Stress is niet per definitie ongezond. Je hebt een bepaalde mate van stress nodig om goed te kunnen functioneren. Gezonde stress is de spanning die je voelt voor een examen, optreden, sollicitatiegesprek of andere spannende gebeurtenis. Stress zorgt ervoor dat je extra alert kunt reageren en geconcentreerd kunt werken.
Stress kun je onderscheiden tussen acute en chronische stress. Ook wel gezonde of ongezonde stress. Het is normaal om in bepaalde situaties spanning te krijgen, zoals bij een belangrijke presentatie of bij een (rij)examen. Dat noemen we ook wel acute stress en dit zorgt ervoor dat je 'op scherp staat'.
Om optimaal te kunnen presteren hebben we een bepaalde mate van spanning en dus stress nodig. Positieve stress is bijvoorbeeld de spanning die ene plezierige gebeurtenis oproept, zoals voor een wedstrijd of voor vakantie. Na enige tijd verdwijnt deze spanning weer en keert het lichaam terug in een toestand van rust.
Normaliter blijft stress gezond als je lichaam de kans krijgt om na een stressreactie weer in een ruststand terug te keren. Dus na het leveren van de (bijzondere) prestatie of wanneer het gevaar of de bedreiging is geweken.
Door stress kan je jouw eetlust bijvoorbeeld verliezen, waardoor het mogelijk is dat je afvalt. Dit kan gebeuren om verschillende redenen: Je stofwisseling versnelt. Door het cortisol en de verhoogde adrenaline in je lichaam word je stofwisseling versnelt en gaat je hartslag omhoog.
Spanningshoofdpijn voelt aan als een lichte tot matige hoofdpijn die vaak begint aan de zijkanten van het hoofd en is eerder zeurend en dof. Sommige mensen ervaren ook een druk op het voorhoofd door stress. Spanningshoofdpijn veroorzaakt inderdaad eerder een drukkende pijn, die aanvoelt als een soort band om het hoofd.
Positieve stress werkt stimulerend, negatieve stress is ondermijnend en ongezond! Positieve stress is voor iedereen herkenbaar. Je moet een deadline halen, je lichaam schiet vol adrenaline. Yes … je hebt de deadline gehaald en uitstekend werk afgeleverd.
Is stress altijd slecht? Stress hoeft niet altijd negatief te zijn: het is een belangrijk overlevingsmechanisme. Het maakt je klaar om in actie te komen. Af en toe wat stress ervaren is niet schadelijk.
Ieder mens heeft in bepaalde periodes last van stress. Het is een vorm van spanning die te voelen is in het lichaam: een droge mond, versnelde hartslag, spieren spannen zich aan. Stress is niet per se slecht: het zorgt ervoor dat we alert en gefocust zijn bij belangrijke of gevaarlijke gebeurtenissen.
Negatieve stress staat ook bekend onder distress. Eustress is een positieve vorm van stress met een gunstig effect op gezondheid, motivatie, prestaties en emotioneel welzijn. Want positieve stress produceert positieve gevoelens zoals opwinding, betekenis, tevredenheid en geluk.
Het stressniveau wordt aangegeven op een schaal van 0 tot 100, waarbij 0 tot 25 een rusttoestand, 26 tot 50 een laag stressniveau, 51 tot 75 een gemiddeld stressniveau en 76 tot 100 een hoog stressniveau aangeeft. Als je je stressniveau kent, kun je stressvolle momenten op een dag beter identificeren.
Stress is meetbaar
Chronische stress kan biologisch gemeten en aangetoond worden. Via een bloedname kunnen bepaalde bloedmarkers (vb cortisol) opgespoord worden, Microscopisch onderzoek van hersenweefsel kan duidelijk schade aantonen aan de verbindingen tussen de hersencellen (dendritische schade).
Via de optische hartslagsensor verzamelt het horloge hartslaggegevens om vervolgens de interval (tijdsduur) tussen hartslagen te bepalen. De wisselende tijdsduur tussen elke hartslag wordt geregeld door het autonome zenuwstelsel. Hoe minder variabiliteit tussen de hartslagen, hoe hoger jouw stresslevel.
Ons afweersysteem houdt de bacteriën prima onder controle, totdat stress-hormonen de afweer onderdrukken – en daarvoor is hard bewijs. Stress kan dus een duw richting ziekte geven. En dan niet alleen richting psychische klachten zoals overspannenheid of burn-out, maar bijvoorbeeld ook de oogziekte serosa.
Veel mensen die iets heftigs meemaken, hebben last van emotionele en lichamelijke reacties. Dat is heel normaal. We horen vaak dat mensen last hebben van stressklachten zoals hoofdpijn, spanningen, huilbuien en nare herinneringen.
Acute stress
Als u even last heeft van stress, voelt u spanning in uw lichaam. Bijvoorbeeld bij een naderende deadline of in een gevaarlijke situatie. Uw lichaam maakt adrenaline aan, uw ademhaling versnelt, en uw bloeddruk en hartslag stijgen.
U heeft het gevoel dat u geen grip meer heeft op uw situatie. Het lukt u niet meer om uw dagelijkse bezigheden goed te blijven doen. Heeft u deze klachten al een halfjaar, en bent u vooral moe en uitgeput? Dan heeft u een burn-out.
Aanhoudende vermoeidheid is een van de eerste symptomen van je lichaam dat het allemaal wat teveel wordt. Wanneer je langdurig veel stress, angsten of spanningen ervaart, schiet het lichaam namelijk in de bekende 'vecht-of-vluchtstand', waarbij onder andere de hartslag en de ademhalingsfrequentie omhoog gaan.
Door stress spannen uw spieren aan, ook die in uw ogen. Hierdoor neemt uw gezichtsscherpte af. Het wazig zien door stress is een tijdelijke klacht. Zodra de stress minder wordt, wordt uw zicht weer helderder.
Bij acute stress maakt het lichaam een stofje aan waarbij de eetlust even wegvalt. Het cortisolniveau gaat omhoog en als het langdurig hoog blijft, geeft dat trek in suikerrijke en vette voeding met veel calorieën, zoals patat en een reep chocolade. Dat kan zorgen voor obesitas.
Cortisol, het antistresshormoon, wordt geassocieerd met het vet op de buik. Als dit hormoon in hoge mate aanwezig in het lichaam, worden alle vetreserves verbrand voor die rond de buik wordt aangesproken. Dit hormoon kan ook beïnvloed worden door bepaalde voeding of veranderingen in levensstijl.