Een morele vraag is in zijn formulering neutraal. Een vraag als “Mag Jan misbruik maken van zijn macht als baas door Piet op cursus te sturen?” is al veroordelend over Jan door het woord misbruik dat een afkeuring inhoudt.
Een moreel (of ethisch) dilemma ontstaat als er een botsing is tussen verschillende morele waarden. Het kiezen voor de ene waarde gaat dan ten koste van de andere waarde.
Morele vragen zijn vragen die gaan over hoe te leven; hoe we moeten handelen om het leven waardevol / goed te maken. Of zoals sommigen auteurs zeggen: over wat deugt en wat niet deugt. In onderstaande lijst gaat het dus over wat goed handelen is of zou zijn op je werk.
Een dilemma is niet hoe je iets vaktechnisch moet verwerken. Dat staat wel in de regels. Een dilemma is wel dat je een keuze moet maken tussen wat theoretisch zou moeten en wat de klant wil, of je kantoor. Helemaal een goed dilemma heb je als er ook nog jouw persoonlijke mening naar voren komt.
Morele vraag formuleren
Belangrijk: de vraag moet met ja of nee te beantwoorden zijn en zo precies mogelijk zijn. Van belang is dat duidelijk is welke behandelingen of handelingsmogelijkheden ter discussie staan en mogelijk zijn. De formulering moet heel precies gebeuren. Dus niet: 'Gaan we door met de behandeling?
Wat is een ethisch dilemma? Wanneer verschillende waarden met elkaar botsen – bijvoorbeeld vrijheid en veiligheid – is er sprake van een ethisch dilemma. Bij een dilemma 'schuurt' de kwestie of het dilemma bovendien vaak tussen verschillende betrokkenen. Iedereen heeft namelijk ook weer zijn eigen waarden.
Moraal (of zeden) is de opdeling van de handelingen (ofwel gedragingen), in een gegeven (voorgestelde of bestaande) maatschappelijke context, in handelingen welke correct zijn of als wenselijk worden gezien en welke niet.
Iemand heeft volledig moreel besef ontwikkeld als hij goed van kwaad kan onderscheiden. Dat onderscheid kan hij bedenken, voelen en hij kan ernaar handelen.
Er is sprake van een moreel dilemma als men moet kiezen tussen twee of meer met elkaar in strijd zijnde principes of belangen. Bijvoorbeeld als de verpleegkundige merkt dat een cliënt1 behoefte heeft om te praten over de pas overleden partner en dit niet binnen de zorgindicatie past.
Soorten dilemma's: Er zijn diverse soorten dilemma's. De belangrijkste soorten zijn: persoonlijke dilemma's, bedrijfseconomische dilemma's, maatschappelijke dilemma's, duivelse dilemma's en tot slot morele dilemma's. Persoonlijke dilemma's Persoonlijke dilemma's zijn lastige keuze die in het privéleven gemaakt worden.
Waarden zijn algemene principes die als richtinggevend voor een bepaalde praktijk worden gezien. Waarden geven dus richting aan het handelen. Morele waarden in de gezondheidszorg zijn bijvoorbeeld eerlijkheid, weldoen, vertrouwen, privacy, respect voor autonomie, niet-schaden en rechtvaardigheid.
Er is sprake van een persoonlijk dilemma wanneer de trainee in een situatie terecht komt waarin een keuze moet worden gemaakt uit verschillende alternatieven waarvan de gevolgen niet eenduidig positief of negatief zijn. Met andere woorden, de alternatieven zijn allemaal even (on)aantrekkelijk.
'Moraal' is het geheel van waarden en normen dat voor een persoon of een groep van belang is. 'Ethiek' is het systematisch nadenken over die moraal. Ethiek bestudeert en analyseert dus de moraal. Dit analyseren doe je door waarden en argumenten te ordenen en te beoordelen.
Moreel is de geestesgesteldheid, geestelijke weerbaarheid, moed, werkkracht of strijdlust die in moeilijke omstandigheden door een individu of groep wordt getoond. Moreel betekent zedelijke kracht, zedelijke moed, zelfvertrouwen of de wil om door te zetten.
Voorwaarde voor de morele ontwikkeling
Om een goed moreel besef te hebben is het nodig dat een persoon zich verantwoordelijk voelt voor het eigen gedrag, goed van kwaad kan onderscheiden en zich kan verplaatsen in een ander en ook kan invoelen hoe een ander zich kan voelen bij een situatie.
Morele competentie kan worden omschreven als: de bekwaamheid en bereidheid om taken adequaat en zorgvuldig uit te oefenen, rekening houdend met alle in het geding zijnde belangen, gebaseerd op een redelijke beoordeling van de relevante feiten.
Bij moreel redeneren wordt er geprobeerd om morele waardeoordelen ('moral value judgments') vast te stellen. Niet elk waardeoordeel drukt een moreel waardeoordeel uit. Als er gezegd wordt: 'onze koningin kleedt zich mooi', is het een waardeoordeel, maar niet moreel.
Moreel of moraal is datgene wat we als goed gedrag zien. Dit betekent niemand doden, maar ook niet stelen of iemand opzettelijk kwetsen. Het tegenovergestelde van moreel is immoreel, waarbij het handelen of gedrag tegen de ethiek in gaat.
Een moraal is een antwoord op de vraag 'wat is goed gedrag? ' “Je mag niet stelen” zou een voorbeeld kunnen zijn van een moraal. Andere voorbeelden zijn: “je moet zorgen voor zieke mensen” en “je mag niet pesten”.
Morele regels begrenzen de individuele vrijheid van handelen. Niet alles wat kan en wordt gewild, is ook toegestaan. Deze begrenzing wordt gevormd door een gemeenschappelijk belang dat uitstijgt boven het eigen belang.
Als je de dikke man een duw geeft zal deze voor de trein op de grond vallen. De trein zal stoppen en de vijf mensen zullen gered worden, maar die ene man gaat dood. Zou je de dikke man duwen? Ook dit is een moreel dilemma.
Definitie van moraliteit
Moraal of moraliteit bestaat uit morele waarden en normen die in een praktijk werkzaam zijn of zouden moeten zijn. Moraal is dus praktijkgebonden. Moraliteit bestaat uit de morele waarden en normen in actie, bijvoorbeeld als individuen hun verschillende maatschappelijke rollen vervullen.
Redenen op collectief niveau
Fatsoenlijkheid en moreel verantwoord handelen vormen de olie tussen de maatschappelijke raderen. Ze vergroten de mate waarin andere burgers voorspelbaar zijn en laten daardoor sociale contacten soepeler verlopen.
Ethisch is het gebied van de praktische filosofie die handelt over wat goed en kwaad is. Het betekent of iets moreel verantwoord is. Ouders geven aan kinderen hun waarden en normen mee waarvan zij denken dat die goed voor hun zijn.