De giftigheid van jakobskruiskruid wordt veroorzaakt door pyrrolizidine alkaloïden (PA's) die in alle kruiskruiden voorkomt. Dit stofje zit in de hele plant, maar er wordt gesuggereerd dat in de bloemen en stelen de meeste gifstoffen aanwezig zijn. Zelfs de zaden zijn giftig.
Is jakobskruiskruid echt giftig? Ja, de plant is zeker giftig. De stoffen die de giftigheid veroorzaken zijn pyrrolizidine alkaloïden. Het gif grijpt vooral aan op de lever, maar ook in mindere mate op de nieren en longen.
Zowel de bladeren als de bloemen zijn giftig en het gif wordt permanent in de lever opgeslagen en veroorzaakt daar ernstige schade. De dodelijke hoeveelheid is ongeveer 3 tot 7% van het lichaamsgewicht.
Alle delen van de plant Jacobskruiskruid bevatten giftige stoffen. Dit zijn de zogenaamde Pyrrolizidine Alkaloïden (PA's). De stoffen worden geproduceerd om vraat door herbivoren (zoogdieren, insecten) tegen te gaan.
Schapen zijn veel beter bestand tegen de giftige stoffen van het jacobskruiskruid. Ze hebben enzymen in hun maagdarmkanaal die de alkaloiden gedeeltelijk onschadelijk maken. Daarom kunnen zij er wel van eten zonder ziek te worden.
Handmatig verwijderen, regelmatig maaien, natuurlijke vijanden. U kan jakobskruiskruid bestrijden door de plant handmatig te verwijderen (met wortels) of herhaaldelijk te maaien (voor de zaadzetting).
Chemisch bestrijden van Jacobskruiskruid is mogelijk. Hiervoor wordt vaak 2.4 D of MCPA gebruikt, maar zo'n middel slaat niet aan bij een grote plant. Glysofaat, de werkzame stof van Round-up, is ook effectief tegen Jacobskruiskruid.
Jacobskruiskruid is 30-90 cm hoog en heeft gele bloemetjes. De stengel is alleen boven het midden vertakt en is meestal rood/paars maar soms ook groen. Aan de bovenkant is de stengel donkergroen en glad, de onderkant van de stengel heeft viltachtige haartjes.
Jacobskruiskruid (Senecio jacobaea) is een bekende giftige plant in Nederland. Dit is een plant die in de zomer opvallende gele bloemen heeft.
Kortom: lavendel uit de tuin kun je gerust eten. Het verhaal dat lavendel giftig is komt mogelijk doordat de planten in tuincentra bespoten zijn. Op deze planten (zelfs op kruiden zoals peterselie die je in tuincentra kunt kopen) staat dan aangegeven dat de planten niet eetbaar zijn.
Jacobskruiskruid en Sint-Janskruid hebben beiden een straal van gele bloempjes, Boerenwormkruid lijkt op Jacobskruiskruid maar heeft geen stralenkrans maar bolvormige bloemen.
De gifstoffen in Jakobskruiskruid, pyrrolizidine alkaloïden (PA's), zijn niet schadelijk voor de insecten zelf. En dat is natuurlijk logisch, een plant wil graag bestoven worden. Dus mocht je je zorgen maken om alle andere insecten: no worries, die zijn alleen maar blij met wat Jakobskruiskruid te bieden heeft.
Een van de meest opvallende overdag actieve nachtvlinders is wel sint-jacobsvlinder en deze komt inmiddels overal in Nederland voor. Dat is vooral iets van de laatste tientallen jaren, want vroeger was het toch voornamelijk een duinvlinder. Nog steeds is de soort in de duinen het meest talrijk.
Naast rauwe kip, voedsel dat op de grond gevallen is en andere dingen die je achter uit het keuken kastje vist, kunnen deze voedingsmiddelen meer dan alleen wat buikkrampen veroorzaken. Niet de vruchten zelf maar de pitten van kersen, abrikozen nectarines en perziken bevatten veel van de giftige stof cyanide.
Alle delen van de plant zijn giftig voor de mens en de meeste zoogdieren. Bij het eten van de plant wordt het gif opgeslagen in de lever en tast dus uiteindelijk de lever aan. De bloemen zijn twee maal zo giftig als de bladeren.
Jacobskruiskruid is een inheemse plant. Vroeger kwam de soort vooral in de wat drogere duingebieden voor. Maar door een vergissing is de plant ingezaaid op bermen, dijken en taluds. Door de droge zomers van de afgelopen jaren breidde het gele kruid zich snel uit.
Op dit moment wordt klein kruiskruid beschouwd als een giftige plant. In 'Gevaarlijke planten' van Fred De Vries staat: 'De hele plant is dodelijk giftig, zowel voor mens als dier. ' De oorzaak zijn pyrrolizidine alkaloïden (o.a. senecionine) die het weefsel van de lever aantasten.
De plant is giftig. Hoge doses veroorzaken duizeligheid, krampen, buikpijn en kunnen dodelijk zijn. Omdat de olie die uit de plant kan worden gewonnen in principe giftig is, is het in de Verenigde Staten zelfs verboden om Boerenwormkruid te verkopen.
Sint-Janskruid
Bij vergiftiging kan zonnebrand worden waargenomen. Dit wordt veroorzaakt doordat de gifstof (hypericine) zich opstapelt in de huid en deze zeer gevoelig maakt voor zonnebrand (fotosensibilisatie). Voor paarden is 2 kg vers blad voldoende om symptomen te veroorzaken.
Giftigheid: Giftig. Bodem: Zonnige, open plaatsen (pionier) op matig voedselrijke grond. Groeiplaatsen: Braakliggende grond, bermen (omgewerkte plaatsen), haventerreinen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), oude muren en gebergten.
Er komen veel verschillende planten voor die giftig zijn voor paarden. Beruchte giftige planten zijn jacobskruiskruid, taxus, buxus, hulst, heermoes, adelaarsvaren, waterscheerling en klaver. Ook de minder bekende acacia en esdoorn kunnen voor grote problemen zorgen.
Viltig kruiskruid staat op de Nederlandse Rode Lijst van 2012 als algemeen voorkomend, maar matig afgenomen. Net zoals alle andere in Nederland voorkomende kruiskruiden bevatten alle delen van de plant giftige pyrrolizidine-alkaloïden.
Boerenwormkruid (Tanacetum vulgare) is licht giftig, gedroogd niet meer. Dit kruid heeft een geneeskrachtige werking in zeer lage dosering. Zo nu en dan een hapje kan geen kwaad. Let wel op bij drachtige merries: boerenwormkruid kan abortus veroorzaken.
De plant wordt her en der als een groente gezien en is veilig voor menselijke consumptie. De jonge bladeren kunnen als salade gegeten worden, gekookt als groente of zelfs als een soort zuurkool worden ingemaakt.