Handelingsbekwaamheid is de wettelijk gedefinieerde geschiktheid van een individu, om zelfstandig rechtshandelingen te verrichten.
Wanneer iemand 18 jaar of ouder is, is hij meerderjarig. Volgens de wet is hij dan ook handelingsbekwaam. Dat betekent dat hij zelfstandig rechtshandelingen mag verrichten en daar ook verantwoordelijk voor is. Hij mag dingen kopen, een contract afsluiten, geld lenen, trouwen, scheiden, etc.
Iedere persoon is in principe handelingsbekwaam. Dat wil zeggen dat iedere persoon rechtshandelingen kan verrichten. Handelingsonbekwaam zijn minderjarigen en onder curatele gestelden. Als een handelingsonbekwaam iemand een rechtshandeling verricht is die handeling vernietigbaar.
Het gaat meestal om mensen die niet goed voor zichzelf kunnen zorgen zoals verstandelijk gehandicapten, psychiatrisch patiënten, dementerende ouderen, of verslaafden (bijv. aan gokken, alcohol, drank of drugs). Mensen die failliet zijn, raken niet handelingsonbekwaam, maar worden beschikkingsonbevoegd.
Iemand kan niet meer zelf handelen
Hij of zij is handelingsonbekwaam. De wet kent een oplossing voor deze situaties: de persoon wordt door de rechter onder curatele gesteld; of. over de bezittingen van de persoon wordt door de rechter een beschermingsbewind ingesteld.
Als u zelf niet meer kunt beslissen over uw medische behandeling, kijkt de arts eerst of u een wilsverklaring heeft geschreven. Hierin staat wat er moet gebeuren in zo'n situatie. Er staat ook of u iemand die namens u praat, heeft aangewezen. Als dit niet zo is, dan vraagt de arts uw naasten om te beslissen.
Wanneer iemand 18 jaar of ouder is, is hij meerderjarig. Volgens de wet is hij dan ook handelingsbekwaam. Dat betekent dat hij zelfstandig rechtshandelingen mag verrichten en daar ook verantwoordelijk voor is. Hij mag dingen kopen, een contract afsluiten, geld lenen, trouwen, scheiden etc.
Curatele is een manier om iemand te beschermen die niet goed voor zijn geldzaken, bezit en persoonlijke zaken kan zorgen. De rechter stelt een curator aan die dit voor hem doet. Iemand die onder curatele staat is handelingsonbekwaam.
Een handelingsonbekwame kan geen onaantastbare rechtshandelingen verrichten. Dit betekent dat de rechtshandelingen die toch worden verricht aantastbaar zijn. Ze kunnen nietig zijn, maar ook vernietigbaar. Als het gaat om een overeenkomst, kan deze vernietigd worden indien die is gesloten door een handelingsonbekwame.
De vrederechter onderzoekt wat die persoon nog zelf kan doen en wat niet meer, al dan niet tijdelijk. Voor datgene wat die de te beschermen persoon niet meer zelfstandig kan doen, wordt hij onbekwaam verklaard en krijgt hij een bewind- voerder aangewezen.
Handelingsonbekwaamheid wil zeggen dat iemand iets niet mag, terwijl wilsonbekwaamheid inhoudt dat iemand iets niet kan, de gevolgen ervan niet overziet, het niet snapt.
De onder bewind gestelde persoon is handelingsonbevoegd. Iemand voor wie een mentorschap is ingesteld, kan niet meer zelfstandig beslissingen over zijn verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding.
Verschil handelingsonbekwaamheid
Het verschil tussen handelingsonbekwaam en handelingsonbevoegd is dat de persoon volledig geen rechtshandelingen kan verrichten zonder toestemming. Een voorbeeld van handelingsonbevoegdheid is een failliet persoon die geen bevoegdheid meer heeft om zijn huis te verkopen.
Als iemand wilsonbekwaam is (geworden), vraagt de arts aan een vertegenwoordiger van de patiënt om beslissingen te nemen. De patiënt kan daar van tevoren iemand voor aanwijzen. Heeft iemand dat niet gedaan, dan is een familielid de wettelijk vertegenwoordiger. Bijvoorbeeld een echtgenoot, een ouder of een kind.
Iedere persoon is rechtsbekwaam, maar daarom nog niet procesbekwaam. Procesbekwaamheid en handelingsbekwaamheid lopen hand in hand. Wie handelingsonbekwaam is kan bepaalde rechten niet zelf en zelfstandig uitoefenen waardoor hij ook niet alleen voor rechter kan verschijnen.
Door dementie raakt iemand op een gegeven moment wilsonbekwaam. Dit betekent dat de persoon met dementie de gevolgen van zijn handelen of beslissingen niet meer goed kan overzien.
Wanneer u of uw naaste wilsonbekwaam wordt bevonden en er is geen levenstestament of volmacht opgesteld, dan krijgt u met de kantonrechter te maken. Een bewindvoerder of curator wordt dan verantwoordelijk voor financiële zaken. Voor medische zaken kunt u worden bijgestaan door uw partner of naaste familie.
Heeft je naaste niets geregeld en is ze wilsonbekwaam, dan is voor financiële zaken een beschermingsbewind of curatele nodig. De kantonrechter is de persoon die de vertegenwoordiger benoemt. Zowel beschermingsbewind als curatele zijn ingrijpende maatregelen om de belangen van je naaste te beschermen.
De kosten voor het aanvragen van een handlichting liggen tussen de € 1.000 en € 1.500. Deze kosten zijn het eerste jaar aftrekbaar.
Handelings(on)bekwaamheid is de wettelijk gedefinieerde (on)geschiktheid van een individu (natuurlijk persoon), om zelfstandig rechtshandelingen te verrichten.
Een notaris zal aan een dergelijke verkoop van de woning zonder de vereiste toestemming zijn medewerking niet verlenen. Als uw echtgenote op het moment van verkoop nog wilsbekwaam is, kan zij rechtsgeldig mee tekenen en kunt u dus gewoon de woning verkopen.
Uit deze onderzoeken blijkt dat schizofrenie niet gelijk staat met wilsonbekwaamheid, waarbij patiënten voor- en nadelen niet redelijk kunnen waarderen en/of niet zelfstandig kunnen beslissen over deelname aan weten- schappelijk onderzoek.
Wie betaalt de bewindvoerder? Het is aan de onder bewind gestelde persoon (de rechthebbende) om zijn bewindvoerder te betalen. Is de rechthebbende hiertoe zelf niet financieel in staat, dan kan hij hiervoor bijzondere bijstand bij de gemeente aanvragen.