aan iets of iemand, of als je met je woede iets probeert te af te dwingen ten koste van de ander, dan is er sprake van agressie.
De periodieke explosieve stoornis is een psychische aandoening. Wie aan deze aandoening lijdt, kan zijn woede of drift niet beheersen en vertoont buitensporig gewelddadig gedrag. In het DSM-V is de aandoening ingedeeld bij de stoornissen van de impulsbeheersing.
Soms kan een manier van kijken, iets zeggen of een bepaalde houding al agressie uitlokken. Interesse kan geïnterpreteerd worden als bemoeizucht ("Hé, wat kijk je nou? Heb ik iets van je aan?"), terwijl dat helemaal niet zo bedoeld is.
Onder verbale agressie wordt verstaan het verbaal of schriftelijk bedreigen, discrimineren, intimideren, ernstig beledigen of uitschelden van een persoon. We spreken van verbale agressie wanneer één of meerdere personen langdurig verbaal (mondeling) agressief gedrag uitoefenen tegen een andere persoon.
Er zit iets anders achter
Veel volwassenen hebben ook nooit geleerd om hun gevoel te herkennen en reageren uit gewoonte altijd boos. Met een muur van boosheid schrik je mensen af en ben je minder kwetsbaar. Toch is het goed om je af te vragen of er iets anders achter jouw boosheid zit.
Wat gebeurt er bij boosheid of woedeaanval in de hersenen? Kenmerkend voor een driftbui is dat lichaam en geest volledig zijn overgenomen door wat we ook wel het "reptielenbrein" noemen. Dit is het deel van de hersenen wat voor overleving zorgt en gereguleerd wordt door met name onze emoties.
Boosheid kan enorm veel oorzaken hebben. Meestal is woede een reactie op een situatie die ons in gevaar brengt. Bijvoorbeeld als anderen handelen op een manier die niet in overeenkomst is met onze belangen, wanneer ons iets ontzegt wordt of wanneer we ons doel niet kunnen bereiken.
Deze en andere soorten angst zijn vaak de oorzaak van passief agressief gedrag: angst om afgewezen te worden, verlatingsangst, bindingsangst, angst voor conflict, angst voor ontmaskering en ga zo maar door.
Agressie is handelen waarbij bewust of onbewust schade wordt toegebracht. Dikwijls gaat het om schade aan personen of materiaal. Het gedrag dat hiermee gepaard gaat, overschrijdt de grenzen van wat algemeen acceptabel is.