Liggen of zitten is net zo slecht of net zo goed. Het is net zo slecht, omdat je in beide gevallen niet beweegt. De mens is ook gemaakt om te bewegen. Indien je te veel zit of ligt, kun je lichamelijke klachten krijgen.
Het veel en langdurige stilzitten of liggen kan onder meer leiden tot vetopslag rondom het hart, slechte botkwaliteit bij vrouwen en hoge bloeddruk. Veel ouderen zijn zich volgens de hoogleraar niet bewust van de gevaren van het zogeheten 'sedentair gedrag'.
Er is nog geen norm vastgesteld hoeveel je maximaal mag zitten per dag. Onderzoek heeft wel uitgewezen dat mensen die dagelijks 8 tot 11 uur zitten een grotere kans hebben op vroegtijdig overlijden dan mensen die minder dan 4 uur per dag zitten.
Langdurig zitten kan zorgen voor veranderingen in onder meer de insulineniveaus, insulinegevoeligheid en plasmavetten in het bloed. Dit zou het grotere risico op diabetes type 2 en hart- en vaatziekten kunnen verklaren.
Hoe lang mag je per dag zitten
Volgens Sielhorst is het een kwestie van tijd voordat er een norm komt van de wereldgezondheidsorganisatie WHO: "Mensen moeten niet meer dan 30 minuten tot een uur onafgebroken zitten. Vier uur per werkdag zitten is ongezond.
Voeding is ongezond als het te veel is: te veel verzadigd vet, te veel zout of gewoon te veel eten. Te veel eten leidt tot overgewicht, wat diabetes en een te hoog LDL-cholesterol tot gevolg kan hebben. Te veel verzadigd vet en en te veel zout verhogen het risico op slagaderziekte, met of zonder overgewicht.
De gemiddelde Europeaan zit zo'n 5,2 uur per dag, en dat brengt gezondheidsrisico's met zich mee. Maar wist je dat lang staan ook niet goed is? Medewerkers die voor langere periodes staand werk doen, lopen namelijk dubbel zo veel risico op hart- en vaatziektes dan hun collega's die zittend werk doen.
Een zittend (seditair) bestaan wordt ook geassocieerd met hoge bloeddruk en hoog cholesterol. Dit kan eerder leiden tot hart- en vaatziekten en bijvoorbeeld diabetes. Zelfs depressies en sommige vormen van kanker worden geassocieerd met te lang zitten! Evenals overgewicht en vroegtijdig overlijden.
Recent onderzoek toont aan dat wie vaak lang stilzit meer dan 2 keer zoveel kans heeft om diabetes te ontwikkelen, en bijna 2,5 keer zoveel risico op hart- en vaatziekten. Zelfs mensen die naast hun zittende dagtaak voldoende beweging nemen of sporten, blijken een hoger risico op gezondheidskwalen te lopen.
Bij het zitten leg je ook druk op je ledematen, vooral dan de spieren in je onderlichaam. Die druk snijdt je zenuwen en (slag)aders af waardoor het bloed niet voldoende circuleert. De spieren missen dus bloedtoevoer, voelen verdoofd en kunnen zelfs opzwellen. Als we onze spieren niet gebruiken, worden ze ook zwakker.
Even zitten kan heel fijn zijn. Het vermindert stress en helpt je lichaam te herstellen van bijvoorbeeld een sportieve inspanning. Toch is ons lichaam niet gemaakt voor een zittend bestaan. Veel werkenden hebben fysieke klachten zoals rug- en nekklachten door langdurig zitten of te weinig bewegen op het werk.
Veel minder bekend is echter dat 'zitten' een minstens zo grote risicofactor is voor het krijgen van hart- en vaatziekten of kanker. Zitten heet niet voor niets ook wel het nieuwe roken. In de medische wereld wordt ook wel over het 'sedentary death syndrome' gesproken, oftewel: je 'dood'zitten.
Maar hoe vaak kun je het beste je plek verlaten? Volgens de Amerikaanse osteopaat Xerxes Dalal kun je het beste 40 keer per dag even opstaan om lichamelijke klachten te minderen of te voorkomen.
Als je op je rechterzij slaapt, zet je druk op je lever en verhinder je zo een optimale werking van het orgaan. Zeker als je buik dikker wordt. Ben je een rugslaper? Dan duwt de baby tegen je aorta, vena cava en belangrijke organen.
Als buikslaper kan u beter één been optrekken, dit vermindert de druk in de lage rug aanzienlijk en stabiliseert het bekken. U kiest best voor een medium tot harde matras. Eet en drink niet te zwaar 's avonds. Idealiter eet u niets meer tot 2 à 3 uur voor het slapen gaan.
Wanneer je op je linkerzij ligt, is het gemakkelijker voor je lichaam om bloed rond te pompen. De aorta maakt vanaf je hart namelijk een bocht via de linkerkant om bij de buik te komen. Lig je op je rechterzij, dan moet het bloed eerst omhoog gepompt worden en dit kost meer moeite dan naar beneden.
Mensen die niet aan de beweegnorm voldoen zijn inactief. Deze manier van leven verkort de levensverwachting en veroorzaakt op termijn chronische ziekten zoals hart- en vaataandoeningen en diabetes type 2. Ook overgewicht en depressie worden in verband gebracht met een inactieve levensstijl.
Bewegen verkleint de kans op hart- en vaatziekten, diabetes, depressieve klachten, borstkanker, darmkanker, geestelijke achteruitgang en dementie. Beweeg minimaal 2,5 uur per week actief (bijvoorbeeld wandelen, fietsen, hardlopen, voetballen, fitness, dansen, vechtsport).
Volgens Australisch onderzoek is de 'zitziekte' verantwoordelijk voor bijna zeven procent van alle sterfgevallen. Naar alle waarschijnlijkheid verhoogt langdurig zitten de kans op diabetes en hart- en vaatziekten. Sommige onderzoeken zien een relatie met depressies, een aantal vormen van kanker en bewegingsproblemen.
Allereerst is zitten vaak problematisch, omdat we vaak in de verkeerde houding zitten: met gebogen rug en ingezakte schouders. Deze houding zorgt voor een langdurige belasting voor de rug die schade toebrengt aan de ruggengraat en de kapsels en spieren die de ruggengraat ondersteunen.
De beweegrichtlijn voor volwassenen en ouderen is als volgt: Bewegen is goed, meer bewegen is beter. Doe minstens 150 minuten per week aan matig intensieve inspanning, verspreid over diverse dagen. Langer, vaker en/ of intensiever bewegen geeft extra gezondheidsvoordeel.
Voldoende bewegen kan de kans op hart- en vaatziekten 20 tot 30% verlagen. De bloeddruk verlaagt, waardoor de kans op bijvoorbeeld een hartinfarct of beroerte kleiner is.
Iemand van 65 kilo die elke dag 6 uur staat in plaats van te zitten, verbrandt daarmee zo'n 54 kilocalorieën extra per dag – vergelijkbaar met het aantal calorieën in een cappuccino zonder suiker. Met staan in plaats van zitten kun je in totaal zo'n 2,5 kilo per jaar verliezen, schrijven de onderzoekers.
Een gezonde sta-werkplek
Je hart pompt bij staand werken 10 x zoveel bloed rond in je lichaam. Een effectieve bloedcirculatie houdt je scherper. Je lichaam is niet ontworpen om veel te zitten, hierdoor kun je klachten krijgen. Wissel je je houding af met staan, dan reduceer je de kans op rug- schouder- en nekklachten.
Voetklachten bij staand werk
Als je je voeten langdurig eenzijdig belast, hebben de gewrichten, pezen en ligamenten het zwaar te verduren en kunnen ze overbelast raken. Mensen die veel stilstaan en lopen tijdens hun werk hebben aan het eind van een werkdag sneller last van drukpijn en pijngevoeligheid onder de voet.