Van een wederkerige overeenkomst is sprake wanneer de contractspartijen zich over en weer verbinden zodat er verbintenissen ontstaan voor beide partijen. Beide partijen zijn dan tegelijk schuldeiser én schuldenaar.
Een partij heeft maar verplichtingen. Dit wordt een niet-wederkerige overeenkomst genoemd. Er zijn ook meerzijdige rechtshandelingen waar er geen overeenkomst is. Voor een overeenkomst is er een wilsovereenstemming tussen de partijen vereist.
Een wederkerige overeenkomst.
Wanneer de contractanten zich over en weer t.a.v. elkaar verbinden zodat er van in het begin verbintenissen ontstaan voor elke partij, spreken we van een wederkerige overeenkomst. Beide partijen zijn dan tegelijk schuldeiser én schuldenaar.
Een overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere een verbintenis aangaan. We zagen eerder al dat een overeenkomst een meerzijdige rechtshandeling is. Rechtshandelingen zijn handelingen waarvan degene die die handeling verricht, het rechtsgevolg beoogt.
Eenzijdige rechtshandelingen zijn rechtshandelingen die door één partij die bij de overeenkomst is betrokken worden gedaan. Voorbeelden van eenzijdige rechtshandelingen zijn: het beëindigen van het huurcontract of het ontslag van een werknemer.
Een overeenkomst is meestal wederkerig, wat wil zeggen dat er voor partijen over en weer rechten en plichten ontstaan. Zo heeft bij een koopovereenkomst de koper recht op levering van hetgeen hij volgens de overeenkomst koopt en is hij verplicht hiervoor te betalen.
Een tweezijdige rechtshandeling is een rechtshandeling waarvoor twee afzonderlijke partijen samen hun wil moeten uiten om te kunnen bestaan (contract …).
Een ongerichte eenzijdige rechtshandeling wordt niet jegens een specifieke andere persoon gedaan. Een voorbeeld daarvan is het maken van een testament.
Eenzijdig of meerzijdig
Voor een eenzijdige rechtshandeling is slechts van één persoon een op rechtsgevolg gerichte wil vereist. Bij een meerzijdige rechtshandeling is van alle betrokken personen een op rechtsgevolg gerichte wil vereist.
Als een verbintenis ontstaat uit de wet, dan is sprake van een gebeurtenis of handeling waar de wet het gevolg aan verbindt van het ontstaan van een verbintenis. Er is dus geen overeenkomst voor nodig, om dit gevolg (een verbintenis) te doen ontstaan.
Uittreksel uit het oud burgerlijk wetboek.
Een contract is een overeenkomst waarbij een of meer personen zich jegens een of meer andere verbinden iets te geven, te doen, of niet te doen. Een juiste lezing zou evenwel zijn: een verbintenis is de verhouding tussen partijen om iets te geven, te doen, of niet te doen.
6.De schenking is een meerzijdige rechtshandeling – in het bijzonder een eenzijdige overeenkomst – en komt tot stand door aanbod en aanvaarding (art. 6:217 BW).
Bij wederkerig ligt meer de nadruk op het 'heen-en-weer', terwijl wederzijds vooral doelt op beide partijen. Daarom stond vroeger op een trouwaankondiging niet: Namens onze wederkerige ouders, maar Namens onze wederzijdse ouders. Een wederkerend probleem voor veel taalgebruikers is het gebruik van 'zich'.
Heb je een overeenkomst met een bedrijf of persoon, maar houdt die zich niet aan de gemaakte afspraken? Dan kun je de andere partij in gebreke stellen, de overeenkomst ontbinden, jouw geld terug vragen of een schadevergoeding eisen.
Op grond van artikel 3:39 BW en artikel 3:40 BW kan een rechtshandeling nietig zijn. Als een rechtshandeling niet in de voorgeschreven vorm is verricht, is deze nietig. Ook als een rechtshandeling door zijn inhoud of strekking in strijd is met de goede zeden of de openbare orde, is deze nietig.
Een ongeldige rechtshandeling is nietig. De gronden voor nietigheid staan in de wet. Als een rechtshandeling nietig is, dan is het alsof de rechtshandeling nooit heeft bestaan. Nietigheid geschiedt van rechtswege, dat wil zeggen: er hoeft geen beroep op te worden gedaan.
Een rechtshandeling is soms vernietigbaar of aantastbaar. O.a. als je iets (ver)koopt onder dreiging, dwaling, bedrog of misbruik van omstandigheden. Pas als de rechtshandeling is vernietigd (door de rechter), heeft de handeling nooit bestaan.
Een rechtsgevolg is het ontstaan, tenietgaan of gewijzigd raken van een juridische relatie. Voorbeelden van rechtshandelingen zijn het sluiten van een koopovereenkomst of een arbeidsovereenkomst. Een onrechtmatige daad is bijvoorbeeld geen rechtshandeling, want hierbij is geen rechtsgevolg beoogd.
Het opmaken van een testament is een ongerichte eenzijdige rechtshandeling. Een testament bevat een uiterste wil van slechts één persoon. Je kan dus niet samen met je echtgenoot bijvoorbeeld één testament opmaken. Wel kan je beiden een gezamenlijke regeling in je testament opnemen.
Om van een rechtshandeling te spreken moet er een 'wil' en een 'verklaring' zijn. Iemand moet namelijk een rechtsgevolg voor ogen hebben (de wil), die deze persoon kenbaar maakt door een verklaring. Als één van beide ontbreekt, komt er geen rechtshandeling tot stand.
Het huwelijk
Dit wordt aangemerkt als een rechtshandeling. In tweede instantie kan het worden gebruikt om de rechtsinstelling 'huwelijk' aan te duiden. Doordat het huwelijk een rechtshandeling vormt, heeft dit ook rechtsgevolgen.
Verbintenissen uit de wet De onrechtmatige daad is verreweg de belangrijkste bron van verbintenissen uit de wet (art. 6: BW). Dit type verbintenissen worden verbintenissen uit de wet genoemd, omdat de wet aan een bepaald rechtsfeit rechtstreeks een of meer rechtsgevolgen verbindt.
Beide begrippen geven een rechtshandeling een bepaalde juridische status. Een nietige rechtshandeling wordt geacht nooit te hebben bestaan of plaatsgevonden. De nietige rechtshandeling heeft dan ook geen rechtsgevolgen. Een vernietigbare rechtshandeling heeft in beginsel wel rechtsgevolgen.