Een lumbaalpunctie (ruggenprik) is een onderzoek waarbij een heel kleine hoeveelheid liquor uit het lichaam wordt gehaald. Liquor is het vocht dat de hersenen en het ruggenmerg omspoelt. Bij sommige ziekten verandert dat vocht van samenstelling.
Het onderzoek van liquor kan informatie opleveren over aandoeningen van hersenen, het ruggenmerg en de zenuwwortels.
Er kunnen veel redenen zijn om een lumbaalpunctie uit te voeren. Met het vocht kan onderzoek worden gedaan naar bijvoorbeeld ontsteking, kwaadaardige cellen, aanwijzingen voor een doorgemaakte bloeding in het hoofd of naar bijvoorbeeld een verhoogde hersendruk.
Meestal verloopt een lumbaalpunctie zonder complicaties. Tijdens de puncties kan de arts per ongeluk wel eens een zenuw raken. U voelt dan een elektrische schok of pijnscheut. Dit is even pijnlijk, maar niet gevaarlijk.
Het hersenvocht wordt onderzocht op samenstelling.Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar een ontsteking, kankercellen, een doorgemaakte bloeding en/of een verhoogde hersendruk. Uw arts kan u de reden uitleggen waarom dit onderzoek bij u moet worden uitgevoerd.
Je kunt wat klachten krijgen na een lumbaalpunctie: De plek op je rug waar geprikt is, kan een beetje pijn doen. Je kunt hoofdpijn krijgen, één of enkele dagen. Je mag paracetamol nemen tegen de hoofdpijn.
Als u last heeft van deze hoofdpijn na de lumbaalpunctie, kunt u het beste een tot drie dagen bedrust nemen, waarbij u plat ligt. Verder adviseren wij u cafeïne houdende dranken als koffie of cola te drinken. Meestal zullen de hoofdpijnklachten hierdoor afnemen.
Een niet-dringende lumbaalpunctie wordt doorgaans uitgevoerd bij vermoeden van multipele sclerose (MS), sarcoïdose in het zenuwstelsel, neuroborreliose (de ziekte van Lyme die zich in het centraal zenuwstelsel bevindt), en soms bij vermoeden van een tumor.
Een lumbaalpunctie is een onderzoek waarbij wat hersenvocht uit het lichaam wordt gehaald. Voor een lumbaalpunctie zijn geen speciale voorbereidingen nodig. U kunt van tevoren gewoon eten en drinken. Het onderzoek duurt ongeveer 30 tot 60 minuten.
Na het onderzoek uitklapper, klik om te openen
De arts spreekt met u af hoe lang u moet blijven liggen. Als de ruggenprik op de polikliniek plaatsvindt, dan kan uw begeleider bij u blijven. Het laboratoriumonderzoek duurt enkele dagen tot weken. Uw arts bespreekt met u de uitslagen.
U blijft op de SEH totdat de uitslag van het hersenvocht bekend is, meestal duurt dit één tot twee uur. De arts informeert u hierover. Sommige onderzoeken van het hersenvocht duren enkele dagen. In dit geval wordt de uitslag tijdens het volgend polikliniekbezoek met u besproken.
De persoon klaagt van hoofdpijn, misselijkheid en braken (vooral 's ochtends). Meestal treden ook geheugenproblemen, traagheid en slaperigheid op. Evenwichts- en gezichtsstoornissen komen ook voor.
Hersenvocht is het vocht dat om de hersenen en ruggenmerg heen zit. Er kunnen veel redenen zijn om een lumbaalpunctie uit te voeren. Het hersenvocht wordt onderzocht op samenstelling. Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar een ontsteking, kankercellen, een doorgemaakte bloeding en/of een verhoogde hersendruk.
Verschijnselen. In geval van lekkende hersen- en ruggenmergvloeistof is er hevige hoofdpijn die tijdens het zitten toeneemt en bij het liggen afneemt. Er kan hersenvloeistof naar buiten lopen via de oren (aurale liquorroe) of neus (nasale liquorroe).
Troebel hersenvocht met een hoog aantal witte bloedcellen duidt op een hersenvliesontsteking. Vervolgens kan het hersenvocht op kweek gezet worden om duidelijk te krijgen om welke bacterie het precies gaat (de uitslag hiervan duurt altijd enkele dagen).
Alleen de prik door de huid is wat pijnlijk, zoals bij het afnemen van bloed. Door uw rug zo bol mogelijk te maken en te ontspannen, vergroot u de kans dat de naald meteen goed zit. Van het wegnemen van het vocht zelf voelt u niets. Als de arts ook de druk van de liquor moet bepalen, vindt het onderzoek liggend plaats.
Een neuroloog of een neuroloog in opleiding voert de lumbaalpunctie uit. Een medisch assisterend medewerker van de polikliniek neurologie assisteert bij de punctie. Tijdens de lumbaalpunctie ligt u op een onderzoeksbank op uw zij, soms kunt u rechtop blijven zitten.
Per dag wordt er 500 ml hersenvocht geproduceerd. Bij volwassenen bedraagt het volume hersenvocht ongeveer 150 ml, hetgeen betekent dat de dagelijkse liquorproductie ervoor zorgt dat de totale hoeveelheid hersenvocht 3 maal per dag volledig "ververst" wordt.
De arts trekt steriele handschoenen aan en maakt de plek voor de punctie 2 keer met alcohol schoon. Dit voelt wat koud aan. Vervolgens prikt de arts met een naald tussen 2 wervels in de onderrug en wacht totdat het hersenvocht afloopt. De prik zelf kan pijnlijk zijn.
Als er te veel hersenvocht in je hersenholtes zit, dan drukt dit op het omringende hersenweefsel. Hoe groter de druk en hoe langer het duurt, hoe groter de kans dat je hersenweefsel beschadigd raakt. Het is daarom belangrijk dat je hersenvocht goed kan blijven doorstromen en wordt afgevoerd.
Meestal is alleen de prik door de huid wat pijnlijk, zoals bij het afnemen van bloed. Na het onderzoek moet u een poosje plat blijven liggen en goed drinken. Daarna mag u weer naar huis. Als u thuis hoofdpijn krijgt, kunt u het beste een dag plat op uw rug op bed gaan liggen.
U heeft dan vooral hoofdpijn als u zit of staat. Maar als u ligt, neemt de pijn vaak weer af. De hoofdpijn gaat vaak na enkele dagen vanzelf weer over.Maar het kan ook langer duren, tot ongeveer een week.
Een liquorlekkage ontstaat als het vlies rondom de hersenen (hersenvlies of ook wel dura genoemd) of ruggenmergvlies beschadigd is. De externe liquordrainage zorgt ervoor dat de druk op het vlies vermindert zodat het lek kan sluiten.
Scheve mond: de mondhoek hangt plotseling naar beneden. Verwarde spraak: iemand praat ineens verward of kan de woorden moeilijk uitspreken. Lamme arm: plotseling ontstaat er krachtsverlies of verlamming van een arm.