procesrecht (strafprocesrecht) - op grond van objectief waarneembare feiten en omstandigheden vermoeden dat een persoon zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit, m.a.w. verdachte is.
Een verdachte is volgens de wet iemand ten aanzien van wie uit feiten of omstandigheden een redelijk vermoeden van schuld bestaat dat diegene een bepaald strafbaar feit gepleegd heeft. Het woord "redelijk" heeft hier specifiek de betekenis dat het vermoeden beargumenteerd moet kunnen worden met relevante argumenten.
Artikel 1.4.1.1
Na het instellen van vervolging wordt onder de verdachte verstaan degene tegen wie de vervolging is gericht. 2. Iemand mag alleen als verdachte worden aangemerkt indien ten aanzien van hem uit feiten en omstandigheden een redelijk vermoeden van schuld aan een strafbaar feit voortvloeit.
Volgens het Nederlandse strafrecht kan iemand alleen veroordeeld worden als er wettig en overtuigend bewijs aanwezig is voor zijn of haar schuld. Hierbij zijn wettig en overtuigend twee verschillende begrippen.
Om tot een bewezenverklaring te komen, moet er sprake van voldoende wettig en overtuigend bewijs. De eis dat er voldoende wettig bewijs is, houdt in dat er een minimum aan bewijs aanwezig moet zijn in het dossier om een verdachte te kunnen veroordelen.
Sinds 1 maart 2017 heeft een verdachte recht op bijstand van een advocaat voorafgaand en tijdens het politieverhoor. De politie mag u bij een verdenking van een ernstig feit iets langer vasthouden voor onderzoek dan vroeger. Zo is er voldoende tijd voor de bijstand van een advocaat rondom het politieverhoor.
Als verdachte wordt vóórdat de vervolging is aangevangen, aangemerkt degene te wiens aanzien uit feiten of omstandigheden een redelijk vermoeden van schuld aan een strafbaar feit voortvloeit.
De politie besluit onderzoek te doen
De politie doet sporenonderzoek en verhoort getuigen en verdachte(n). Is het onderzoek afgerond en de verdachte opgepakt? Dan gaat de zaak door naar de officier van justitie. Je krijgt hierover een brief van de politie.
Ten eerste moet een onafhankelijke rechter – of in het geval van zware criminaliteit een volksjury in het Hof van Assisen – beslissen over schuld of onschuld. Het openbaar ministerie, die de Staat vertegenwoordigt, en de verdachte krijgen allebei de kans om met bewijsmateriaal schuld of onschuld te doen bewijzen.
Getuigen à charge zijn getuigen die zijn opgeroepen door de officier van justitie. Zij hebben in de regel een belastende verklaring voor de verdachte. De verdachte en zijn advocaat kunnen op hun beurt ook getuigen laten oproepen. Dit zijn de getuigen à décharge.
De rechter kan uw zaak bij verstek behandelen. Hij behandelt uw zaak dan zonder uw aanwezigheid en zonder dat u uw advocaat daartoe heeft gemachtigd. Soms verleent de rechter geen verstek, omdat hij het nodig vindt dat u aanwezig bent. De zaak wordt dan uitgesteld en u wordt nogmaals opgeroepen.
De politie kan bijvoorbeeld een informatieverzoek doen bij WhatsApp, of de chatgeschiedenis uit de cloud opvragen bij Apple. Of het gekoppelde telefoonnummer volgen. Opsporingsdiensten kunnen software kopen die mobiele gebruikers 'onzichtbaar' volgen en hun locatie achterhalen.
Strenge regels rond bevoegdheid
Sommige bevoegdheden mag de politieagent zelf toepassen. Zwaardere opsporingsbevoegdheden, zoals een telefoon tappen, iemand observeren of een woning doorzoeken (huiszoeking) mogen pas worden toegepast na toestemming van de officier van justitie of de rechter-commissaris.
Politie kan straks geautomatiseerd saldo- en transactiegegevens opvragen. De politie, het openbaar ministerie, de Belastingdienst en andere opsporingsdiensten kunnen straks geautomatiseerd saldo- en transactiegegevens bij banken opvragen.
Verschil overtreding en misdrijf
Overtredingen zijn licht strafbare feiten, zoals vandalisme en openbare dronkenschap. Misdrijven zijn zwaardere strafbare feiten, zoals moord, diefstal en verkrachting.
Een strafbaar feit, ook wel een 'delict' genoemd, is een gedraging die volgens de Nederlandse wet strafbaar is. Strafbare gedragingen zijn opgenomen in het Wetboek van Strafrecht. In de volksmond zijn de termen 'delict' en 'misdrijf' synoniemen echter, juridisch betekenen deze begrippen niet hetzelfde.
Een redelijk vermoeden van schuld aan enig strafbaar feit. U bent dus een verdachte als er voldoende aanleiding is om u te verdenken van het plegen van een strafbaar feit. Het is dus onvoldoende als een politieagent op grond van pure intuïtie denkt dat u iets strafbaars gedaan heeft.
Mag u een politieverhoor weigeren? Ja, natuurlijk! Veel mensen denken dat het verplicht is om op uitnodiging van de politie te verschijnen, maar dat is het zeker niet! U mag gewoon weigeren om naar het politieverhoor te komen.
Het voorarrest kan dus in totaal uiterlijk 110 dagen duren: maximaal 2 keer 3 dagen inverzekeringstelling; maximaal 14 dagen bewaring; maximaal 90 dagen gevangenhouding.
Door aangifte te doen laat je de politie weten dat er een misdrijf is gepleegd. Zij kunnen dan een onderzoek starten naar het strafbare feit. Dit is nodig om de dader te vinden. Ook heb je meer kans op schadevergoeding als je aangifte doet.
Iedereen is voor de wet gelijk. Bij het doen van een uitspraak kijkt de rechter naar de wet, de feiten (wat is er precies aan de hand), persoonlijke omstandigheden en verklaringen van deskundigen en getuigen.
Bij een zitting van het OM (Openbaar Ministerie) verdenkt de officier van justitie u van lichte strafbare feiten, zoals vernieling of mishandeling. De officier van justitie nodigt u per brief uit voor een hoorgesprek. In deze brief staat meestal welke straf u kunt verwachten.
Als u wordt veroordeeld, legt de rechter vaak een straf of een maatregel op. De rechter of de officier van justitie kan vervolgens bepalen of u onder toezicht van de reclassering komt te staan. De reclassering probeert te voorkomen dat veroor- deelden opnieuw een strafbaar feit plegen.
Telefoongesprekken kunnen afgetapt worden door politie, het Openbaar Ministerie en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Bij de meeste chatdiensten zoals WhatsApp en Signal kan dat niet. Er is geen wettelijke aftapbaarheidsverplichting voor de apps, bovendien is er praktisch gezien niet eens een ingang.