Kritische vragen kunnen aan ieder inhoudelijk onderwerp gekoppeld worden, we geven hier enkele voorbeelden. Hoe komt het dat ik de dingen doe zoals ik ze doe?Wat is 'mijn waarheid' over deze situatie?Hoe komt het dat wij in onze groep/team de dingen doen zoals we ze doen?
Doorvragen doe je door het stellen van kritische vragen.
Kritische vragen zijn vragen waarmee je de kennis van de ander bevraagt; vragen stelt bij wat de ander zegt. Bijvoorbeeld tijdens een interview of tijdens een informeel gesprek (denk aan een date of als je uit eten bent met familie of vrienden).
Als iets vaag is, stel dan altijd een doorvraag. Daarmee voorkom je aannames en krijg je zaken meer duidelijk. Voorbeelden: “Mijn medewerkers zijn blij.” “De directie is tevreden.” → Doorvragen: Hoe weet je dat?
Open vragen beginnen met vraagwoorden als wie, welke, waar, hoe, wat of bijvoorbeeld waarom. Voorbeelden van open vragen zijn: "Wat heb je gehoord?" of "Waar ga je naar naartoe?"
Je kunt negatieve vragen (negative questions) gebruiken om iets te benadrukken, een suggestie te doen, of om verbazing of twijfel te tonen. Je kunt een negatieve vraag ook gebruiken om bevestiging te vragen, over iets waarvan je het zelf al dacht te weten. Welke vorm hebben de werkwoorden in een negatieve vraag?
Een indirecte vraag geeft inhoudelijk wel een vraag weer, maar heeft niet de vorm van een vraag. De woordvolgorde is anders dan bij een directe vraag en bij hardop lezen stijgt de intonatie niet zoals bij een vragende zin. De vraag is of een jeugdrechter dan nog onpartijdig kan zijn.
20 interessante vragen om te stellen
Wat heeft de meeste indruk op je gemaakt in het afgelopen jaar? Wat is de mooiste plek waar je ooit bent geweest? Zou je de wet overtreden om een vriend te redden? Wat zou je ouders verrassen als ze dat over je horen?
Concreet schrijven is zo schrijven, dat elke vraag die een tekst oproept, in de tekst zijn antwoord vindt onmiddellijk voor of na de vraag. Vragen die lezers zich tijdens het lezen stellen, zijn vragen die beginnen met woorden als: § Wie? § Wat?
Houd het onderwerp kort en krachtig en doeltreffend. Denk iets langer na dan je normaal gesproken deed om tot een goed onderwerp te komen, dit betaalt zich toch weer terug in de reactiesnelheid op je e-mail. Vraag jezelf bij het bedenken van het onderwerp af of de ontvanger ook begrijpt wat je hiermee bedoeld.
Een effectieve vraag is gericht op het activeren van een actief kritisch denkproces en een onderzoekende houding, waardoor leerlingen antwoord kunnen geven op een vraag.
Als een vraag ontkennend gesteld wordt, en het antwoord is een bevestiging van de ontkennende vraag, dan begint het antwoord met nee. Vaak volgt er ook nog een ontkennende zin. Als de aangesprokene wil aangeven dat hij wel dorst heeft, dan luidt het antwoord: Ja, ik heb dorst of: Ja, zeker (wel).
Hypothetische vragen is een onderhandelingstactiek die bedoeld is om meer inzicht te krijgen in de belangen, alternatieven en prioriteiten van de andere partij. Door vragen te stellen als “wat als..” en “veronderstel dat…” wordt duidelijk hoeveel waarde specifieke aspecten van de onderhandeling hebben.
Circulaire vragen
Dit type vragen peilt naar patronen die mensen verbinden. Ze helpen om uit het lineaire en het causale denken te stappen (oorzaak → gevolg) en leggen de nadruk op de wederkerigheid in relaties.
De kans dat iemand uw enquête afmaakt, is rechtstreeks en lineair gerelateerd aan het aantal vragen. Een enquête met 10 vragen heeft bijvoorbeeld een gemiddeld voltooiingspercentage van 89%. Enquêtes met 20 vragen scoren iets lager met 87%, gevolgd door enquêtes van 30 vragen met 85%.
Vraag naar verduidelijking van iets dat de ander ter sprake heeft gebracht. Kunt u een voorbeeld geven? Wat bedoelt u precies?
Er zijn open, gesloten en suggestieve vragen, controlevragen en tegenvragen.
Met dergelijke vragen probeert men de ondervraagde te intimideren en imponeren om zo een gevormde hypothese of om een eigen vooroordeel bevestigd te zien. “Heb ik gelijk als ik zeg dat je daar was?” (weinig suggestief) of “Je was daar hè?” (sterk suggestief).
Een open vraag geeft de ruimte die nodig is voor de ander om zelf te vertellen wat hij of zij op dat moment belangrijk vindt. Op die manier kom je veel meer te weten dan wanneer je alleen jouw denkbeelden toetst of een checklist afwerkt. Dit betekent overigens niet dat je nooit gesloten vragen zou mogen stellen.
Een journalist probeert altijd een zo volledig mogelijk verhaal te vertellen. Daarvoor wordt in de journalistiek een ezelsbruggetje gebruikt: de 5W1H-methode. Ze geven antwoord op de vragen: wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe.