Als je een psychotische stoornis hebt, beleef je de wereld tijdelijk anders dan andere mensen. Je ziet, hoort, ruikt, proeft of voelt dingen die er niet zijn. Met behandeling gaat de psychose bij ongeveer 75% van de gevallen binnen enkele maanden over.
2.1 Wat is een psychose
Bij psychose is sprake van een veranderde beleving van de werkelijkheid die waarnemen, denken en emoties beïnvloedt. De belangrijkste symptomen zijn wanen, hallucinaties, problemen met samenhangend spreken, gedesorganiseerd gedrag en motivatieproblemen.
Tijdens een psychose ervaart u de wereld anders dan andere mensen: U hoort bijvoorbeeld stemmen of ziet mensen die er niet zijn (hallucinaties). Uw gedachten veranderen. U legt de dingen om u heen op een andere manier uit, en geeft ze een speciale betekenis (wanen).
Een psychose begint vaak met niet-specifieke klachten. Iemand verandert bijvoorbeeld in zijn gedrag, lijkt niet langer geïnteresseerd in sociale contacten en wordt minder actief. Vervolgens wordt hij bijvoorbeeld achterdochtig, hoort stemmen, hallucineert en kan niet meer helder denken.
De behandeling van psychosen bestaat meestal uit het geven van medicatie (antipsychotica), voorlichting geven, psychologische behandelingen (o.a. cognitieve gedragstherapie) en hulp bij het dagelijkse functioneren.
Je ziet dingen en/of personen die er in werkelijkheid niet zijn. Kleuren kunnen veranderen, vormen en voorwerpen nemen een andere vorm aan. In extreme gevallen ziet iemand beelden of schimmen die er helemaal niet zijn. Geuren ruiken.
Mensen die een psychose doormaken zijn onvoorspelbaar en gevaarlijk. Fout: Niet alle mensen met een psychose zijn onvoorspelbaar en gevaarlijk. Ieder mens is anders – en ieder mens heeft andere ervaringen in het dagelijks leven. Dus ook andere psychotische ervaringen.
Het kan gaan om traumatische ervaringen uit de kindertijd, zoals seksueel misbruik of geweld, maar ook om acute stressvolle gebeurtenissen. Verder is bekend dat ook drugsgebruik een psychose kan uitlokken.
Iemand met een psychose ervaart vaak veel verwarring en innerlijke onrust, communiceer daarom duidelijk en ondubbelzinnig. Laat diegene in een psychose zijn of haar verhaal doen; stel niet te veel vragen maar luister vooral. Ga wandelen als dat prettig wordt gevonden, liefst in een natuurlijke omgeving.
Van milde symptomen naar psychose
Worden vroege symptomen heftiger, dan kan er een psychose ontstaan. Meestal ontstaat een psychose door een directe aanleiding met veel stress, angst of andere emoties. Op zo'n moment ontstaat er ineens een verergering van symptomen.
Een psychose zonder medicatie kan binnen een week weg zijn of een jaar of langer aanhouden. Er is geen precies antwoord op te geven, behalve dat je ook zonder medicatie uit de psychose kan komen. Het is over het algemeen niet zinvol om iemand te proberen overtuigen dat anderen zijn ideeën niet hebben.
3. Een beginnende psychose kán vanzelf overgaan. Als je bij de eerste signalen hulp krijgt, kan een beginnende psychose in de kiem worden gesmoord, zelfs zonder behandeling. Die aanloopfase kan weken tot maanden duren.
Je raakt het contact met de werkelijkheid kwijt en dat heeft een grote invloed op je dagelijks leven. Je kunt je niet meer concentreren op je werk, school of studie. Je kunt minder gesprekken voeren met vrienden of collega's omdat je soms slecht uit je woorden komt of volledig onzin vertelt.
Een psychotische periode duurt meestal weken tot maanden. Sommige mensen krijgen één keer een psychose terwijl anderen vaker een psychotische periode doormaken. Een psychose komt het meest voor bij mensen tussen de 16 en 30 jaar.
Veel mensen kunnen zich haarfijn herinneren wat er zich tijdens een psychose afspeelde. Mensen komen tijdens een psychose voor buitenstaanders vaak wel verward over, maar er is meestal niks mis met het bewustzijn en het geheugen. Zaken worden dus vaak zeer goed herinnerd.
Wat is psychose (gevoeligheid)?
Iemand die psychosegevoelig is, heeft problemen met de waarneming (hallucinaties) en/of het denken (wanen of verward denken). In de ogen van anderen is hij of zij het contact met de werkelijkheid kwijt. Psychotische ervaringen maken iemand angstig, achterdochtig of somber.
Wat is het Charles Bonnet Syndroom? Het Charles Bonnet Syndroom is een aandoening waarbij verstandelijk gezonde mensen dingen zien die er in werkelijkheid niet zijn (hallucinaties). Het is geen psychische stoornis. Het is een afwijking in de waarneming.
Veelvoorkomende symptomen van schizofrenie zijn wanen, hallucinaties en denkstoornissen, verstoring van aandacht, gebrek aan emoties, en geheugenstoornissen. Daarnaast komt ook depressie veel voor en is het risico op zelfdoding zo'n 10%.
Wie een psychose heeft gehad, komt vaak aan de zijlijn terecht. Terwijl heel wat mensen ook dan kunnen werken. Sterker nog, een reguliere baan is juist erg positief voor hun herstel. Als zij maar op een goede manier worden begeleid.
Een psychose kan je angstig of somber maken, waardoor je je niet meer onder andere mensen durft te begeven. Dit is vaak goed te behandelen met psychotherapie, medicijnen of zogenaamde virtual reality behandelingen om angst in sociale situaties te verminderen.
Een depressie is een stemmingsstoornis, gekenmerkt door een verlaagde, sombere stemming en plezierverlies. Als de depressie ernstig is, kunnen psychoses voorkomen, vaak met wanen over armoede, schuld of dood. We spreken dan van een psychotische depressie.
Grote hormonale schommelingen kunnen leiden tot een psychose. Denk bijvoorbeeld aan zwangerschapspsychose of een kraambedpsychose. Een psychose kan ook een reactie zijn op een ernstige depressie of burn-out. Een traumatische ervaring kan (in de toekomst) later ook een veroorzaker zijn van een psychose.