Agentschappen hebben een eigen administratie en een resultaatgericht sturingsmodel. Een zelfstandig bestuursorgaan (zbo) is een organisatie die zelfstandig bepaalde overheidstaken uitvoert en niet direct onder het gezag van een minister valt.
Een zelfstandig bestuursorgaan (zbo) voert een overheidstaak uit. Zbo's hebben een bijzondere positie binnen de Rijksoverheid. Zbo's oefenen ten eerste meestal openbaar gezag uit. Dit houdt in dat een zbo iets kan gebieden of verbieden.
Van een zelfstandig bestuursorgaan is sprake als het orgaan niet hiërarchisch ondergeschikt is aan de minister. In het zbo-register staan de zbo's van de centrale overheid.
Een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO) is een een bestuursorgaan van de centrale overheid dat niet onder een minister valt. ZBO's zijn "bekleed met openbaar gezag". Dat wil zeggen dat ze bevoegd zijn bepaalde taken uit te voeren en daarvoor ook instrumenten tot hun beschikking hebben.
In opdracht van het toenmalig ministerie van Infrastructuur en Milieu (nu: Waterstaat) heeft adviesbureau PricewaterhouseCoopers (PWC) de eerste standaard vijfjaarlijkse evaluatie van het CBR als zelfstandig bestuursorgaan (zbo) uitgevoerd.
De CBR-locatie in Rotterdam heeft met 36,1 procent het laagste slagingspercentage van Nederland; Maastricht scoort het beste met 63,4 procent.
Het Agentschap bezit rechtspersoonlijkheid en financiële zelfstandigheid.
Het Kadaster is geen overheidsinstelling zoals een gemeente of een ministerie. Het is een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO). Dit houdt in dat het Kadaster een zelfstandige organisatie is.
Binnen de publieke sector vinden we de volgende type organisaties: gemeenten, zelfstandige bestuursorganen (ZBO's), de ministeries (het Rijk) en de provincies.
In 2000 waren er tenminste 431 zbo's in Nederland. Sinds 1993 zijn er door fusies, wetswijzigingen en een definitie-strijd 324 zbo's opgeheven, maar zijn ook 207 nieuwe zbo's opge- richt. Dat betekent dat bijna 50% van de zbo's die in 2000 bestond, nà het verschijnen van het rapport van de Rekenkamer is opgericht.
Minister verantwoordelijk voor agentschappen
Het Rijk heeft 28 agentschappen. Bijvoorbeeld Rijkswaterstaat (RWS), Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).
2 De Koning als (niet) bestuursorgaan
Volgens de Afdeling is de Koning geen bestuursorgaan in de zin van de Awb (en de Wob).
Het college van burgemeester en wethouders en de burgemeester zijn beide bestuursorgaan in de zin van de Awb. Het gaat bij deze bevoegdheid om het nemen van besluiten zoals bedoeld in de Awb.
Bestuursorganen van de staat zijn onder andere: regering, minister, staatssecretaris; bij een Mulderfeit: de officier van justitie. Bestuursorganen van de provincie zijn (art. 6 Provinciewet): de commissaris van de Koning (CvdK), Provinciale Staten (P.S.) en het college van Gedeputeerde Staten (G.S.).
De Dienst Uitvoering Onderwijs (voorheen Informatie Beheer Groep en Centrale Financiën Instellingen) is een zelfstandig bestuursorgaan van de Nederlandse overheid, dat in opdracht van de minister van Onderwijs een aantal onderwijswetten en -regelingen op het gebied van financiering en informatiebeheer uitvoert.
Openbare universiteiten zijn publiekrechtelijke rechtspersonen en dus bestuursorganen (dit geldt ook voor de enkele openbare basisschool die nog rechtstreeks valt onder een gemeente).
1:1 Awb: 'Onder bestuursorgaan wordt verstaan: a. een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld, of b.een ander persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed.
De bronhouder van een gemeenschappelijke regeling is het openbaar lichaam, de bedrijfsvoeringsorganisatie of het gemeenschappelijk orgaan, die ook regionaal samenwerkingsorgaan worden genoemd (zie hieronder).
Hieronder vallen bijna alle overheidsorganisaties: ministeries, waterschappen, provincies, gemeentes, het UWV, de Sociale Verzekeringsbank (SVB) en de politie. Ook particuliere instellingen met een overheidstaak, zoals de Stichting Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR), vinden wij een overheidsorganisatie.
De gegevens in onze registraties zijn volgens de wet voor iedereen toegankelijk en openbaar. Hiermee is de rechtszekerheid in het vastgoedverkeer gewaarborgd en ontstaat er geen misverstand over wat van wie is. Het Kadaster registreert onroerende zaken, zoals woningen en bedrijfspanden en de rechten die hierop rusten.
In 2020 heeft de regering een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend over ProRail, nadat de Afdeling advisering daarover had geadviseerd. Dat wetsvoorstel regelde dat de besloten vennootschap ProRail B.V.werd omgevormd tot een zelfstandig bestuursorgaan (zbo).
Het RIVM is een zelfstandig onderdeel (agentschap) van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ( VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ) ).
DICTU is een agentschap van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
Gedecentraliseerde agentschappen helpen bij de uitvoering van EU-beleid. Zij helpen ook bij de samenwerking tussen de EU en de nationale overheden door technische en specialistische expertise en kennis van de EU-instellingen en nationale instanties te bundelen.