Functionaris is standaardtaal in het hele taalgebied in de betekenissen '(hogere) ambtenaar in overheidsdienst' en 'iemand met een hoge functie in een politieke partij'. Functionaris is ook standaardtaal in Nederland in de betekenis 'iemand die een (hogere) functie in een bedrijf bekleedt'.
Ambtenaren hebben in de meeste gevallen een uitvoerende functie, zoals het beoordelen en verlenen van vergunningen, het innen van belastingen en premies en het verwerken van aanvragen. Er zijn verschillende beroepen die onder ambtenaar vallen, denk aan: handhaver (BOA), politieagent, wethouder en leerplichtambtenaar.
Ambtenaar is de algemene benaming voor iemand die aangesteld is in openbare dienst, ongeacht zijn rang. Een beambte is iemand die in een ondergeschikte functie kantoorwerk verricht, hetzij bij een bedrijf, hetzij bij de overheid.
Het beroep ambtenaar is een eeuwenoud beroep, wat dateert van de tijd rond de late middeleeuwen. Door de jaren heen heeft het beroep zich steeds verder ontwikkeld en nog steeds kiezen veel mensen voor het beroep ambtenaar. Ten tijde van de late middeleeuwen werden de ambtenaren aangesteld als dienaren van hun vorst.
Er zijn politieambtenaren, defensieambtenaren, gemeenteambtenaren, onderwijsambtenaren, provincieambtenaren en rijksambtenaren. Elke ambtenaren draagt een steentje bij aan de samenleving.
Bent u werkzaam in de publieke sector, dan bent u ambtenaar. Omdat de publieke sector erg breed is, zijn er veel verschillende soorten ambtenaren. Rijksambtenaren zijn in dienst van de overheid, ook wel het Rijk genoemd. Als rijksambtenaar valt u onder één van de ministeries die we in Nederland kennen.
Medewerkers openbaar onderwijs niet langer ambtenaar
Daarmee vallen medewerkers in het openbaar onderwijs niet langer onder het ambtenarenrecht. Het private arbeidsrecht uit het Burgerlijk Wetboek gaat gelden. Dit is al zo voor de bijzondere onderwijsinstellingen en voor werknemers in het bedrijfsleven.
Laten we dus alvast duidelijk beginnen: er bestaat niet maar één soort 'ambtenaar'. Niet enkel omdat de toepasselijke wetgeving potentieel verschillend of licht anders zal zijn voor bijvoorbeeld gemeentepersoneel, personeel van de Vlaamse Overheid of rijksambtenaren.
Je hebt goede arbeidsvoorwaarden
Als ambtenaar heb je erg goede secundaire arbeidsvoorwaarden. Zo heb je een collectieve verzekering en over het algemeen een hoger pensioen dan andere werknemers. Ook heeft de overheid een salarisschaal waarbij je – bij goed functioneren – elk jaar omhoog gaat met je salaris.
Een Ambtenaar in Nederland verdient gemiddeld € 3.080 bruto per maand. Salarissen variëren van € 2.620 (laag) tot € 3.545 (hoog). Op deze pagina vind je een gedetailleerd overzicht van de gemiddelde brutolonen per stad, opleidingsniveau, provincie, carrièreniveau, bedrijf en dienstverband.
Als Ambtenaar mag je je verwachten aan een gemiddeld salaris van 45.000 €. Het gemiddelde loonbereik als Ambtenaar ligt tussen 37.300 € en 54.100 €.
Je bent werknemer als je een arbeidscontract hebt met een werkgever. Je werkgever oefent gezag over je uit en betaalt je een loon in ruil. Ambtenaren hebben een vast arbeidscontract of een benoeming bij een werkgever die tot de overheid behoort.
Wat volgens hem ten grondslag ligt aan het grote verschil, is dat de druk om te presteren in de ambtelijke wereld minder groot is. 'Op heel veel terreinen hebben gemeenten een monopoliepositie. Het heilige moeten is daardoor veel minder. Medewerkers van bedrijven opereren op een speelveld waar de concurrentie groot is.
Wie zijn hele carrière voor de overheid heeft gewerkt, krijgt gemiddeld 2.072 euro pensioen per maand. Dat bedrag ligt een stuk hoger dan bij werknemers uit de privésector, omdat bij vastbenoemde ambtenaren alleen rekening wordt gehouden met het loon dat ze in de laatste 10 jaar van hun loopbaan hebben ontvangen.
Werkgevers en werknemers sparen meestal samen voor de pensioenen van werknemers. Dat is ook zo bij de overheid. Bijna al het personeel bij de overheid bouwt pensioen op bij het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP).
Wat betreft functies zijn het met name de gemeentesecretarissen die het meest verdienen, met een jaarlijks inkomen rond de 130.000 euro. Van alle ambtenaren verdienen de medewerkers bij het rijk het meest.
Door toeslagen en weinig of geen belasting kan het netto loon hoger zijn dan het bruto bedrag. Als je als ambtenaar besluit het over de grens te zoeken is dat erg goed voor je portemonnee. Gemiddeld ligt het salaris bij bijvoorbeeld de VN zo'n 22 procent hoger dan bij Nederlandse ministeries.
Statutairen en stagiairs
Per twaalf maanden dienstanciënniteit kan je maximum eenentwintig werkdagen ziekteverlof krijgen. Het aantal dagen ziekteverlof waarop je recht hebt, wordt verminderd met bepaalde niet-verrichte prestaties, bijvoorbeeld halftijdse vervroegde uittreding en verlof voor loopbaanonderbreking.
Het ambulancepersoneel van de publieke diensten was voorheen werkzaam als ambtenaar onder toepassing van de Collectieve arbeidsvoorwaardenregeling en de uitwerkingovereenkomst (CAR/UWO), terwijl het ambulancepersoneel van de private diensten werkzaam was op basis van een (collectieve) arbeidsovereenkomst.
Gemiddeld verdienen leraren in het basisonderwijs en leraren in het speciaal (basis- en voortgezet) onderwijs zo'n € 5.800 per maand. In die berekening is rekening gehouden met de schalen en treden van alle leraren (gewogen gemiddelde) in loondienst.
De semioverheid is een algemene aanduiding die gebruikt wordt voor veel verschillende organisaties. Het gaat dan om organisaties die niet officieel bij de overheid horen, maar hier wel veel mee te maken hebben. Werkt u bij een semioverheidsbedrijf, dan bent u een semiambtenaar.
Politieke ambtsdragers zijn de mensen die het land, de provincies, waterschappen en gemeenten besturen. Denk aan ministers, burgemeesters, wethouders en gedeputeerden van provincies. Politieke ambtsdragers zijn geen 'gewone' werknemers of ambtenaren.
Annelies van Eekelen is gekozen tot Ambtenaar van het Jaar 2023.
Een advocaat voert geen deel van de overheidstaak uit. Dat is anders bij bijvoorbeeld een notaris of een deurwaarder. Die worden door de Koning benoemd. Zij zijn, naast ondernemer, deels ambtenaar.
Bij de Nederlandse overheid werken bijna een miljoen werknemers. Bijna 12% van het totaal aantal werkzame personen in Nederland werkt voor de overheid. Deze mensen werken bij 2360 overheidswerkgevers, variërende van defensie en politie tot basisscholen en gemeenten.