Smetvrees is een niet-officiële term die gebruikt wordt voor extreme angst voor vuil of besmetting. Deze angst kan centraal staan bij een dwangstoornis. Iemand met een dwangstoornis heeft veel last van dwanggedachten en/of dwanghandelingen. Zo kan iemand met smetvrees bijvoorbeeld obsessief gaan schoonmaken of wassen.
Als je smetvrees hebt, lijd je aan dwanggedachten rond vuil, microben en besmetting. Je ontwikkelt bepaalde rituelen. Als je deze niet uitvoert, krijg je last van angsten en misschien zelfs van paniekaanvallen. Je weet misschien wel dat wat je doet niet rationeel is, maar je kan het niet helpen.
Symptomen van smetvrees op een rij:
Extreem vaak was je je handen en je neemt meerdere keren per dag een douche. Je schrobt jezelf totdat je huid kapotgaat. Krukken van deuren, handvatten e.d. maak je continu schoon. Aanraking met andere mensen (handen geven, zoenen) vermijd je.
Bij een dwangstoornis (zoals smetvrees) wordt vaak cognitieve gedragstherapie toegepast. Bij deze therapievorm bespreek je samen met een psycholoog de denkwijzen en gedragingen die horen bij jouw klachten. Je krijgt hulp om je denkwijzen en gedragingen te veranderen. In sommige gevallen is medicatie noodzakelijk.
Probeer beangstigende situaties buitenshuis stapsgewijs op te zoeken en de dwanghandelingen af te bouwen. In plaats van bijvoorbeeld 30 keer per dag je handen te wassen voor 10 minuten, was ze dan minder lang en bouw dit rustig af in het aantal keer en tijdsduur.
Een dwangstoornis (OCD) gaat niet vanzelf over. Het is daarom belangrijk om hulp te zoeken en steun en begeleiding van hulpverleners en naasten te krijgen. Zelf omgaan met OCD of als naaste omgaan met OCD kan lastig zijn.
Smetvrees kan zich op verschillende manieren uiten én heeft ook verschillende vormen (wel of niet gecombineerd). Het is een vorm van dwangstoornis met dikwijls zeer ernstige en ingrijpende gevolgen voor de betrokkene zelf, maar ook voor zijn/haar directe omgeving (partner, ouders, kinderen, vrienden).
Dwanghandelingen worden veroorzaakt door dwanggedachten; de handelingen volgen om je innerlijke onrust weg te nemen. Er wordt ook vaak gesproken over OCD, dit is de engelse afkorting van obsessive compulsive disorder. De dwangstoornis die het meest voorkomt is smetvrees, maar ook controledwang komt vaak voor.
Een dwangstoornis kan ontstaan door een lichamelijke ziekte, het gebruik van drugs of sommige medicijnen. Een ingrijpende, belangrijke levensgebeurtenis kan zorgen voor een dwangstoornis. Seksueel misbruik, het overlijden van een dierbare, een zwangerschap of een echtscheiding bijvoorbeeld.
Een piekerstoornis, ook wel dwangmatig piekeren of gegeneraliseerde angststoornis, is een stoornis waarbij je ongecontroleerde angst hebt voor normale dingen in het leven. Het piekeren begint geleidelijk, maar neemt uiteindelijk je hele dag over.
Oorzaken vermijdingsgedrag
Wanneer iets oncomfortabel aanvoelt, ga je dat liever uit de weg. Meestal ervaar je een angstig gevoel, waardoor je er liever niet komt. Wanneer je op een bepaald moment in je leven vervelende dingen hebt meegemaakt wil je dit een volgende keer vermijden.
OCD is een psychiatrische stoornis die wordt gekenmerkt door obsessieve gedachten en compulsieve handelingen zoals schoonmaken, controleren, tellen of hamsteren. Deze handelingen zijn irrationeel, beangstigend en het is moeilijk om er vanaf te komen.
Vaak gaan dwangklachten samen met depressieve klachten en slaapproblemen. Door negatieve emoties kunnen de dwangklachten verergeren en een vicieuze cirkel worden.
Dwangstoornis of Obsessieve Compulsieve stoornis (OCS) OCS werd vroeger 'dwangneurose' genoemd. We spreken vandaag van een dwangstoornis. Zoals het woord 'dwang' al aangeeft uit zich dit angstprobleem meestal in twee klachten: dwanggedachten(= obsessies) en dwanghandeling (= compulsies).
Een dwangstoornis is te herkennen aan een aantal symptomen: Je moet alles in je leven perfect regelen, omdat je je anders erg onzeker voelt. Je kunt nergens zonder zorgen van genieten, omdat je voortdurend piekert. Je normale dagelijkse routine wordt verstoord door alle handelingen die je moet doen.
Smetvrees, ook wel mysofobie genoemd, is niet zozeer een fobie als wel een obsessieve-compulsieve stoornis (OCS, dwangstoornis of dwangneurose). Veelvuldig handen wassen is een veel voorkomend symptoom van smetvrees.
Mensen met een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis, ook wel een obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis genoemd (OCPS), ervaren een sterke drang om alles onder controle te hebben. Ze zijn voortdurend bezig om hun taken ordelijk en foutloos te uit te voeren, vaak zonder enige emotie.
Dwanggedachten (obsessies) zijn steeds terugkerende vervelende gedachten of beelden die angst of spanning veroorzaken over bijvoorbeeld besmettingsgevaar, rampen, ernstige fouten maken, een dierbare iets naars aan doen, over de seksuele geaardheid, en afvragen of de partner de ware is.
Een angststoornis wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een pathologische (ziekelijke) angst. Als angst geen reële grond heeft, de dreiging niet in de buurt is en iemand er sociale problemen door ondervindt, is er sprake van een stoornis.
OCD is een vorm van een angststoornis. Er wordt ook wel eens een vergelijking gemaakt met een Autisme Spectrum Stoornis. Echter is OCD niet een vorm van autisme. Wel kan het zo zijn dat mensen met autisme bepaalde dwanggedachten/handelingen ervaren vanuit hun problematiek.
Of heb je een dwangstoornis en een depressie? Dan kun je erover denken om medicijnen tegen angst te gaan slikken. Voorbeelden zijn citalopram, paroxetine, sertraline en clomipramine. Je huisarts stuurt je hiervoor door naar een psychiater.
Als je last hebt van herhalende gedachten en herhalende handelingen (compulsies), dan heet dat een obsessieve-compulsieve stoornis (OCS). Artsen noemen OCS ook wel OCD (Obsessive Compulsive Disorder). Smetvrees is een vorm van OCS/OCD.